Արևածաղիկ (Գուստավ Կլիմտ)

Արևածաղիկ;
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Գուստավ Կլիմտ
տարի	1900
բարձրություն	110 սանտիմետր
լայնություն	110 սանտիմետր
նյութ	յուղաներկ և կտավ
գտնվում է	Upper Belvedere?
հավաքածու	Բելվեդերի պատկերասրահ
հիմնական թեմա	H. annuus?
	Ծանոթագրություններ;

«Արևածաղիկ» (գերմ.՝ Die Sonnenblume), ավստրիացի նկարիչ Գուստավ Կլիմտի բնանկար։ Համարվում է նկարչի՝ բնությանը նվիրված գործերից ամենաքնարականը^[3]։ Նկարիչը խստորեն տարանջատել է դիմանկարչության և բնանկարչության ժանրերը, ուստի անձնավորված «Արևածաղիկը» նկարչի արվեստում ժանրերի միախառնման ամենավառ օրինակն է^[4]։

Պատմություն խմբագրել

Ոսկեշող ցոլքերով պատված «Արևածաղիկը» ստեղծվել է նկարչի «ոսկե շրջանի» մայրամուտին՝ 1908 թվականին՝ հատուկ Վիեննայի գեղարվեստական ցուցահանդեսի համար^[5], որտեղ այն ցուցադրվել է դեռևս անավարտ «Համբույր» և «Ոսկե Ադել» ստեղծագործությունների հետ։ 1909 թվականին «Արևածաղիկը» ցուցադրվել է Մյունխենի 10-րդ միջազգային գեղարվեստական ցուցահանդեսում, 1910 թվականին ցուցադրվել է Վենետիկի 9-րդ բիենալեում, 1914 թվականին ցուցադրվել է Պրահայում՝ նկարիչների չեխ-գերմանական միության ցուցահանդեսում^[3]։

Մինչև 1912 թվականը բնանկարը պատկանել է պղնձաձուլական մագնատ Կառլ Վիտգենշտեյնին, այնուհետև նկարը ձեռք է բերել շինարարական խորհրդատու Հենրիխ Մայերը, ապա այն դարձել է Պարցար ամուսինների սեփականությունը։ 2012 թվականին Պարցարների որդին՝ հավաքորդ Պետեր Պարցարը, իր ծնողների կտակի հմաձայն՝ «Արևածաղիկը» նվիրել է Բելվեդեր պատկերասրահին՝ Կլիմտի մեկ այլ՝ «Ընտանիք» ստեղծագործության հետ^[6]։

Նկարագրություն խմբագրել

Կլիմտը նկարի առջևի ֆոնի ծաղկափթիթ գորգի վրա՝ ծաղիկների վերամբարձ պատվանդանին, պատկերել է արևածաղիկը, որը զբաղեցնում է նկարի ողջ կենտրոնական հատվածը։ Նկարը մոտիկց դիտելիս նկարի ետին պլանը արևածաղկին լրացուցիչ խորհրդավորություն է հաղորդում։ Բացի անսովոր կոմպոզիցիայից՝ Կլիմտը կիրառում է իր համար նոր գեղանկարչական հնարք․ հագեցած կանաչ և կարմիր երանգների մուգ ներկերը ծածկում են մեկը մյուսին, իսկ ծաղիկները նկարվել են ոչ թե ձեռքի մեկ հպումով, այլ մի քանի վրձնահարվածներով^[7]։ Գեղարվեստական քննադատ Լյուդվիգ Խևեշին հիացմունքով է նկարագրում «մարդեղենացած» «Արևածաղիկը»։

Հասարակ արևածաղիկը, որին Կլիմտը պատկերել է ծաղկային խառնաշփոթի մեջ, կանգնած է ինչպես սիրահար փերի, որի կանաչա-մոխրագույն հանդերձները թափվում են սիրատենչ դողդոջյունով^[8]։ Արևածաղկի մթամած դեմքը այնքան խորհրդավոր է բաց դեղնաոսկեգույն ճաճանչներով ծաղկաթերթերի մեջ։ Այն իր մեջ ինչ-որ առեղծվածային, կարելի է ասել, տիեզերական գաղտնիք է պահում։ Բնության մեջ ինչ-որ նոր բան է տեղի ունենում, երբ հայտնվում է Կլիմտը^[9]^[10]։

