Գագիկ Շմավոնյան
Գագիկ Շմավոնի Շմավոնյան (մայիսի 12, 1963, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի պրոֆեսոր[1], տեխնիկական գիտությունների դոկտոր[2][3][4], «ՆանոՀայԹեք» նանոտեխնոլոգիական ասոցիացիայի հիմնադիր-նախագահ[5], նանոտեխնոլոգիաների բնագավառի միջազգային փորձագետ, գյուտարար/նորարար, Zhejiang Jianhu Foreign Experts Development ընկերության ավագ խորհրդատու, Nanolabs ընկերության (Ֆիլիպիններ) խորհրդատու, «Եվրոպական համագործակցություն գիտության և տեխնոլոգիայի բնագավառում» կազմակերպության (COST), Մալթայի Գիտության և տեխնոլոգիաների խորհրդի, Կիպրոսի հետազոտությունների խթանման հիմնադրամի, Սերբիայի Հանրապետության գիտության հիմնադրամի և Հայաստանի Գիտության կոմիտեի փորձագետ, Աթենքի կրթության և գիտության ինստիտուտի (ATINER), ԱՄՆ-ի Հայկական ընկերակցական միության (ASOF), ԱՄՆ-ի Հայ ֆիզիկոսների միջազգային ընկերության (ArmIPS), Սանկտ-Պետերբուրգի գիտնականների և դասախոսների միության (SPASS), ինչպես նաև միջազգային ամսագրերի խմբագրական խորհուրդների և միջազգային գիտաժողովների կազմկոմիտեների անդամ[6]։
Գագիկ Շմավոնյան | |
---|---|
Ծնվել է | մայիսի 12, 1963 (60 տարեկան) Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
Մասնագիտություն | Պրոֆեսոր, միջազգային փորձագետ նանոտեխնոլոգիայի բնագավառում |
Ալմա մատեր | ՀԱՊՀ (1985) |
Գիտական աստիճան | տեխնիկական գիտությունների դոկտոր |
Ինչով է հայտնի | Նանոտեխնոլոգիա, գրաֆին և երկչափ ատոմական նյութեր, գրաֆինային էլեկտրոնիկա |
Կայք | gagikshmavonyan.am |
Կենսագրություն խմբագրել
Կրթություն խմբագրել
1970-1980 թթ․-ին գերազանցությամբ սովորել է Երևանի Եղիշե Չարենցի անվան միջնակարգ դպրոցում, 1980-1985 թթ․-ին՝ Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի հասարակական մասնագիտությունների ֆակուլտետում (տեխնիկական թարգմանիչ, անգլերեն լեզու, 1983-1985 թթ․), ասպիրանտուրայում (1985-1988 թթ․) և դոկտորանտուրայում (2006-2007 թթ․)։ 1996 թ․–ին ստացել է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածուի, իսկ 2009 թ․-ին՝ տեխնիկական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ Նրա դոկտորական ատենախոսությունը, որը բարձր է գնահատել ֆիզիկայի բնագավառում Նոբելյան մրցանակակիր Ժոռես Ալֆյորովի գիտական խումբը, ամբողջությամբ նանոտեխնոլոգիաներին նվիրված առաջին ատենախոսությունն է Հայաստանում։
Աշխատանքային գործունեություն խմբագրել
1985 թ․–ին աշխատել է «Ավիակոմպլեքս» ձեռնարկությունում որպես ճարտարագետ, 1986-1991 թթ․-ին՝ պոլիտեխնիկական ինստիտուտում որպես կրտսեր գիտաշխատող, 1991-1997 թթ.-ին՝ ավագ գիտաշխատող, 2004-2007 թթ․-ին՝ «Միկրոէլեկտրոնիկա և կենսաբժշկական սարքեր» ամբիոնում`ասիստենտ, 2007-2017 թթ․–ին՝ դոցենտ, իսկ 2017 թ․-ից առ այսօր՝ պրոֆեսոր։
Հետդոկտորական հետազոտություն է իրականացրել Թայվանի ազգային համալսարանի էլեկտրաօպտիկական ճարտարագիտության ինստիտուտի էլեկտրոնային ճարտարագիտության ամբիոնում՝ որպես միջազգային անկախ փորձագետ՝ իրականացնելով Agilent Technologies (ԱՄՆ) կազմակերպության արտադրական ծրագիրը Թայվանում (2001-2002 թթ․)։ Որպես հրավիրված դասախոս և պրոֆեսոր աշխատել է Մեծ Բրիտանիայի Հալի համալսարանի ճարտարագիտության ամբիոնում՝ համատեղ գիտական ծրագիր իրականացնելով Օքսֆորդի համալսարանի ֆիզիկայի դեպարտամենտի հետ (Հալ, 2000 թ․ և 2003 թ․), Իտալիայի Միլանի