Բուլանըք (Մուշի մարզ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոփ (այլ կիրառումներ)
Կոփ, ավան Արևմտյան Հայաստանում, Բիթլիսի վիլայեթի Բուլանըխի գավառակում։ Գտնվում էր Բուլամա (Բուալն) լճի հյուսասային կողմում, համանուն լեռներից հյուսիս-արևմուտք, Բլեջան լեռան ստորոտում, Կոփ գետի ափին։ Հանդիսանում էր Բուլանըխ գավառակի վարչական կենտրոնը։
| Ավան | ||
|---|---|---|
| Կոփ | ||
| Վարչական տարածք | Թուրքիա | |
| Վիլայեթ | Բիթլիսի վիլայեթ | |
| Գավառակ | Բուլանըխի գավառակ | |
| Այլ անվանումներ | Բլանուխ, Բունանըգ, Բուլանըխ, Բուլանըղ, Բուլանըղ ղարալըղ, Բուլանլուխ, Բուլանուխ, Բուլանուղ, Գոբ, Գոպ, Գոփ, Կոբ, Կոպ, Կոք, Պուլանըգ, Պուլանըխ, Պուլանըք, Պուլանուխ, Խարալըղ, Քոպ | |
| ԲԾՄ | 1480 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 80 540 մարդ (2018) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր (մինչև Մեծ եղեռնը), քրդեր | |
| Կրոնական կազմ | Քրիստոնյա (մինչև Մեծ եղեռնը), այլ | |
| Տեղաբնականուն | կոփեցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+3 | |
| Փոստային ինդեքսներ | 49500 | |
| ||
Ավանդապատում Խմբագրել
Ըստ ավանդության Տիրան թագավորի հրամանով սուրբ Դանիել ասորու դիակը սայլով տեղափոխու ժամանակ սայլի կոփն ընկնում է։ Դրա պատճառով էլ գյուղը կոչում են Կոփ։
Աշխարհագրություն Խմբագրել
Ավանը գտնվում էր գյուղամիջյան բանուկ խաչմերուկում, որը կապված էր Մանազկերտ և Մուշ քաղաքների հետ։
Պատմություն Խմբագրել
Կոփ գյուղի մասին առաջին հիշատակությունները եղել են X դարի ձեռագրերում։ Հնագույն ժամանակներում գյուղի մոտ Մենուա թագավորը կառուցել է ոռոգիչ ջրանցք։
1895 թ.-ին Կոփը կողոպտվել է թուրքերի կողմից։ 1915 թ.-ի հուլիսի 13-ին ռուսական զորքերը գրավեցին Կոփը, սակայն շուտով թուրքական զորքը վերագրավեց այն, և Կոփի բնակիչների մեծ մասը զոհվեց, մի մասին հաջողվեց ռուսական զորքի և հայ կամավորների հետ անցնել Արևելյան Հայաստան։
Բնակչություն Խմբագրել
1890 թվականին ուներ 450, 1909 թվականին ուներ 500 տուն բնակիչ, որից 340-ը՝ հայեր, մնացածը իսլամ դավանանքի, 1914 թվականին՝ 600 տուն հայ և 150 տուն քուրդ բնակիչ։
Տնտեսություն Խմբագրել
Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում էին երկրագործությամբ, անասնապահությամբ և առևտրով։
Պատմամշակութային կառույցներ Խմբագրել
XIX դարի վերջին Կոփում կար երեք եկեղեցի` Ս. Աստվածածին, Ս. Թուխ Մանուկ և Ս. Գևորգ։ Բացի այդ կային 3 կիսավեր մատուռ և մի մզկիթ։ Ավանից մոտ 1 կմ հարավ–արևելք կար վանք՝ Ս. Դանիել անունով։
Հասարակական կառույցներ Խմբագրել
Ավանն ուներ վարժարան, որը 1871 թվականին կառուցվել էր Գարեգին Սրվանձտյանի ջանքերով։ Վարժարանում ուսանում էր 55 աշակերտ։
Անվանի մարդիկ Խմբագրել
Կոփում են ծնվել.[1]
- Սողոմոն Տարոնցին (1905-1971) - գրող
- Քրիստափոր Թափալցյանը (1911-1967) - գրող
- Զարզանդ Դարյանը (1912-1984) - գրող
- Մկրտիչ Ասլանյանը (1906-անհայտ) - գրող
- Սահակ Մովսիսյանը` Բենսե (1867-անհայտ) - բանահավաք
Աղբյուրներ Խմբագրել
- «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
- Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն
Տես նաև Խմբագրել
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 3, էջ 239
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 665)։ 
|