Արևածաղկի կանացի կերպարը հիշեցնում է նկարչի ընկերուհուն՝ Էմիլիա Ֆլյոգեին, ում Կլիմտը նվիրել է նկարների շարք, որտեղ գեղեցկուհին պատկերվել է սեփական ձևվածքի շքեղ շրջազգեստներով։ Նկարները ստեղծել են Լիտցլբերգում՝ 1906 թվականին^[3]^[11]^[7]։

Արևածաղիկները գեղանկարչության մեջ խմբագրել

Կիմտը ծանոթ է եղել Վան Գոգի «Արևածաղիկներին», որը ցուցադրվել է 1903 թվականին Վիեննական սեցեսսիոնի կազմակերպած իմպրեսիոնիստների ցուցահանդեսին։ Եթե Վան Գոգին հետաքրքրել են թառամող ծաղիկների փոփոխությունները, ապա Կլիմտն իր «ոսկե շրջանի» բարձունքում գեղանկարչական խճանկարի տեխնիկայով ոսկեգույն ֆոնի վրա ստեղծել է հպարտ արևածաղկի փառահեղ պատկերը՝ համահունչ իր ստեղծած կանացի շքեղ դիմանկարներին։ Կիմտի «Արևածաղկի» ազդեցությամբ երիտասարդ Էգոն Շիլեն 1909 թվականին ստեղծել է իր մարդակերպ «Արևածաղիկը», որտեղ արևածաղկի կլիմտյան փառահեղ պաթոսն իր տեղը զիջել է թառամած անհուսությանը^[3]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ https://digital.belvedere.at/objects/21865/sonnenblume
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 http://digital.belvedere.at/objects/21865/sonnenblume
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Horncastle/Weidinger, 2018, Das wilde Kabinett
↑ Фонд Климта: Die solitäre Sonnenblume und ein prachtvoller Bauerngarten(գերմ.)
↑ Фонд Климта: Klimts Werke auf der «Kunstschau Wien»(գերմ.)
↑ Der Standard: Sammler vererbt Bilder: Klimt für alle(գերմ.)
↑ ^7,0 ^7,1 Natter, 2019
↑ В немецком языке գերմ.՝ Sonnenblume — „подсолнечник, подсолнух“ — существительное женского рода.
↑ Hevesi, Ludwig: Altkunst — Neukunst. Wien 1894—1908, Wien 1909, S. 319.
↑ Horncastle/Weidinger, 2018, Auf dem Land um 1900
↑ Н. Колесникович, 2015

Գրականություն խմբագրել

Колесникович Н. В цвету и цвете // Густав Климт. — М.: Эксмо, 2015. — С. 64—65. — 96 с. — (Художник в 100 картинах). — ISBN 978-5-699-75704-6
Mona Horncastle, Вайдингер, Альфред Gustav Klimt. Die Biografie. — 1. Aufl. — Christian Brandstätter Verlag, 2018. — 320 S. — ISBN 9783710602528
Наттер, Тобиас Die Landschaften: Eine re-konstruierte Natur // Gustav Klimt. Zeichnungen und Gemälde. — Köln: Taschen, 2019. — S. 394. — 663 S. — ISBN 978-3-8365-6287-4

[_cf7c21990bd493ed-1] ttps://digital.belvedere.at/objects/21865/sonnenblume

[_891c0d79f28783a3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 http://digital.belvedere.at/objects/21865/sonnenblume

[Horncastle/Weidinger—2018—Das_wilde_Kabinett—-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Horncastle/Weidinger, 2018, Das wilde Kabinett

[4] Фонд Климта: Die solitäre Sonnenblume und ein prachtvoller Bauerngarten(գերմ.)

[5] Фонд Климта: Klimts Werke auf der «Kunstschau Wien»(գերմ.)

[6] Der Standard: Sammler vererbt Bilder: Klimt für alle(գերմ.)

[Natter—2019——-7] 7,0 ^7,1 Natter, 2019

[8] В немецком языке գերմ.՝ Sonnenblume — „подсолнечник, подсолнух“ — существительное женского рода.

[9] Hevesi, Ludwig: Altkunst — Neukunst. Wien 1894—1908, Wien 1909, S. 319.

[Horncastle/Weidinger—2018—Auf_dem_Land_um_1900—-10] Horncastle/Weidinger, 2018, Auf dem Land um 1900

[Н._Колесникович—2015——-11] Н. Колесникович, 2015

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]