պոլիտեխնիկական համալսարանի ֆիզիկայի ամբիոնում (Քոմո, 2004-2005 թթ․), Գերմանիայի Բրեմենի համալսարանի ֆիզիկայի ամբիոնում (Բրեմեն, 2002 թ․ և 2006 թ․), Գերմանիայի Բեռլինի ազատ համալսարանի ֆիզիկայի ամբիոնում՝ Նոբելյան մրցանակակիրների լաբորատորիաներից մեկում (Բեռլին, 2011 թ․), Իռլանդիայի Դուբլինի համալսարանի Թրինիթի քոլեջի «Նանոկառուցվածքներ և նանոսարքեր» հետազոտական կենտրոնում (Դուբլին, 2012 թ․), Իսպանիայի Սանտյագո դե Կոմպոստելայի համալսարանի ֆիզիկական քիմիայի ամբիոնում (Սանտյագո դե Կոմպոստելա, 2013-2014 թթ․), Հունաստանի «Նանոգիտություն և նանոտեխնոլոգիա» ինստիտուտի «Դեմոկրիտոս» ազգային գիտահետազոտական կենտրոնում (Աթենք, 2017 թ․), Ֆրանսիայի Սերժի-Պոնտուազի համալսարանի ֆիզիկայի ամբիոնում (Սերժի-Պոնտուազ, Փարիզ, 2016-2017 թ․)` համատեղ գիտական ծրագիր իրականացնելով Փարիզի «Լուվր» թանգարանի գիտահետազոտական լաբորատորիայի, Φարիզի ֆիլհարմոնիայի և ֆրանսիական ատոմային էներգիայի գործակալության (Սաքլեյ) հետ, Գերմանիայի Տյուբինգենի համալսարանի «Կիրառական ֆիզիկա» ինստիտուտում (Տյուբինգեն, 2019 թ․):
Դասավանդել է Մեծ Բրիտանիայի Հալի համալսարանի ճարտարագիտության ամբիոնում (2003 թ.), Վրաստանի Բաթումիի Շոթա Ռուսթավելու անվան պետական համալսարանի ամառային դպրոցում (2014 թ․), Ֆրանսիայի Սերժի-Պոնտուազի համալսարանի ֆիզիկայի ամբիոնում (2017 թ.), Հունաստանի Կրետեի տեխնիկական համալսարանի քիմիայի ամբիոնում (2022 թ.) և Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանում (2004 թ․-ից առ այսօր)։
Գիտական հետազոտության ընթացքում հետազոտել է․
- ավանդական և նոր կիսահաղորդիչները,
- կիսահաղորդչային նանոկառուցվածքային օպտոէլեկտրոնային սարքերը,
- երկչափ ատոմական նյութերը (գրաֆին և այլն),
- նանոկառուցվածքները՝ նանոխողովակները (միապատ և բազմապատ), ֆուլերենները (միապատ և բազմապատ (նանոսոխ)), նանոլարերը, նանոշերտերը, նանոօղակները, նանոշղթաները, նանոհետքերը և այլն,
- նանոհամաձուլվածքները,
- ատոմական ծածկույթները,
- ճկուն երկչափ սարքերը՝ դաշտային տրանզիստորները, սենսորները, արևային տարրերը և այլն։
Նա ներգրավված է ՆԱՏՕ-ի, ՄԱԿ-ի Արդյունաբերական զարգացման կազմակերպության, Philip Morris International կազմակերպության, Ժառանգության գիտության հիմնադրամի (Փարիզ, Ֆրանսիա), Քարիփլո հիմնադրամի (Իտալիա), Հայաստանի և Բելառուսի գիտական կոմիտեների կողմից ֆինանսավորվող գիտահետազոտական ծրագրերի ղեկավարման և խորհրդատվության աշխատանքներին։
2004 թ․-ին նա արժանացել է ՆԱՏՕ-ի գիտական դրամաշնորհի, կազմավորել նանոտեխնոլոգիական գիտահետազոտական խումբ, որը ՄԱԿ-ի արդյունաբերության զարգացման կազմակերպության Մաքուր տեխնոլոգիաների բիզնես գաղափարների (նորարարության) մրցույթում 2014 թ․-ին արժանացել է «Մաքուր տեխնոլոգիաներ» մրցանակի, իսկ 2015 թ․-ին՝ «Մաքուր տեխնոլոգիաների Օսկար» մրցանակի։ Այդ խմբի հիման վրա ստեղծվել է Հայաստանում առաջին նանոտեխնոլոգիական կազմակերպությունը՝ «ՆանոՀայԹեք» ասոցիացիան։
Հեղինակ և համահեղինակ է ազդեցության մեծ գործակից ունեցող պարբերականներում հրատարակված ավելի քան 200 գիտական աշխատանքների, որոնք ներառում են 50 գիտական հոդված, 21 արտոնագիր (հայկական, իսպանական և ամերիկյան), 135 միջազգային և հանրապետական գիտաժողովների զեկույցների նյութեր, ինչպես նաև 3 ուսումնական ձեռնարկ, 1 դասագիրք, 1 խնդրագիրք և 1 մենագրություն, ինչպիսիք են.
