Վիքիպեդիա

Գաո Ման

Գաո Ման (չին.՝ 高莽, փինյին՝ Gāo Mǎng, հոկտեմբերի 1, 1926(1926-10-01), Հարբին, Չինաստանի Հանրապետություն - հոկտեմբերի 6, 2017(2017-10-06), Պեկին, Չինաստան), չինացի թարգմանիչ, գրող, գիտնական, նկարիչ, ռուսական Բարեկամության շքանշանի ասպետ։

Գաո Ման
高莽
Ծնվել էհոկտեմբերի 1, 1926(1926-10-01)
ԾննդավայրՀարբին, Չինաստանի Հանրապետություն
Վախճանվել էհոկտեմբերի 6, 2017(2017-10-06) (91 տարեկան)
Վախճանի վայրՊեկին, Չինաստան
ԳերեզմանԲաբաոշան հեղափոխական գերեզմանատուն
Մասնագիտություննկարիչ, թարգմանիչ, գիտնական և գրող
Լեզուչինարեն
Քաղաքացիություն Չինաստան
Պարգևներ

Կենսագրություն խմբագրել

Գաո Մանը ծնվել է 1926 թվականի հոկտեմբերին Հարբինում, որը շուտով ընկել է ճապոնական խամաճիկային վարչակարգի վերահսկողության տակ[1][2]։ Նրա մայրը եղել է անգրագետ[3]։ հան ազգությունից է[2]։

1933 թվականին՝ 7 տարեկան հասակում, ընդունվել է Երիտասարդ մարդկանց քրիստոնեական ասոցիացիայի դպրոց, որը հիմնել էին ամերիկացի միսիոներները, և որին աջակցում էին ռուս արտագաղթյալները[1][4][5]։ Ուսումնառության 10 տարիների ընթացքում սովորել է ռուսերեն, ինչպես նաև ծանոթացել է ռուս գրականությանը, այդ թվում Ալեքսանդր Պուշկինի, Միխայիլ Լերմոնտովի, Լև Տոլստոյի ստեղծագործություններին, սկսել թարգմանական փորձեր կատարել ռուս և խորհրդային գրականությունից։ Ապրելով բազմազգ Հարբինում, որը բնակեցված էր նկարիչներով, երաժիշտներով, արվեստագետներով և գրողներով՝ Գաո Մանը տարվել է գեղանկարչությամբ, իսկ այդ գործում նրա ուսուցիչներն են դարձել ռուս նկարիչներ Ա. Ն. Կլեմենտևը և Վ. Ն. Օսիպովը։ Արդեն 17 տարեկանում ընկերների հետ կազմակերպել է իր աշխատանքների մի քանի ցուցահանդեսներ[3][4][5][6][7]։

Տարվելով ռուս դասականների ընթերցանությամբ՝ դրանում ճապոնական օկուպացիայի տարիներին գտել է ոգեշնչում ապրելու և աշխատելու համար։ Այդ ժամանակ Գաո Մանի առաջին թարգմանությունը եղել է Իվան Տուրգենևի «Ինչ լավն էին, ինչ թարմ էին վարդերը» արձակ բանաստեղծությունը, որը 1943 թվականին տպագրվել է Հարբինի «Դաբեյսինբաո» (չին.՝ 大北新报|大北新报) թերթում։ 1945 թվականին միացել է հեղափոխական գործունեությանը, դարձել Հարբինում՝ Հյուսիսարևելյան Չինաստանի ազատագրյալ տարածքներում, ստեղծված Չին-խորհրդային բարեկամության միության աշխատակից, որտեղ կատարել է թարգմանչի և խմբագրի պարտականություններ, գրել հոդվածներ, նկարել քարոզչական պաստառներ, խմբագրել ամսագիր և գլխավորել գրադարանը։ Զուգահեռաբար «Ուլանխան» (չին.՝ 烏蘭汗|乌兰汗) կեղծանունով թարգմանել է ստեղծագործություններ ռուս և խորհրդային գրականությունից։ Այդ ժամանակների նրա աշխատանքներից առավել հայտնի է Ֆյոդոր Բոնդարենկոյի «Պավել Կորչագին» պիեսի թարգմանությունը, որն ստեղծվել է Նիկոլայ Օստրովսկու «Ինչպես էր կոփվում պողպատը» վեպի հիման վրա և առաջին անգամ բեմադրվել 1948 թվականի Հարբինի ուսուցիչների ասոցիացիայի գեղարվեստական ինքնագործունեության կոլեկտիվի կողմից։ Այդ ժամանակ էլ Գաո Մանը ծանոթացել է Թոնի դերակատարի՝ դերասանուհի Սուն Ցզեի հետ, որի հետ հետագայում ամուսնացել է[3][4][5]։ Ավելի ուշ ծնվել է նրանց միակ երեխան՝ Սուն Սյաոլան[3][8]։

