Բոյարուհի Մորոզովա (նկար)

Բոյարուհի Մորոզովա; ռուս.՝ Боярыня Морозова
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Վասիլի Սուրիկով
տարի	1887
բարձրություն	304 սանտիմետր
լայնություն	587,5 սանտիմետր
ժանր	հոգևոր արվեստ, խմբակային դիմանկար և պատմական գեղանկարչություն
նյութ	յուղաներկ և կտավ
գտնվում է	Տրետյակովյան պատկերասրահ
հավաքածու	Տրետյակովյան պատկերասրահ
	պատկերված են
	Ծանոթագրություններ;
	Boyaryna Morozova (Surikov) Վիքիպահեստում

«Բոյարուհի Մորոզովա» (ռուս.՝ Боярыня Морозова), ռուս գեղանկարիչ, մասշտաբային պատմական գեղանկարչության վարպետ Վասիլի Սուրիկովի նկարներից։ Հեղինակը կտավը վրձնել է 1884-ից 1887 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում։ Յուղաներկով կտավի չափերն ահռելի ու ապշեցուցիչ են՝ 304 × 587,5 սմ։ «Բոյարուհի Մորոզովա» ստեղծագործությունն այսօր պահպանվում և ցուցադրվում է Տրետյակովյան պատկերասրահում (Մոսկվա, Ռուսաստանի Դաշնություն)։

Ստեղծման նախապատմություն խմբագրել

Վասիլի Սուրիկովի հետաքրքրությունը հնադավանության թեմայի հետ կապված է նրա սիբիրյան մանկության հետ։ Սիբիրում, որտեղ շատ-շատ հնադավաններ կային, լայն տարածում էին գտել մարտիրոս հնադավանների շարժման մասին վարքագրությունները, որոնց թվում էր «Պատմվածք Բոյարուհի Մորոզովայի մասին» աշխատությունը։ Այդ պատմության մասին նկարիչն իմանում է իր սանամորից՝ Օլգա Մատվեևնա Դուրանդինայից^[1], ով ապրում էր Կրասնոյարսկում և ում մոտ ապրում էր Սուրիկովը ուսումնառության տարիներին։

Ըստ վերոնշյալ պատմության` հայտնի հնադավան քույրեր Ֆեոդոսիա Մորոզովան և Եվդոկիա Պրոկոֆևնա Ուրուսովան ձերբակալվել և ուղարկվել են Կրեմլի Չուդով եկեղեցի։ Երբ քույրերին տեղափոխող սահնակները հավասարվում են եկեղեցուն Բոյարուհի Մորոզովան աջ ձեռքը վեր է բարրձրացնում և մատներով ցուցադրում է հնադավանների խորհրդանիշը^[2]։ Հենց այս դրվագն էլ Վասիլի Սուրիկովն անմահացրել է «Բոյարուհի Մորոզովա» ստեղծագործությունում։

Աշխատանքներ նկարը ստեղծելիս խմբագրել

Վասիլի Սուրիկովը հիշել է, որ գլխավոր հերոսուհու կերպարի համար հիմք է ծառայել մի անգամ տեսած սևաթև ագռավը, որին նկատել է ձյուների մեջ^[3]։ Բոյարուհու կերպարը նկարիչը վրձնել է Ռոգոժսկոյե գերեզմանատանը հանդիպած մի հնադավանի պատկերով։ Դիմանկարային էտյուդը նկարվել է ընդամենը երկու ժամվա ընթացքում։ Մինչ այդ նկարիչը չէր կարողանում գտնել համապատասխան դեմք՝ դալուկ և մոլեռանդ^[3], որը նկարագրել էր Ավակում Պետրովիչը^[4]։ Կտավում խելագարի կերպարը Սուրիկովը նկարել է մոսկվացի չքավորից, ով ձյան վրա նստած վարունգ էր վաճառում։ Նկարի համար հիմք դարձաձ էտյուդների թիվը հասնում է մոտավորապես հարյուրի։ Նկարիչը ուրվանկարները սևեռակներով ամրացրել է նկարի վրա, որոնք ի հայտ են եկել նկարի ռեստավրացիոն աշխատանքների ժամանակ^[3]։