- կիսահաղորդիչների ֆիզիկային և նանոտեխնոլոգիաներին նվիրված հայալեզու առաջին լայնածավալ խնդրագիրքը (111 էջ),
- նանոտեխնոլոգիաներին (նանոէլեկտրոնիկային) նվիրված հայալեզու առաջին ուսումնական ձեռնարկը (224 էջ),
- «Օպտիկական նանոսպեկտրոսկոպիա» եռհատոր անգլալեզու դասագիրքը (1128 էջ, De Gruyter հրատարակչություն), ուր եվրոպական ԲՈւՀ-երի ավատական ուսանողներին և մասնագետներին առաջին անգամ համակողմանի ներկայացվել է նանոսպեկտրոսկոպիայի ոլորտը՝ ներառելով էլեկտրադինամիկայի հիմունքներից մինչև նանոմետրական թույլտվությամբ մանրազննման և սպեկտրոսկոպիական մեթոդները։
Նա իր մշակած տեխնոլոգիայով 2013 թ․-ին Հայաստանում առաջին անգամ ստացել է աշխարհում ամենաբարակ և մեխանիկական ամենաամուր նյութը՝ գրաֆինը, իսկ հետո այլ երկչափ ատոմական նյութերը։ Իր մտահաղացմամբ Իսպանիայում նա մշակել է աշխարհում նմանակը չունեցող «Հարթակների (մակերևույթների) տրորման» տեխնոլոգիա)[7][8][9], որը հնարավորություն է տալիս ստանալ եզակի, նմանակը չունեցող՝ քվանտային կետերից բաղկացած նանոբծերով գրաֆինի և երկչափ ատոմական նյութերի շերտեր, նանոփոշի, նանոփոշու դիսպերսիա, նանոկառուցվածքներ, նանոծածկույթներ և նանոխառնուրդներ։ Այս ոչ ավանդական պարզ (միաքայլ), էժան (ամենաէժան (10-20 անգամ)), կարճատև (60 վրկ), էկոլոգիապես մաքուր և ունիվերսալ տեխնոլոգիան գերազանցել է Նոբելյան մրցանակակիներ Անդրեյ Գեյմի և Կոնստանտին Նովոսյոլովի մշակած առաջին, նմանատիպ՝ միկրոմեխանիկական շերտազատման տեխնոլոգիային։ Մշակված տեխնոլոգիան արտոնագրվել է Իսպանիայում (2016 թ․-ին) և ԱՄՆ-ում (2021 թ․-ին), իսկ տեխնոլոգիայի մասին տեղեկատվությունը զեկուցվել է տարբեր միջազգային գիտաժողովներում (ԱՄՆ, Ճապոնիա, Չինաստան, Իսպանիա, Նիդեռլանդներ, Չեխիա, Պորտուգալիա, Ռումինիա, Ֆրանսիա, Իտալիա, Արաբական Միացյալ Էմիրություններ, Թայլանդ, Ուկրաինա և այլն) և տեղ է գտել «Օպտիկական նանոսպեկտրոսկոպիա» եռհատոր անգլալեզու դասագրքում (De Gruyter հրատարակչություն)), ինչպես նաև հղում է կատարվել հայտնի «Գրաֆինի գիտություն՝ կիրառություն և արդյունաբերականացում» անգլալեզու ձեռնարկում։ Տեխնոլոգիան ստացել է «Մաքուր տեխնոլոգիաների Օսկար» և ԱՐՓԱ ինստիտուտի նորարարական մրցանակներ։ Ներկայումս տեխնոլոգիայի հիման վրա պատրաստվել է գրաֆինի և երկչափ ատոմական նյութերի զանգվածային արտադրության սարքավորման նախատիպը։ Վերջինիս հիման վրա հոսքային գիծ պատրատսելու և տեխնոլոգիան առևտրայնացնելու դեպքում մշակված տեխնոլոգիայով կկազմակերպվի էժան, որակյալ և բավականին մեծ մակերեսով գրաֆինի շերտերի և փոշու զանգվածային արտադրություն Հայաստանում և արտերկրում։ Արտադրված գրաֆինը և երկչափ նյութերը կարող են կիրառվել խելացի և ճկուն էլեկտրոնային երկչափ սարքերում, կենցաղային ապրանքներում ու խելացի սարքերում, բժշկությունում, տրանսպորտում, հագուստում և այլն։