ՉԺՀ կրթությունից հետո թարգմանել է ուկրաինացի գրող Օլես Գոնչարի «Միշտ զորաշարքերում» պատմվածքը, որը տպագրվել է բազմաթիվ թերթերում ու ամսագրերում, իսկ այնուհետև՝ միջին դպրոցների չինարենի՝ 1950-ական թվականների սկզբների դասագրքերում։ 1954 թվականին Գաո Մանը աշխատանքի է տեղափոխվել Պեկին՝ Չին-ռուսական բարեկամության միություն։ Որպես թարգմանիչ չինացի գրողների պատվիրակության հետ բազմիցս եղել է Խորհրդային Միությունում, ընկերացել ԽՍՀՄ մշակութային գործիչների՝ գրողներ Բորիս Պոլևոյի, Նիկոլայ Տիխոնովի, Չինգիզ Այթմատովի, Բորիս Վասիլևի, Մաքսիմ Տանկի, նկարիչ Օրեստ Վերեյսկու, քանդակագործ Միխայիլ Անիկուշինի, չինագետներ Լև Էյդլինի և Վլադիսլավ Սորոկինի հետ։ 1956 թվականին ծանոթացել է Օստրովսկու այրու՝ Ռաիսա Պորֆիրևնայի հետ[3][4][5]։

1962 թվականին աշխատանքի է տեղափոխվել «Համաշխարհային գրականություն» (չին.՝ 世界文學|世界文学) ամսագրի հրատարակչություն, որ մասնագիտացված էր աշխարհի տարբեր երկրների գրական ստեղծագործությունների հրատարակմամբ և չինացի ընթերցողների շրջանում դրանց մասսայականացմամբ։ Անցնելով շարքային աշխատակցից մինչև գլխավոր խմբագրի ճանապարհը՝ Գաո Մանը ամսագրում աշխատել է 27 տարի՝ մինչև 1989 թվականին թոշակի անցնելը։ Իր աշխատանքային գործունեության ընթացքում թարգմանել է Ալեքսանդր Պուշկինի բանաստեղծությունները, Միխայիլ Լերմոնտովի «Իսպանացիները» դրաման, Տարաս Շևչենկոյի «Կատերինա» պոեմը, Վլադիմիր Մայակովսկու «Փայտոջիլ» ու «Բաղնիք», Բորիս Պաստեռնակի «Մարդիկ և իրադրություններ» պիեսները, Աննա Ախմատովայի, Մարինա Ցվետաևայի, Օսիպ Մանդելշտամի, Բելլա Ախմադուլինայի, Անդրեյ Վոզնեսենսկու, Ռոբերտ Ռոժդեստվենսկու, Եվգենի Եվտուշենկոյի քնարերգությունը[3][4][5]։ Գաո Մանն առաջին թարգմանիչն է, որ չինացի ընթերցողին ծանոթացրել է Վլադիմիր Վիսոցկու հետ[3]։ Դեռ 1990 թվականին՝ Սվետլանա Ալեքսիևիչին Գրականության Նոբելյան մրցանակ շնորհելուց շատ առաջ, Գաո Մանը չինարեն է թարգմանել նրա «Ցինկե տղաներ» գիրքը[9]։

