Բորի օքսիդ

Բորի օքսիդ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	բորի օքսիդ
Այլ անվանումներ	բորի օքսիդ
Ավանդական անվանում	բորի օքսիդ
Քիմիական բանաձև	B₂O₃
Ռացիոնալ բանաձև	B2O3
Մոլային զանգված	1,2E−25 կիլոգրամ գ/մոլ
Խտություն	2,46 ± 0,02 գ/սմ³ գ/սմ³
Իոնիզացման էներգիա	13,5 ± 0,1 Էլեկտրոն-վոլտ կՋ/մոլ
Հալման ջերմաստիճան	842 ± 1 ℉ °C
Եռման ջերմաստիճան	3380 ± 1 ℉ °C
Գոլորշու ճնշում	0 ± 1 mm Hg
Քիմիական հատկություններ
Լուծելիությունը ջրում	2,2 գ/100 մլ
Դասակարգում
CAS համար	1303-86-2
PubChem	518682
EINECS համար	215-125-8
SMILES	B(=O)OB=O
ЕС	215-125-8
RTECS	ED7900000
ChEBI	452485
IDLH	2000 ± 1000 mg/m³
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Բորի օքսիդ, քիմիական բանաձևն է B₂O₃, բորաթթվի անհիդրիդն է, բավականին դժվարահալ ապակենման կամ բյուրեղային նյութ է, ունի դառը համ, դիէլեկտրիկ է։ Բորի ապակենման օքսիդը ունի շերտավոր կառուցվածք (շերտերի միջև հեռավորությունը 0.185 նմ)< շերտերում բորի ատոմները դասավորված են հավասարակողմ եռանկյունների ներսում ВО₃ (d В—О=0.145 նմ)^[3]։ Այս ձևափոխությունը գործում է 325-450 °C ջերմաստիճաններում և շատ ամուր է։ Այն ստացվում է օդում բորը մինչև 700 °C տաքացնելիս կամ օրթոբորաթթվի դեհիդրատացումից։ Բյուրեղային В₂О₃-ը, որը ստանում են զգույշ կերպով մետաբորաթթվից (НВО₂) ջուր պոկելով, հանդես է գալիս երկու ձևափոխություններով, հեքսագոնալ և մոնոկլին բյուրեղավանդակներ։ Հեքսագոնալ բյուրեղավանդակը 400 °C և 2200 ՄՊա ճնշման պայմաններում փոխակերպվում է մոնոկլինային ձևի^[4]։

ՀատկություններԽմբագրել

Բորի անհիդրիդը հիգրոսկոպիկ միացություն է։ Այն բուռն կերպով լուծվում է ջրում, սկզբում առաջացնելով (НВO₂)_n բանաձևով մետաբորաթթուեր, իսկ հետո վեր է ածվում օրթոբորաթթվի H₃BO₃։ Մանրեցված B₂O₃-ը լուծում է շատ տարրերի օքսիդներ։
B₂O₃-ը հանդիսանում է թթվային անհիդրիդ, սակայն ցուցաբերում է բավականին թույլ երկդիմի հատկություններ^[5]։

${\mathsf {2B_{2}O_{3}+P_{4}O_{10}\rightarrow 4BPO_{4}}}$

Բորի օքսիդը չի վերականգնվում ածխածնով, նույնիսկ մաքսիմալ տաքացման պարագայում, սակայն քայքայվում է, եթե միաժամանակ ռեակցիայի մեջ դրվի մի նյութ, որը կարող է տեղակալել թթվածնի ատոմը (քլոր կամ ազոտ)։

${\mathsf {B_{2}O_{3}+3C+3Cl_{2}\rightarrow 2BCl_{3}+3CO}}$

Բորի օքսիդի և բորի համատեղ 1000 °C շիկացնելիս, առաջացած գոլորշիներում առաջանում են գծային մոլեկուլներ O=B—B=O, որոնք շատ ջերմակայուն են։ Գոլորշիները արագ սառեցնելիս 300 °C-ից ցածր, կարելի է ստանալ սպիտակ պինդ պոլիմեր (B₂O₂)_n, որը խիստ ռեակցիոնունակ է։ 60 հազար մթնոլորտ ճնշման և 1500 °C ջերմաստիճանում բորի օքսիդը փոխազդում է բորի հետ։

${\mathsf {B_{2}O_{3}+4B\rightarrow 3B_{2}O}}$
Բորի այս ցածրագույն օքսիդը գրաֆիտի նման ունի շերտավոր կառուցվածք։

ՍտացումԽմբագրել

Կարելի է ստանալ բորը թթվածնի մթնոլորտում կամ օդում տաքացնելիս։

${\mathsf {4B+3O_{2}\rightarrow 2B_{2}O_{3},}}$

Կարելի է ստանալ բորաթթվի քայքայումից։

${\mathsf {2H_{3}BO_{3}\rightarrow B_{2}O_{3}+3H_{2}O.}}$

ԿիրառությունԽմբագրել

Օգտագործվում է բորաթթվի եթերներում։

ԳրականությունԽմբագրել

Карапетьянц, Михаил Христофорович|Карапетьянц М. Х. Дракин С. И. Общая и неорганическая химия. М.: Химия 1994
Реми Г. «Курс неорганической химии» М.: Иностранная литература, 1963

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 Boric oxide
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 ^2,9 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0060.html
↑ Aziz, M. J.; Nygren, E.; Hays, J. F.; Turnbull, D. (1985)։ «Crystal Growth Kinetics of Boron Oxide Under Pressure»։ Journal of Applied Physics 57 (6): 2233։ doi:10.1063/1.334368
↑ Effenberger H., Lengauer C. L., Parthé E. (2001)։ «Trigonal B₂O₃ with Higher Space-Group Symmetry: Results of a Reevaluation»։ Monatshefte für Chemie 132 (12): 1515–1517։ doi:10.1007/s007060170008
↑ Strong S. L., Wells A. F., Kaplow R. (1971)։ «On the crystal structure of B₂O₃»։ Acta Crystallographica B 27 (8): 1662–1663։ doi:10.1107/S0567740871004515

[_6d54e90fd16b4905-1] 1,0 ^1,1 Boric oxide

[_308b2feeaf08f863-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 ^2,9 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0060.html

[3] Aziz, M. J.; Nygren, E.; Hays, J. F.; Turnbull, D. (1985)։ «Crystal Growth Kinetics of Boron Oxide Under Pressure»։ Journal of Applied Physics 57 (6): 2233։ doi:10.1063/1.334368

[4] Effenberger H., Lengauer C. L., Parthé E. (2001)։ «Trigonal B₂O₃ with Higher Space-Group Symmetry: Results of a Reevaluation»։ Monatshefte für Chemie 132 (12): 1515–1517։ doi:10.1007/s007060170008

[5] Strong S. L., Wells A. F., Kaplow R. (1971)։ «On the crystal structure of B₂O₃»։ Acta Crystallographica B 27 (8): 1662–1663։ doi:10.1107/S0567740871004515

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]