Նա մեծ ներդրում ունի Հայաստանում ինչպես նանոտեխնոլոգիաների, այնպես էլ հետնանոտեխնոլոգիաների՝ «Նանոճարտարապետագիտություն» (նանոճարտարապետոնիկա, nanoarchitectonics) նոր ուղղության զարգացման գործում։ Նա Հայաստանում առաջինն է, ով իր ղեկավարած նանոտեխնոլոգիական խմբի հետ միասին «Մակերևույթների տրորման» տեխնոլոգիայով (առանց կիրառելու նանոչափային մխան)․
- նանոտեխնոլոգիաների կիրառմամբ ստանում է երկչափ ատոմական նյութեր և պատրաստում երկչափ ատոմական սարքեր,
- նանոճարտարապետոնիկայի կիրառմամբ՝ նանոստեղծման ու նանոչափային ինքնակազմավորման գործընթացների օգնությամբ ատոմների, մոլեկուլների և նանոնյութերի (նանոօբյեկտների) դիրքաշարժմամբ ստանում է բնության մեջ գոյություն չունեցող անհրաժեշտ նանոճարտարապետությամբ՝ ցանկալի նախագծով և նանոչափային ճշգրտությամբ ցանկացած նոր նանոկառուցվածք։ Արդյունքում, նա Հայաստանում հիմնադրեց աշխարհում դեռևս նոր զարգացող՝ «Նանոճարտարապետոնիկա» ուղղությունը։
Բացի այդ, նրան հաջողվել է Հայաստանում առաջին անգամ բարձր տեխնոլոգիաների՝ նանոտեխնոլոգիաների կիրառմամբ համադրել գիտությունը և արվեստը։ Նա առաջիններից էր, ով ֆրանսիացի արվեստագետների և պրոֆեսորների հրավերով Ֆրանսիայում ձեռնամուխ եղավ իր մշակած տեխնոլոգիայով մշակութային ժառանգության արժեքների պահպանման, ծերացման կանխարգելմանը և երկարակեցության ավելացմանը նպաստող գիտական փորձարկումների (խոնավություն, ջերմաստիճան և այլն) իրականացմանը։ Օրինակ՝ տարբեր ազդեցություններից կանխարգելելու (կոռոզիա, բակտերիաներ) և ծերացումից պահպանելու նպատակով նա ձեռնամուխ եղավ Փարիզի «Լուվր» թանգարանի ազնիվ մետաղներից, կտավից, փղոսկրից, ճենապակուց, քարից, կերամիկայից, փայտից, թղթից, կտորից և այլ նյութերից պատրաստված հնաոճ և արժեքավոր ցուցանմուշների (նկարներ, արձաններ և այլն), Փարիզի ֆիլհարմոնիայի և երաժշտական թանգարանի երաժշտական գործիքների և Ստրասբուրգի տաճարի 200-ամյա տանիքի գրաֆինապատմանը՝ մեծացնելով մեխանիկական ամրությունը՝ չվնասելով դրանց արտաքին տեսքը։
Նա հեղինակ և համահեղինակ է.
- նոր սերնդի կիսահաղորդչային նանոկառուցվածքային օպտոէլեկտրոնային սարքերի նախագծմանը և պատրաստմանը, որոնք հաջողությամբ կիրառվել են տիեզերքում և արտադրությունում.
