Արմենակ Հայկունի
Արմենակ Հայկունի (Համբարձում Հարությունի Ճիզմեճյան , սեպտեմբերի 5, 1835[1], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[1] - հոկտեմբերի 29, 1866[1], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[1]), հայ գրող, մշակութային գործիչ։
Արմենակ Հայկունի արմտ. հայ.՝ Արմենակ Հայկունի | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 5, 1835[1] |
| Ծննդավայր | Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[1] |
| Վախճանվել է | հոկտեմբերի 29, 1866[1] (31 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[1] |
| Մասնագիտություն | գրող, հասարակական գործիչ և մշակութային գործիչ |
| Լեզու | արևմտահայերեն |
| Ազգություն | հայ |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Կրթություն | Պեզճյան մայր վարժարան |
| Աշխատավայր | Մուսայք Մասյաց[1], Ծաղիկ[1] և Մեղու |
| Արմենակ Հայկունի Վիքիդարանում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Արմենակ Հայկունին ծնվել է 1835 թվականին, Կոստանդնուպոլսում։ Սովորել է ծննդավայրի Սուրբ Հովհաննես վարժարանում և Գում-Գափուի «Մայր վարժարանում», 1846-1953 թվականներին՝ Սայրըս Համլինի աստվածաբանական քոլեջում։ 1857-1958 թվականներին հրատարակել է «Մուսայք Մասյաց» թատերական պարբերականը, 1858 թվականին հիմնադրել «Հայկազյան ընկերությունը», որը գոյություն է ունեցել մինչև 1861 թվականը։ Գ. Չիլինկիրյանի հետ հրատարակել է «Ծաղիկ» հանդեսը (մինչև 1862)։ «Մուսայք Մասյաց»-ում տպագրել է թատերագիտական հոդվածներ և «Արա Գեղեցիկ», «Օղիմպիադա», «Երնջակ» պատմական ողբերգությունները, երկեր, որոնք գալիս էին հակադրվելու հայկական կլասիցիստական ողբերգությանը և հաստատելու նոր՝ ռոմանտիկական դրամատուրգիայի առկայությունը։
1861 թվականին լույս է տեսել նրա «Էլիզիա»-ն՝ նվիրված Ղրիմի պատերազմին, որը ռոմանտիկական երկրորդ վեպն է արևմտահայ գրականության մեջ (Մինաս Հիսարյանի «Խոսրով և Մաքրուհի» վեպից հետո)։ 1863 թվականին հանդես է եկել 4 գրքույկով՝ «Գարնան ծաղիկներ...», «Գաղտնիք բնության...», «Գերեզմանք երիտասարդաց...», «Աշնան տերևներ...», որոնցում քննել է առողջապահական հարցեր։ Գրել է շուրջ 30 բանաստեղծություն, հիմնականում՝ հայրենասիրական բնույթի։ 1861 թվականին Զմյուռնիայում ծանոթացել է Միքայել Նալբանդյանի հետ, պրոպագանդել նրա «Երկրագործության» հիմնադրույթները։ 1864 թվականին խմբագրել է «Մեղու» պարբերականը[2][3][4]։
Երկեր խմբագրել
- Գարնան ծաղիկներ կամ երիտասարդաց արդի կացութիւնը, 1863[5]։
- Ճերմակ կամ պարոն Ս. Փափազեան եւ իւր ժամանակը, 1863[6]։
- Գաղտնիք բնութեան կամ սկզբունք մարդկային ծննդականութեան։ Եւրոպիոյ իմաստասիրաց արդի դրութեան համեմատ, 1863[7]։
- Գերեզմանք երիտասարդաց կամ տռփական հիւանդութիւնք։ Եւրոպիոյ իմաստասիրաց արդի դրութեան համեմատ, 1863[8]։
- Համառոտ պատմություն և աշխարհագրություն հայոց, Կոստանդնուպոլիս, 1864։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
- ↑ «Հայկունի Արմենակ | armenianlanguage.am». www.armenianlanguage.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 16-ին.
- ↑ «AV Production - Արմենակ Հայկունի». avproduction.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 16-ին.
- ↑ Հայկունի, Արմենակ (1863). Գարնան ծաղիկներ կամ երիտասարդաց արդի կացութիւնը. Կ. Պօլիս: Տպարան Ա. Համազգային.
- ↑ Հայկունի, Արմենակ (1863). Ճերմակ կամ պարոն Ս. Փափազեան եւ իւր ժամանակը. Կ. Պոլիս: Տպարան Ա. Համազգային.
- ↑ Հայկունի, Արմենակ (1863). Գաղտնիք բնութեան կամ սկզբունք մարդկային ծննդականութեան։ Եւրոպիոյ իմաստասիրաց արդի դրութեան համեմատ. Կ. Պօլիս: Տպարան Ա. Համազգային.
- ↑ Հայկունի, Արմենակ (1863). Գերեզմանք երիտասարդաց կամ տռփական հիւանդութիւնք։ Եւրոպիոյ իմաստասիրաց արդի դրութեան համեմատ. Կ. Պօլիս: Ի Համազգային տպարան.
Գրականություն խմբագրել
- Ստեփանյան Գ. Խ., Արմենակ Հայկունի, Երևան, 1955։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 196)։ 
|
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արմենակ Հայկունի» հոդվածին։ |