Բոն (քաղաք, Ֆրանսիա)
Բոն (Beaune), քաղաք Ֆրանսիայում, Կոտ դ'Օր դեպարտամենտի համանուն սուպրեֆեկտուրայի կենտրոնը[4]։
| Բնակավայր | |||
|---|---|---|---|
| Բոն | |||
| ֆր.՝ Beaune[1] | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Ֆրանսիա | ||
| Առաջին հիշատակում | 13-րդ դար | ||
| Մակերես | 31,3 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 193±1 մետր, 407±1 մետր | ||
| Պաշտոնական լեզու | ֆրանսերեն | ||
| Բնակչություն | ▼20 032 մարդ (հունվարի 1, 2021)[2] | ||
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||
| Փոստային դասիչ | 21200[3] | ||
| Պաշտոնական կայք | beaune.fr(ֆր.) | ||
| |||
.svg)
Նախքան մայրաքաղաքը Դիժոն տեղափոխելը Բուրգունդյան դուքսերի հիմնական նստավայրը գտնվում էր Բոնում։ Քաղաքը շրջապատված է միջնադարից գրեթե ամբողջությամբ պահպանված քարե պատով և պարունակում է մի շարք պատմական հուշարձաններ, այդ թվում՝ նաև համաշխարհային ճանաչում ունեցող «Հոթել Դիե» պատմական հիվանդանոցը, նախկին միջնադարյան հյուրատունը, որտեղ պահվում է հոլանդացի գեղանկարիչ Ռոգիր վան դեր Վայդենի պոլիպտիխը՝ «սարսափելի դատաստան», ինչպես նաև 15-րդ դարի գոբելենների հավաքածուն։
Պատմություն խմբագրել
Քաղաքն առաջացել է կելտերի բնակավայրում, որոնք եկել են արևելքից մ. թ. ա. 5-րդ դարում։ Նրանք քաղաքն անվանում էին «Բելենա» (ֆր.՝ Belena) իրենց հոսող ջրերի աստվածուհի Բելոնի (ֆր.՝ Belonos) պատվին։
Կեսարը Գալիլեոն գրավելուց հետո այստեղ է բերել հռոմեական աստվածների ամբողջ պանթեոնը, այդ թվում՝ Ապոլոնի, ում անունը համահունչ էր քաղաքի անվանմանը։ Ավելի ուշ այստեղ տեղակայված 8-րդ լեգեոնի «Augusta» զինվորները տարածել են Միտրայի Աստծո պաշտամունքը, որը, սակայն, չի դիմացել։
1-րդ դարում սուրբ Մարտինը տարածել է քրիստոնեությունը։ Քաղաքի ամրությունները քայքայվել են, որոնք վերականգնվել են «հեթանոսական սրբավայրերի տեղում»։
5-րդ դարում սառած Ռեյնի միջոցով այստեղ է եկել գերմանական բուրգունդների ցեղը՝ տեղանքին տալով ժամանակակից անունը։ Նրանց արքայադուստր Կլոտիլդան ամուսնացել է ֆրանկների առաջնորդ Քլոդվիգ 1-ինի հետ, որը քրիստոնեություն է ընդունել Մերովինգների ցեղից։ Այստեղ արաբների կարճատև հայտնվելը միայն մի դրվագ էր քաղաքային պատմության մեջ։
Բնակչություն խմբագրել
Կոմունայի բնակչությունը 2010 թվականին կազմել է 22 394 մարդ։
Քաղաքային ճառտարապետություն խմբագրել
-
Մեծ աշտարակ -
Նոտր Դամ տաճար -
Հերցոգի պալատը -
Աղավնապահի տունը
Միջնադարից այստեղ պահպանվել է շուրջ 2 կմ երկարությամբ քաղաքային պատը, ինչպես նաև 15-16-րդ դարերի բազմաթիվ շինություններ։
Եկեղեցու շինարարությունը սկսվել է 1120 թվականին և կառուցումից հետո այն համարվում էր «Կլյունիի դուստր»։ Այնուհետև նրան տրվել է Բուրգունդյան ռոմանտիզմի դարաշրջանի շենքերին բնորոշ կերպար։ Գլխավոր խորանում են բրդից և մետաքսից պատրաստված գոբելենները՝ Մարիամի կյանքից տեսարանների պատկերմամբ։