Իր ստեղծագործական գործունեության ամբողջ ընթացքում Գաո Մանը գրել է ավելի քան 80 գիրք, մենագրություններ և թարգմանություններ, մեծ թվով ակնարկներ և հոդվածներ՝ նվիրված ռուս և խորհրդային գրականության ու մշակույթի գործիչներին[3][4]։ Նա նաև հայտնի է եղել իր գեղանկարներով, որոնք բազմիցս ցուցադրվել են Պեկինում, Շանհայում, Հարբինում, Վլադիվոստոկում և Մոսկվայում[10][11][12]։ Այսպես, գոհուա տեխնիկայով նա ստեղծել է ռուս և խորհրդային գրողների դիմանկարների ամբողջական շարք, այդ թվում՝ Նիկոլայ Գոգոլի, Ալեքսանդր Գերցենի, Անտոն Չեխովի, Ֆյոդոր Դոստոևսկու, Մաքսիմ Գորկու, Ալեքսանդր Ֆադեևի, Միխայիլ Շոլոխովի, Դանիիլ Գրանինի, Գրիգորի Բակլանովի, Վիկտոր Աստաֆևի դիմանկարները[3]։ Վերջին ժամանակները, չնայած մեծ տարիքին ու լսողության հետ կապված խնդիրներին, Գաո Մանը խնամել է կնոջը, որը 1996 թվականին կորցրել էր տեսողությունը[3][4][6]։ Այնուամենայնիվ նա շարունակել է աշխատել[13]՝ արտահայտելով իր մտահոգությունները թարգմանությունների որակի ընկնելու առթիվ[14]։

Գաո Մանը մահացել է 2017 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Պեկինում՝ 91 տարեկան հասակում[9][15][16][17][18]։ 2016 թվականի ապրիլին Գաո Մանի մոտ ախտորոշվել էր լյարդի քաղցկեղ, իսկ մահվանից մեկ ամիս առաջ նա պառկել է հիվանդանոցում[19]։ Իր ցավակցություններն է հայտնել ՉԺՀ-ում Ռուսաստանի դեսպանատան կոլեկտիվը[20]։ Հոկտեմբերի 10-ին թաղվել է Բաբաոշանի հեղափոխական գերեզմանոցում[8][21]։

Կոչումներ խմբագրել

Անդամ է Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության, Չինացի գրողների միության, Չինացի նկարիչների միության, Չինացի թարգմանիչների միության, ՉԺՀ հասարակական գիտությունների ակադեմիայի[2][22][23]։

Պատիվներ խմբագրել

Մաքսիմ Գորկու մեդալ (1996)[3], Ռուսաստանի գրողների միության պատվավոր անդամ (1996)[4], Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Հեռավոր Արևելքի ինստիտուտի պատվավոր դոկտոր (1999)[3], «Բարեկամություն» հուշամեդալներ Չին-ռուսական բարեկամության միության և Ռուս-չինական բարեկամության միության կողմից (1999)[4], Ն. Ա. Օստրովսկու անվան մրցանակ (2004)[3], Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի պատվավոր անդամ (2006)[4], «Ռուսաստան-Նոր դար» մրցանակ ռուս ժամանակակից գրականությունը չինարենով լավագույն թարգմանության համար (2013)[24]։