- ֆոտոէլեկտրաքիմիական տարրեր,
- արևային տարրեր,
- ջերմաֆոտովոլտային տարրեր,
- պերովսկայթ արևային տարրեր,
- միահաճախականային կիսահաղորդչային լազերներ,
- երկհաճախականային կիսահաղորդչային լազերներ,
- գերլայնաշերտ կիսահաղորդչային օպտիկական ուժեղարարներ[10],
- առաջին մեխանիկական գնդիկավոր մատիտի պատրաստմանը,
- առաջին մեխանիկական գնդիկավոր նանոմատիտի պատրաստմանը,
- երկչափ ատոմական նյութերի (գրաֆին, h-BN, MoS2, WS2, WSe2 և այլն), դրանց նանոկառուցվածքների և նանոհամաձուլվածքների (գրաֆին–նանոխողովակ, գրաֆին–նանոադամանդ, գրաֆին–ֆուլերեն և այլն) ստացմանը,
- երկչափ ատոմական սարքերի (երկչափ դաշտային տրանզիստորներ և այլն) պատրաստմանը,
- երեք նոր նանոերևույթի հայտնաբերմանը.
- թեք ալիքատարում լազերային ճառագայթված լույսի ուղղորդման երևույթ,
- օպտիկական փոխանջատման երևույթը կիսահաղորդչային օպտիկական ուժեղարարում,
- առանձնացված սահմանափակման հետերոկառուցվածքային շերտի երևույթ։
Նրա ղեկավարությամբ պաշտպանել են թեկնածուական ատենախոսություններ։ Նա եղել է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի և Երևանի պետական համալսարանի բակալավրիատի և մագիստրոսական ուսանողների ավարտական քննությունների հանձնաժողովների նախագահ և անդամ, Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի ասպիրանտների ընդունելության քննությունների հանձնաժողովների նախագահ և անդամ, «Կիբեռնետիկա» ֆակուլտետի գիտական խորհրդի, միջազգային գիտաժողովների կազմկոմիտեների և միջազգային գիտական ամսագրերի խմբագրական խորհուրդների անդամ, ինչպես նաև դոկտորական և թեկնածուական ատենախոսությունների պաշտոնական ընդդիմախոս։
Զբաղվել է նաև հասարակական գործունեությամբ։ 1997-1998 թթ․-ին եղել է «Հայ ոսկերիչների միություն» միջազգային կազմակերպության ներկայացուցիչը Հայաստանում, 2000-2015 թթ․-ին՝ Սանկտ-Պետերբուրգի գիտնականների և դասախոսների միության ներկայացուցիչը Հայաստանում, 2004-2005 թթ․-ին՝ Հնդկաստանի Կալկաթայի հայկական քոլեջի և մարդասիրական ակադեմիայի ներկայացուցիչը Հայաստանում, ինչպես նաև «Հայաստան-Մեծ Բրիտանիա» հասարակական կազմակերպության պատասխանատու քարտուղարը (1994-1996 թթ․), գիտության բաժնի վարիչը (1996-2001 թթ․) և ընկերության նախագահը (2001-2020 թթ․)։ Ներկայումս «ՆանոՀայԹեք» նանոտեխնոլոգիական ասոցիացիայի հիմնադիր-նախագահն է։
Մրցանակներ խմբագրել
- Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի ոսկե հուշամեդալ, հուլիսի 4, 2023 թ․
- «Մաքուր տեխնոլոգիաների Օսկար» նորարարության մրցանակ «Գրաֆինային ջերմաֆոտովոլտային տարրեր» ծրագրի համար (Սան Ֆրանցիսկո, Սիլիկոնյան հովիտ, ԱՄՆ, նոյեմբեր, 2015 թ․)[11][12]։
- ՄԱԿ-ի արդյունաբերության զարգացման կազմակերպության «Մաքուր տեխնոլոգիաներ» նորարարության մրցանակ «Գրաֆին և գրաֆինե էլեկտրոնիկա» ծրագրի համար, Երևան, հոկտեմբեր, 2014 թ․։