Բուրգունդիայի նախկին դուքսերի պալատում այժմ գտնվում է գինու թանգարանը։
Քաղաքային տաճարի դիմաց գտնվող հրապարակում պահպանվել է աղավնիների բուծմամբ զբաղվող պատվավոր քաղաքացու շենք։ Այս թռչունը լայնորեն օգտագործվում էր այն ժամանակներում փոստի առաքման համար, ինչպես նաև համարվում էր Բուրգունդյան խոհանոցի նրբախորտիկ։
Շատ տներում հանդիպող գունավոր կերամիկայից պատրաստված կղմինդրե տանիքները, որոնք ձևավորում են յուրահատուկ զարդանախշ, Բուրգունդյան գոթիկայի բնորոշ առանձնահատկություններից են։
Հիվանդանոց «Հոթել-Դիե» խմբագրել
«Հոթել-Դիե» (ֆր.՝ Hôtel-Dieu) հիվանդանոցը միջնադարում առաջիններից համարվող մանկատան և աղքատների համար նախատեսված հոսպիտալի օրինակ է։ Այստեղ ամեն տարի անցկացվում է գինու բարեգործական աճուրդ՝ Բոնի անկելանոցի հովանու ներքո։
Անկելանոցի շենքում 1983 թվականից ամեն տարի անցկացվում է բարոկկոյի երաժշտության միջազգային փառատոնը, որը ամենախոշորներից մեկն է Եվրոպայում։
Բոնի անկելանոցը (Hospices de Beaune) հիմնադրվել է 1443 թվականին Բուրգունդիայի դուքս Նիկոլա Ռոլենի կողմից (դրանով իսկ պատկերված է Յան Վան Էյքի «Մադոննա կանցլեր Ռոլենի» կտավի վրա) և նրա կնոջ՝ Գիգոնա դե Սալենի կողմից։ Դա բարեգործական հիվանդանոց էր՝ ապաստան, որը բուժում ու գիշերակաց էր տրամադրում աղքատներին ու կարիքավորներին։ Դրա մի մասն այժմ օգտագործվում է որպես ծերանոց, մնացածը թանգարանային և հյուրանոցային համալիր է։ Այստեղ նկարահանվել է 1966 թվականի «Մեծ զբոսանք» ֆիլմի դրվագը։
Սարսափելի դատարան խմբագրել
Հոսպիտալի շենքերից մեկում պահվում և ցուցադրվում է Ռոգիր վան դեր Վեյդենի հայտնի ծալովի «Սարսափելի դատարան» խորանը։ Այս ստեղծագործության մանրամասն զննման համար նախատեսված է երկու չափումներով տեղափոխվող տեսապակի, որը ցանկության դեպքում կարելի է տեղադրել պատկերի ցանկացած մասի դիմաց։
Գինեգործություն խմբագրել
Բոնը համարվում է Բուրգունդյան գինիների մայրաքաղաք, թեև համայնքի խաղողի այգիները չեն արժանացել Գրան կրյուի կոչմանը։
Քաղաքը գտնվում է Route des Grands Crus-ում («Մեծ գինիների ճանապարհ»), այսինքն, խաղողի այգիների զբոսաշրջային երթուղու վրա, որը պարգևատրվել է Գրան Կրյուի կոչումով։ Բոնից հյուսիս ճանապարհը տանում է Ժեվրա-Շամբերտեն և Նյուի-Սեն Ժորժ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Code officiel géographique
- ↑ Populations légales 2021 — The National Institute of Statistics and Economic Studies, 2023.
- ↑ Base officielle des codes postaux — La Poste, 2018.
- ↑ «Бон, город». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Գրականություն խմբագրել
- «Бон, город». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Jean-Philippe Lecat. Beaune..Edition Quest-France. ISBN 978-2-7373-4724-5
- Frankreich. Der Grüne Reiseführer. ISBN 978-3-8342-8969-8