Բուսական աղաղանյութեր

Բուսական աղաղանյութեր, բույսերում պարունակվող բարձրմոլեկուլային ֆենոլային միացություններ, որոնք ունակ են սպիտակուցների և այլ բնական պոլիմերների՝ թաղանթանյութերի, պեկտինային նյութերի հետ ամուր կապեր առաջացնելու։

Բուսական աղաղանյութերը կուտակվում են աղաղային բույսերի տերևներում, կեղևում և պտուղներում, ցողունի մեջ, երբեմն՝ գալերում, ինչպես նաև՝ արմատներում և բնափայտում։

Ընդհանուր բնութագիր

Բույսի տարբեր օրգաններում աղաղանյութերի քանակը տարբեր է (օրինակ՝ աղտորի տերևներում այն կազմում է 27%, մզավածքային աղաղանյութի կեղևում՝ 6%, իսկ բնափայտում՝ 0,4%)։ Աղաղանյութի բարձր պարունակությունը պայմանավորված է բույսի կոշտությամբ, ցածր սննդային արժեքով և նրանում ջրի ցածր պարունակությամբ։ Բուսական աղաղանյութերը լիգնինի և թաղանթանյութի հետ մասնակցում են հենքային հյուսվածքների՝ երկրորդային բջջապատի, բնափայտի ստեղծմանը, բույսերի կարևորագույն կենսաքիմիական ռեակցիաներին, նաև կատարում են պաշտպանական ֆունկցիաներ։

Կիրառություն

Սովորաբար բույսերի աղաղանյութերը անֆիդանտ են՝ չուտվող, դրա համար դրանց ակտիվորեն ուսումնասիրում են վնասատու միջատներից բույսերի պաշտպանության մեթոդների մշակման նպատակով։ Այն օգտագործում են նաև կաշվի և մորթու մշակման՝ դարաղման, բամբակե գործվածքները ներկելու համար, բժշկության և անասնաբուժության մեջ կիրառում են որպես կապող միջոցներ, սննդի արդյունաբերության մեջ դրանցով պայմանավորվում են տարբեր մթերքների համը, գույնը և մասամբ՝ բույրը։