- ԱՐՓԱ ինստիտուտի նորարարության մրցանակ «Ոչ ավանդական, էժան, և պարզ տեխնոլոգիա մեծ չափերի գրաֆինի արտադրման համար» ծրագրի համար, Լոս Անջելես, ԱՄՆ, 2014 թ․։
- ԱՐՓԱ ինստիտուտի նորարարության մրցանակ «Հետերոկառուցվածքային ջերմաֆոտովոլտային տարրեր» ծրագրի համար, Լոս Անջելես, ԱՄՆ, 2013 թ․։
- Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի «2004-2005 թթ․-ին հրատարակված լավագույն գիտական աշխատություն» մրցանակ` նանոէլեկտրոնիկայի բնագավառում հրատարակած հոդվածների շարքի համար (2005 թ․)։
Անդամակցություն խմբագրել
- «Եվրոպական համագործակցություն՝ գիտություն և տեխնոլոգիա» ընկերության (COST) տարբեր ծրագրերի կառավարման խորհուրդներ, Բրյուսել, Բելգիա,
- Հայկական ընկերակցական միություն (ASOF), Սան ֆրանցիսկո, Քալիֆորնիա, ԱՄՆ,
- Հայ ֆիզիկոսների միջազգային ընկերություն (ArmIPS), ԱՄՆ,
- ՀՀ հանրային խորհրդի «Գիտության, կրթության հարցերի» հանձնաժողով,
- Ֆիզիկայի ինստիտուտ, Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիա,
- Ամերիկայի ֆիզիկոսների միություն (APS), Վաշինգտոն, ԱՄՆ,
- Աթենքի Կրթության և գիտության ինստիտուտ (ATINER), Աթենք, Հունաստան,
- Սանկտ Պետերբուրգի գիտնականների և դասախոսների միություն (SPASS), Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան։
Երկեր (ընտրովի) խմբագրել
- Shmavonyan Gagik, Tran Tuan-Hoang, Cheshev Dmitry, Averkiev Andrey, Sheremet Evgeniya, Chapter 5.4. ''Nanospectroscopy of graphene and two-dimensional atomic materials and hybrid structures'', in Vol. 3: Applications in 3-volume Textbook ''Optical Nanospectroscopy: Fundamentals'' (1st Vol., 330 p.), Methods (2nd Vol., 330 p.), Applications (3rd Vol., 468 p.), pp. 401–439, Alfred J. Meixner, Monika Fleischer, Dieter P. Kern, Evgeniya Sheremet, Norman McMillan (Eds.), Textbook series, Publisher de Gruyter, 1128 pages, Berlin, Boston, December 31, 2022 (in English).
- López-Quintela M.A., Shmavonyan G.Sh., Vázquez Vázquez C. Method for producing sheets of graphene, USPTO patent US 10,968,104 B2, Filing date: November 17, 2017, Date of patent: April 6, 2021.
- López-Quintela M.A., Shmavonyan G.Sh., Vázquez Vázquez C. Method for producing sheets for graphene, Spanish patent ES2575711 B2, Nov. 3, 2016, WIPO patent WO/2016/107942 A1, July 7, 2016. EPO patent EP15875286.5, Nov. 22, 2017.
- Shmavonyan G.Sh., Vázquez Vázquez C., López-Quintela M.A. Single-step rubbing method for mass production of large-size and defect-free two-dimensional material nanostripes, films and hybrid nanostructures on any substrate, Transl. Mater. Res., IOP Publishing, 4 (2), 025001, 2017.
