Բնունիս
Բնունիս (նախկինում՝ Բնունիք), գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի Սիսիանի տարածաշրջանում, Սիսիան քաղաքից 8 կմ հարավ։ Գտնվում է Որոտանի աջակողմյան վտակ Սիսիան գետի օժանդակ Այրիգետի ձախ կողմում, բարձրությունը ծովի մակերևույթից` 1760-1860 մ։ Հեռավորությունը Կապան մարզկենտրոնից ճանապարհով կազմում է մոտ 114 կմ։
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Բնունիս | ||
| Երկիր |  Հայաստան | |
| Մարզ | Սյունիքի | |
| Գյուղապետ | Վլադիմիր Հովհաննիսյան | |
| Առաջին հիշատակում | 906 | |
| Մակերես | 17,16 կմ² | |
| ԲԾՄ | 1820 մ | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 176[1] մարդ (2011) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
| Տեղաբնականուն | բնունիսցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Ներկայիս գյուղը հիմնադրվել է 1866 թ.: Պունունիս անվան տակ ընդգրկված է եղել Ցարական Ռուսաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Զանգեզուրի գավառում[2]։ Խորհրդային տարիներին մասն է կազմել Հայկական ԽՍՀ Զանգեզուրի գավառի, իսկ 1930 թվականից` Սիսիանի շրջանի։ 1995 թվականից մտնում է ՀՀ Սյունիքի մարզի մեջ։
Պատմություն Խմբագրել
Բնունիսը մտել է Մեծ Հայքի Սյունիք աշխարհի Ծղուկ գավառի կազմի մեջ՝ որպես Բնունիք։ Բնունիքի մասին առաջին հիշատակումները վերագրվում են 906 թվականին, երբ սյունաց իշխան Սմբատը Տաթևի վանքի կառուցման ավարտի կապակցությամբ, այլ գյուղերի հետ այս գյուղը ևս նվիրում է վանքին։ Գյուղը վերաշինվել է 1866 թվականի Ախլաթյան և Նախիջևանի Լաքաթաղ գյուղերից տեղափոխված բնակիչների ձեռքով։ Նախկինում ունեցել է Բնունի անվանումը։
Բնակչություն Խմբագրել
Ըստ ՀՀ 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների` Բնունիսի մշտական բնակչությունը կազմել է 176, առկա բնակչությունը` 147 մարդ[1]։ 1866 թ. գյուղի վերահիմնադրումից ի վեր բնակիչները եղել են հայեր[3]։ Բնունիսի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև[3][4].
| Տարի | 1873 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 199 | 334 | 556 | 419 | 288 | 160 | 138 | 174[5] | 163[6] | 176[1] |
Տնտեսություն Խմբագրել
Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, ծխախոտագործությամբ, հացահատիկի մշակությամբ և մեղվաբուծությամբ։
Պատմամշակութային կառույցներ Խմբագրել
Գյուղը բավականին հարուստ է պատմական հուշարձաններով. հյուսիսարևմտյան ծայրի գերեզմանատանը պահպանվել է Օրբելյան իշխանի մահարձանը՝ կանգնեցված 1321 թվականին, պահպանվել է հուշարձան նվիրված Մանկիկ Իշխանին։ Շրջակայքում կան նաև մի քանի գյուղատեղիներ և գերեզմանոցներ։
Հայտնի մարդիկ Խմբագրել
- Ա. Մանուկյան - ԽՍՀՄ հերոս
- Ա. Մ. Պողոսյան - պատմական գիտությունների դոկտոր
Տես նաև Խմբագրել
Արտաքին հղումներ Խմբագրել
- Էջը Սյունիքի մարզպետարանի կայքում
- Համայնքի ղեկավարի Էջը Սյունիքի մարզպետարանի կայքում Archived 2014-01-29 at the Wayback Machine.
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները
- ↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 4, էջ 370
- ↑ 3,0 3,1 Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
- ↑ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ. 1, էջ 713
- ↑ Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 5 [-] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 2001, էջ 599 — 916 էջ։
- ↑ 2001 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները