Բապտիստական եկեղեցի

Բապտիստական եկեղեցի (հին հունարեն՝ βάπτισμα: մկրտություն, հին հունարեն՝ βαπτίζω «ընկղմում եմ ջրում») Բողոքականության ուղղություններից մեկը։

ԱՄՆ-ի առաջին բապտիստական եկեղեցին Ռոդ Այլենդի Փրովիդենսում, որը կառուցվել է 1776 թվականին

Դավանանքն առաջացել է անգլիական պուրիտանների շրջանում։ Բապտիստական դավանաբանության հիմքում, որից ծագում է ուղղության անվանումը, ընկած է մեղսավոր կյանքից հրաժարվելու և հասուն տարիքում ինքնակամ և գիտակցված մկրտության սկզբունքները։ Մանուկների մկրտությունը մերժվում է, քանի որ նրանք մկրտության պահին չեն գիտակցում մկրտության հոգևոր իմաստը և սեփական կամքով չեն մկրտվում։ Ինչպես մյուս բողոքականները, բապտիստները նույնպես համարում են, որ Աստվածաշունչը բաղկացած է Հին և Նոր Կտակարանների 66 գրքերից։ Եկեղեցական կյանքի կառուցվածքի հարցում հակվումում են համընդհանուր քահանայության և եկեղեցական համայնքների անկախության սկզբունքներին։ Համայնքի քահանան բացարձակ իշխանություն չունի, առավել կարևոր հարցերը որոշվում են եկեղեցական խորհրդում և հավատացյալների ընդհանուր հավաքի եղբայրական խորհրդում։ Շաբաթական գլխավոր ժամերգությունը բապտիստները անց են կացնում կիրակի, շաբաթ օրերին կարող են կազմակերպվել հավելյալ հավաքներ, որոնք նվիրված կլինեն աղոթքներին, Աստվածաշնչի ուսուցմանը և քննարկմանը և կրոնական այլ գործերի։

Ժամերգությունները կազմված են երգերից՝ որոնք ուղեկցվում են գործիքային երաժշտությամբ, քարոզներից, հանկարծաստեղծ աղոթքներից և հոգևոր պոեմների և բանաստեղծությունների ընթերցանություններից։

Անվանում

«Բապտիստ» բառը, որը նշանակում է բապտիզմի հետևորդ, ծագում է հունարեն «βάπτισμα» բառից, որը նշանակում է մկրտություն, ինչն էլ իր հերթին ծագում է βαπτίζω բառից, որը նշանակում է «ընկղմում եմ ջրում»։ Բապտիզմի ոչ պաշտոնական ինքնանվանումներն են՝ «աստծո երեխաներ», «վերածնվածներ», «աստծո վերածնված երեխաներ»։

Բապտիստները կատարում են մկրտությունը գիտակից տարիքում` մկրտվողին ամբողջովին ընկղմելով ջրի մեջ։ Քրիստոնյա բապտիստների գաղափարի ծագումը կապված է մկրտության մասին ավետարանչական ուսուցման հետ։

• «Ուրեմն գնացէք բոլոր ազգերը աշակերտեցէք, նորանց մկրտելով Հոր եւ Որդու եւ Սուրբ Հոգու անունովը» (Մթ. 28:19).
• «Ով որ հավատաց եւ մկրտուեցավ նա կ՚փրկուի» (Մկ. 16:16).

Բապտիզմի հիմնական սկզբունքներ

Լոնդոնում 1905 թվականին քրիստոնյա բապտիստների Առաջին համաշխարհային համագումարի ժամանակ որպես դավանաբանության հիմք հաստատվել է Առաքելական հանգանակը և ձևակերպվել են հետևյալ սկզբունքները

1. Աստվածաշունչը հավատքի գործերում և գործնական կյանքում միակ անսխալական հեղինակությունն է։
2. Եկեղեցին պետք է կազմված լինի միայն վերածնվածներից։
3. Մկրտությունը և հաղորդությունը տրվում են միայն վերածնվածներին։
4. Հոգևոր և գործնական հարցերում տեղական համայնքների անկախությունը։
5. Տեղական համայնքի անդամների համահավասարությունը՝ համընդհանուր քահանայություն։
6. Մտքի ազատություն բոլոր հավատացյալների և անհավատների համար։
7. Եկեղեցու տարանջատումը պետությունից։