- Նանոէլեկտրոնային տարրեր և սարքեր, Ուսումնական ձեռնարկ, Պետրոսյան Օ. Հ., Շմավոնյան Գ. Շ., Վարդանյան Ա. Ա., Երևան։ ՀՊՃՀ հրատ., Ճարտարագետ, 326 էջ, 2017 թ․։
- Նանոտեխնոլոգիաների հիմունքներ։ Ուսումնական ձեռնարկ, Շմավոնյան Գ. Շ., Երևան։ ՀՊՃՀ հրատ., Ճարտարագետ, 224 էջ, 2011 թ․։
- Կիսահաղորդիչների ֆիզիկա, Խնդիրների ժողովածու, Իսպիրյան Ն. Պ., Շմավոնյան Գ. Շ., Երևան, ՀՊՃՀ հրատ., «Ճարտարագետ» 110 էջ, 2010 թ․։
- Պինդմարմնային էլեկտրոնային և օպտոէլեկտրոնային նյութերի ու կառուցվածքների հետազոտման եղանակները։ Ուսումնական ձեռնարկ, Բունիաթյան Վ. Վ., Շմավոնյան Գ. Շ., Մարտիրոսյան Ն. Վ., Երևան։ ՀՊՃՀ հրատ., Ճարտարագետ, 418 էջ, 2005 թ․։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Учёный из Армении создал и запатентовал способ получения «материала будущего»». golosarmenii.am (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
- ↑ «Հայ գիտնականն «ապագայի նյութ» ստանալու տնտեսող և էկոլոգիական միջոց է ստեղծել ու պատենտավորել». news.am. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
- ↑ Mediamax. «Cleantech. Բիզնես՝ մաքուր տեխնոլոգիաների օգնությամբ». iTel.am. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
- ↑ «ՊԱՐԳԵՎԱՏՐՈՒՄ՝ ՀԱՊՀ-Ի ՌԵԿՏՈՐԱՏԻ ՆԻՍՏՈՒՄ - Հայաստանի Ազգային Պոլիտեխնիկական Համալսարան». Հայաստանի Ազգային Պոլիտեխնիկական Համալսարան (ամերիկյան անգլերեն). 2015 թ․ դեկտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
- ↑ «Победителем Национального конкурса бизнес-идей в сфере чистых технологий в Армении стала компания Nano Hi». arka.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- ↑ «Հայ գիտնականն «ապագայի նյութ» ստանալու տնտեսող և էկոլոգիական միջոց է ստեղծել ու պատենտավորել». news.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- ↑ По нанотехнологии армянского учёного защитят шедевры Лувра(չաշխատող հղում)
- ↑ Gagik Shmavonyan
- ↑ «Arminfo: Подведены результаты Национального конкурса бизнес-идей - 2016 в сфере чистых технологий в Армении» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- ↑ «Создан экономичный и экологичный способ получения «материала будущего»». ВСЛУХ.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
- ↑ «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ՊՈԼԻՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆԻ «ՆԱՆՈՀԱՅ» ԹԻՄԸ ԱՐԺԱՆԱՑԱՎ «ՄԱՔՈՒՐ» ՏԵԽՆՈԼՈԳԻԱՆԵՐԻ «ՕՍԿԱՐ» ՄՐՑԱՆԱԿԻ - Հայաստանի Ազգային Պոլիտեխնիկական Համալսարան». Հայաստանի Ազգային Պոլիտեխնիկական Համալսարան (ամերիկյան անգլերեն). 2015 թ․ դեկտեմբերի 8. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ «Nano Hi wins Armenia's national Cleantech Business Ideas Competition 2015». arka.am. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Google Scholar
- Գագիկ Շմավոնյանի անձնական կայք gagikshmavonyan.am
- «Երկչափ արևածագ». ՀՀ-ում ստեղծվում է նանոտեխնոլոգիաների հեռավար լաբորատորիա, Հայաստանի հանրային Հ1 հեռուստատեսության «Լուրեր» ծրագիր, ապրիլի 29, 2023 թ․
- «Անտեսանելի և ամուր գրաֆինի շերտերի ստացման հայկական նոու հաուն»,Հայաստանի հանրային Հ1 հեռուստատեսության «Լուրեր» ծրագիր, փետրվարի 7, 2023 թ․
- Ատոմական հաստությամբ ճկուն և խելացի էլեկտրոնիկայի ներդրումը պոլիտեխնիկում՝ Հայաստանի տնտեսության խթանման նախապայաման, ՀԱՊՀ կայք, փետրվարի 3, 2023 թ․
- Պոլիտեխնիկի պրոֆեսորը՝ եռահատոր անգլալեզու դասագրքի համահեղինակ, ՀԱՊՀ կայք, հունվարի 17, 2023 թ․
- «Աշխարհի ամենաբարակ և ամուր նյութն ու Պոլիտեխնիկի դրամաշնորհը», Հայաստանի հանրային Հ1 հեռուստատեսության «Լուրեր» ծրագիր, փետրվարի 24, 2022 թ․
- Գագիկ Շմավոնյանի ելույթը CA15107 Multicomp գիտաժողովում, Բուխարեստ, Ռումինիա , սեպտեմբերի 12, 2019 թ․
- Գագիկ Շմավոնյանի գրաֆինե «հեղափոխությունը», Հայաստանի հանրային Հ1 հեռուստաընկերության Օրակագ ծրագիր , հունվարի 20, 2018 թ․
- «Հայ գիտնականը գերազանցել է նոբելյան դափնեկիրներին» , հունվարի 20, 2018 թ․
- Ներկայացվեցին մաքուր տեխնոլոգիաների բիզնես ծրագրեր , հունվարի 30, 2015 թ․