Մորոզովայի դեմքը նկարելու համար հեղինակը երկար ժամանակ բնորդուհիներ էր փնտրում։ Ի վերջո նախապատկեր է դառնում Սուրիկովի մորաքույրը՝ Ավդոտիա Վասիլևնա Տորգոշինան։ «Բոյարուհի Մորոզովա» ստեղծագործությունում ծիծաղող առևտրականի համար (նկարի ահյակ հատվածում) կեցվածք է ընդունել Սուխոբուզիմսկի Երրորդության եկեղեցու ատենադպիր Վարսանոֆի Սիմյոնովիչ Զակոուրցևը։ Նկարի աջ կողմում ցուպով թափառականին Սուրիկովը հանդիպել և պատկերել է Սուխոբուզիմսկոյեի ճանապարհին։

Վասիլի Սուրիկովը «Բոյարուհի Մորոզովա» ստեղծագործությունում ձյունը նկարել է տասնյակ երանգներով, այդ իսկ պատճառով ժամանակակիցները այն համարել են «գունային սիմֆոնիա»^[5]։ Հեղինակը էտյուդներ անելիս մոդելներին նստեցնում էր ձյան վրա և հետևում, թե ինչպես են փոխվում նրանք սառնամանիքի ժամանակ, մասնավորապես հետևում էր մաշկի երանգներին^[6]։

Արվեստի պատմության մեջ կա կարծիք, ըստ որի Սուրիկովը նկարը սկսել է վրձնել առավել փոքր կտավի վրա, բայց, հասկանալով, որ բոլոր մտածված հերոսներին չի կարողանա տեղավորել կտավի սահմաններում, ներքևից կցակտոր է ավելացրել։ Ռեստավրատորներն ու թանգարանի աշխատակիցները այդ վարկածը հերքել են^[7]։

Նկարի էտյուդներից

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ «В. И. Суриков — Боярыня Морозова». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 11-ին.
↑ Панченко А. М. «О русской истории и культуре». Азбука, 2000. Стр. 49, 370.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Чурак Г. С. Картина художника Сурикова «Боярыня Морозова» // Радио Эхо Москвы, 05.02.2006
↑ История русского искусства. Том 9. Часть 2. Изд-во Академии наук СССР, 1965. Стр. 51.
↑ Александр Иванов и Суриков. Цветовые проблемы пленэра и картина. Цвет в живописи
↑ «Коллекция: мировая художественная культура Суриков, Василий Иванович. Боярыня Морозова. 1887. ГТГ». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 18-ին.
↑ Великие художники. Том 26. Василий Суриков. К.: ЗАО "Комсомольская правда - Украина", 2011.

Գրականություն խմբագրել

Жуковский, Владимир Ильич, Пивоваров, Даниил Валентинович Зримая сущность: (визуальное мышление в изобразительном искусстве). — Свердловск: Уральский государственный университет, 1991. — 284 с. — 1000 экз. — ISBN 5-7525-0159-8
Жуковский, Владимир Ильич Формула гармонии: Секреты шедевров искусства / предисл.: Пивоваров, Даниил Валентинович. — Красноярск: Бонус, 2001. — 206 с. — 500 экз. — ISBN 5-7867-0031-3

Արտաքին հղումներ խմբագրել

На официальном сайте ГТГ Արխիվացված 2014-05-20 Wayback Machine

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Բոյարուհի Մորոզովա (նկար) կատեգորիայում։

[smr-1] «В. И. Суриков — Боярыня Морозова». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 11-ին.

[2] Панченко А. М. «О русской истории и культуре». Азбука, 2000. Стр. 49, 370.

[echo-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Чурак Г. С. Картина художника Сурикова «Боярыня Морозова» // Радио Эхо Москвы, 05.02.2006

[4] История русского искусства. Том 9. Часть 2. Изд-во Академии наук СССР, 1965. Стр. 51.

[5] Александр Иванов и Суриков. Цветовые проблемы пленэра и картина. Цвет в живописи

[art-6] «Коллекция: мировая художественная культура Суриков, Василий Иванович. Боярыня Морозова. 1887. ГТГ». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 18-ին.

[7] Великие художники. Том 26. Василий Суриков. К.: ЗАО "Комсомольская правда - Украина", 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]