Սերգեյ Սանիկովը համարում է, որ քրիստոնյա բապտիստների առաջին Համաշխարհային համագումարի պաշտոնական փաստաթղտերում առկա տեղեկությունները այս սկզբունքների մշակումների և քննարկումների մասին, վկայում է այն մասին, որ նշված դավանաբանության դրույթները համագումարի ընթացքում կարող էին միայն հրապարակվել, ոչ թե մշակվել։

Գրականություն

• Bebbington, David. Baptists through the Centuries: A History of a Global People (Baylor University Press, 2010) emphasis on the United States and Europe; the last two chapters are on the global context.
• Brackney, William H. A Genetic History of Baptist Thought: With Special Reference to Baptists in Britain and North America (Mercer University Press, 2004), focus on confessions of faith, hymns, theologians, and academics.
• Brackney, William H. ed., Historical Dictionary of the Baptists (2nd ed. Scarecrow, 2009).
• Cathcart, William, ed. The Baptist Encyclopedia (2 vols. 1883). online
• Gavins, Raymond. The Perils and Prospects of Southern Black Leadership: Gordon Blaine Hancock, 1884–1970. Duke University Press, 1977.
• Harrison, Paul M. Authority and Power in the Free Church Tradition: A Social Case Study of the American Baptist Convention Princeton University Press, 1959.
• Harvey, Paul. Redeeming the South: Religious Cultures and Racial Identities among Southern Baptists, 1865–1925 University of North Carolina Press, 1997.
• Heyrman, Christine Leigh. Southern Cross: The Beginnings of the Bible Belt (1997).
• Isaac, Rhy. "Evangelical Revolt: The Nature of the Baptists' Challenge to the Traditional Order in Virginia, 1765 to 1775", William and Mary Quarterly, 3d ser., XXXI (July 1974), 345–368.
• Life & Practice in the Early Church: A Documentary Reader, New York University press, 2001, էջեր 5–7, ISBN 978-0-8147-5648-5.
• Kidd, Thomas S., Barry Hankins, Oxford University Press, 2015
• Leonard, Bill J. Baptists in America (Columbia University Press, 2005).
• Menikoff, Aaron (2014). Politics and Piety: Baptist Social Reform in America, 1770–1860. Wipf and Stock Publishers. ISBN 9781630872823.
• Pitts, Walter F. Old Ship of Zion: The Afro-Baptist Ritual in the African Diaspora Oxford University Press, 1996.
• Rawlyk, George. Champions of the Truth: Fundamentalism, Modernism, and the Maritime Baptists (1990), Canada.
• Spangler, Jewel L. "Becoming Baptists: Conversion in Colonial and Early National Virginia" Journal of Southern History. Volume: 67. Issue: 2. 2001. pp. 243+
• Stringer, Phil. The Faithful Baptist Witness, Landmark Baptist Press, 1998.
• Underwood, A. C. A History of the English Baptists. London: Kingsgate Press, 1947.
• Whitley, William Thomas A Baptist Bibliography: being a register of the chief materials for Baptist history, whether in manuscript or in print, preserved in Great Britain, Ireland, and the Colonies. 2 vols. London: Kingsgate Press, 1916–1922 (reissued) Hildesheim: Georg Olms, 1984 3487074567
• Wilhite, David E. (2009). «The Baptists "And the Son": The Filioque Clause in Noncreedal Theology». Journal of Ecumenical Studies. 44 (2): 285–302.
• Wills, Gregory A. Democratic Religion: Freedom, Authority, and Church Discipline in the Baptist South, 1785–1900, Oxford.

Արտաքին հղումներ

• Բապտիստական եկեղեցի - Կրոնադարան
• Baptist World Alliance
• European Baptist Federation

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բապտիստական եկեղեցի» հոդվածին։