Պարգևներ խմբագրել

  Արտաքին պատկերներ
  Բորիս Ելցինը և Գեո Մանը
  • Բարեկամության շքանշան (նոյեմբերի 3, 1997, Ռուսաստան) – «ռուս-չինական մշակութային կապերի ամրապնդման և զարգացման գործում անձնական մեծ ներդրման համար»[25][26]։ Շնորհվել է Ռուսաստանի նախագահ Բորիս Ելցինի կողմից Չինաստան կատարված այցելության ժամանակ[27]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 «Veteran translator's retrospect: Life and work». China Internet Information Center. 28 ноября 2016. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Gao Mang». Академия общественных наук КНР. Վերցված է 28 октября 2017-ին.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 «Гао Ман—писатель, художник переводчик». Общество российско-китайской дружбы. 10 октября 2016. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 «Известный переводчик и художник Китая-Гао Ман». Жэньминь жибао. 20 апреля 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «Знаменитый переводчик Гао Ман». Международное радио Китая. 23 сентября 2009. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 «Глубокая привязанность Гао Мана к русской и советской литературе». Китайский информационный интернет-центр. 19 января 2005. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  7. ↑ «Известный переводчик-русист Китая-Гао Ман». Международное радио Китая. 15 декабря 2009. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 «高莽走了，请别为他哭泣». Синьхуа. 11 октября 2017. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2 ноября 2017-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Памяти пропагандиста славянских культур». Созвучие. 7 октября 2017. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  10. ↑ «Гао Ман привез в столицу портреты русских писателей». Новости культуры. 24 октября 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 1 декабря 2017-ին.
  11. ↑ Виктор Кожемяко (11 декабря 2007). «Подвиг любви. Выставка Гао Мана. Русские портреты китайского мастера». Советская Россия. Վերցված է 1 декабря 2017-ին.
  12. ↑ «Портреты работы Гао Мана – отпечаток характеров друзей и близких». Международное радио Китая. 10 июля 2013. Վերցված է 1 декабря 2017-ին.
  13. ↑ «高莽91岁仍执着俄罗斯文学». Союз китайских писателей. 22 февраля 2017. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  14. ↑ «中国俄语翻译界的泰斗人物高莽6日去世 享年91岁». Союз китайских писателей. 10 октября 2017. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  15. ↑ «我国著名翻译家、作家、画家高莽先生逝世». Жэньминь Жибао. 7 октября 2017. Վերցված է 2 ноября 2017-ին.
  16. ↑ «На 91-м году жизни скончался переводчик и художник Гао Ман». Издательский дом «Звязда». 9 октября 2017. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  17. ↑ «6 октября на 92-м году жизни ушёл из жизни выдающийся переводчик русской поэзии, писатель, художник Гао Ман». Российский культурный центр в Пекине. 9 октября 2017. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  18. ↑ «Скончался китайский русист-переводчик, писатель и художник Гао Ман». Международное радио Китая. 10 октября 2017. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  19. ↑ «高莽走了，请别为他哭泣». Жэньминь Жибао. 11 октября 2017. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2 ноября 2017-ին.
  20. ↑ «Памяти Гао Мана (1926-2017 гг.)». Посольство России в Китае. 12 октября 2017. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  21. ↑ «На кладбище Бабаошань в Пекине состоялась церемония прощания с Гао Маном». Российский культурный центр в Пекине. 10 октября 2017. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  22. ↑ «翻译文化终身成就奖获得者高莽（2011年9月）». Չինացի թարգմանիչների միություն. 2 ноября 2016. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  23. ↑ «中国译协悼念著名翻译家高莽逝世». Չինացի թարգմանիչների միություն. 2017 թ․ հոկտեմբերի 25. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  24. ↑ «Переводчик-русист Гао Ман стал лауреатом премии "Россия-Новый век" за лучший перевод современной русской литературы на китайский язык». Жэньминь Жибао. 9 ноября 2013. Վերցված է 1 ноября 2017-ին.
  25. ↑ «Указ Президента Российской Федерации от 03.11.1997 г. № 1147 «О награждении орденом Дружбы представителей творческой интеллигенции Китайской Народной Республики»». Президент России. 3 ноября 1997. Վերցված է 28 октября 2017-ին.
  26. ↑ «Указ Президента от 3 ноября 1997 года № 1147 «О награждении орденом Дружбы представителей творческой интеллигенции Китайской Народной Республики»». Ельцин-центр. 3 ноября 1997. Վերցված է 2 ноября 2017-ին.
  27. ↑ «Китайская Народная Республика в 1997 году». Институт Дальнего Востока РАН. Վերցված է 4 ноября 2017-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գաո_Ման&oldid=9395323» էջից