Գազ Ղարաբաղի
| Գազ Ղարաբաղի | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Բակլածաղկավորներ (Fabales) |
| Ընտանիք | Բակլազգիներ (Fabaceae) |
| Ենթաընտանիք | Բակլայիններ (Faboideae) |
| Տրիբա | Galegeae |
| Ցեղ | Գազ (Astragalus) |
| Տեսակ | Գազ Ղարաբաղի (A. karabaghensis) |
| Միջազգային անվանում | |
| Astragalus karabaghensis | |
Գազ Ղարաբաղի (լատին․՝ Astragalus karabaghensis), լոբազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
Փշոտ թուփ է, բարձանման ճյուղավորված, որի բարձրությունը հասնում է 20-30 սմ-ի։ Տերևների երկարությունը 4-6 սմ է։ Տերևիկները համարյա մերկ են, 6-9-ական զույգերով։ Ծաղիկները փնջերով հավաքված են խիստ մոտեցած տերևների անութներում և առաջացնում են 2,5-3 սմ տրամագծով գլխիկանման ծաղկաբույլ։ Բաժակը խավոտ է, ատամիկները՝ խոզանաձև, երկար թարթիչավոր, խողովակից բավականին երկար։ Պսակը բաժակին չգերազանցող է, վառ վարդագույն, դրոշի թիթեղը առանց ականջուկների է[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Աճում է միայն Դարեղեգիսի ֆլորիստիկական շրջանում (Այարի կիրճ, Խաչիկ և Գնիշիկ գյուղերի միջև)։ Աճում է նաև Նախիջևանում, Արցախում, Արևմտյան Հայաստանում և Հյուսիսարևմտյան Իրանում[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է վերին լեռնային գոտում՝ ծովի մակարդակից 1800-2300 մ բարձրությունների վրա, չոր քարքարոտ կավային լանջերին, տափաստանում և մարգագետնատափաստանում։ Ծաղկում է հուլիս–օգոստոս ամիսներին, պտղաբերում՝ օգոստոս–սեպտեմբերին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Վտանգված տեսակ է, որի տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 500 կմ²-ից պակաս է։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված չէր։ Ընդգրկված չէ նաև CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում[1]։
Անհրաժեշտ է ստեղծել նոր ԲՀՊՏ Այարի կիրճում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.