Վիքիպեդիա

Արիս Արսենի

հայ բանաստեղծ, խմբագիր, լրագրող
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գրիգորյան

Արիս Արսենի Գրիգորյան (հունիսի 10, 1959, Կոճողոտ, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, ԽՍՀՄ), բանաստեղծ, արձակագիր, մանկագիր, երգիծաբան, լրագրող, հրապարակախոս, ազատամարտիկ[1][2][3][4][5][6][7]։

Արիս Արսենի
Ծնվել էհունիսի 10, 1959(1959-06-10) (65 տարեկան)
ԾննդավայրԿոճողոտ, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունբանաստեղծ, լրագրող և խմբագիր
Լեզուհայերեն
ԱզգությունՀայ
ՔաղաքացիությունԽորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ
Արցախ Արցախ
ԿրթությունՍտեփանակերտի պե-տական մանկավար-ժական ինստիտուտ
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ (1990), ՀՀ (2004) և ԼՂՀ (1994) գրողների միություններ,Արցախի ժուռնալիստների միու-թյուն (2001)
Կայքarisarseni.blogspot.com
Արիս Արսենի Վիքիքաղվածքում
Արիս Արսենի Վիքիդարանում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ավարտել է Ստեփանակերտի պետական մանկավարժական ինստիտուտը (1986)։

Աշխատել է որպես Արցախի հանրային հեռուստատեսության թղթակից (1988-1990, 1996 թթ.), «Արցախ» գրական-գեղարվեստական հանդեսի ավագ խմբագիր (1990-1993 թթ.), «Մարտիկ» թերթի թղթակից (1995-2009 թթ.), խմբագրել է «Մետաքսագործ» (բազմատպաքանակ,1988 թ.), «Պայքար» (ընդհատակյա, 1990-1991 թթ.), «Ջրաբերդ» (Մարտակերտի շրջանային, 2009 թ.), «Նոր Շահումյան» (Շահումյանի շրջանային, 2012-2014 թթ.), Արցախի կոմունիստական կուսակցության «Արցախի կոմունիստ» (2013-2020 թթ.), ԼՂՀ արհմիությունների ֆեդերացիայի «Արհմիություններ» (2019-2020 թթ.) թերթերը։

Մասնակցել է Ազգային ազատագրական շարժման ընդհատակյա պայքարին և Արցախյան պատերազմին, վիրավորվել է, պարգևատրվել է ՀՀ ՊՆ «Անբասիր ծառայության համար» առաջին աստիճանի (2006), ԼՂՀ «Մայրություն» հիմնադրամի «Մայրական երախտագիտություն՝ Արցախի քաջորդիներին» (2008), ԼՂՀ «Մարտական ծառայություն» (2012)[8], ԼՂՀ «Վաչագան Բարեպաշտ» (2018)[9], մի շարք այլ մեդալներով ու պատվոգրերով, արժանացել է ԼՂՀ կառավարության Եղիշեի անվան (2004) և Արցախի ժուռնալիստների միության (2005) ամենամյա մրցանակներին, ԽՍՀՄ (1990), ՀՀ (2004) և ԼՂՀ (1994) ԳՄ անդամ է, տպագրված 23 գրքի հեղինակ է։

Ամուսնացած է, ունի 2 տղա, 2 աղջիկ, 8 թոռ։

Երկեր

խմբագրել

Տարեգրքեր և գրական ալմանախներ

խմբագրել
  1. Գրական Ղարաբաղ։ Ղարաբաղի ինքնավար մարզի երիտասարդ գրողների ալմանախ (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Գրիգորյանը, էջ 32-38), Երևան, «Սովետական գրող» հրատ., 1988, 264 էջ, տպ. 5000 օր.։
  2. Արցախ-դաժան սեր։ Տարեգիրք (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Գրիգորյանը, էջ 184-188), Ստեփանակերտ, «Սոնա» հրատ., 1999, 288 էջ, տպ. 1200 օր.։
  3. Արցախի երգը։ Բանաստեղծություններ, պատմվածքներ, էսսեներ (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Արսենին, էջ 182-186), Ստեփանակերտ, ԼՂՀ ԳՄ «Վաչագան Բարեպաշտ» հրատ., 2011, 360 էջ, տպ. 250 օր.։
  4. Բանաստեղծությունն աշխարհի միջօրեականներում։ Պոեզիայի միջազգային փառատոն Ստեփանակերտում (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Արսենին, էջ 275-278), Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2012, 328 էջ, տպ. 300 օր.։
  5. Բանաստեղծությունն աշխարհի միջօրեականներում 2։ Պոեզիայի միջազգային փառատոն Ստեփանակերտում (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Արսենին, էջ 170-171), Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2013, 232 էջ, տպ. 250 օր.։
  6. Բանաստեղծությունն աշխարհի միջօրեականներում 3։ Պոեզիայի միջազգային փառատոն Ստեփանակերտում (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Արսենին, էջ 199-203), Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2014, 252 էջ, տպ. 250 օր.։
  7. Բառը սահմանի վրա։ Գրական Արցախ (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Արսենին, էջ 28-29), Ստեփանակերտ, ԼՂՀ ԳՄ «Վաչագան Բարեպաշտ» հրատ., 2016, 240 էջ, տպ. 500 օր.։
  8. Ձայն արցախական։ ՀԳՄ անդամ գրողների անթոլոգիա (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Գրիգորյանը, էջ 259-265), Երևան, «Արմավ» հրատ., 2021, 488 էջ, տպ. 700 օր.։
  9. Agapi Mkrtchian, Das Blau streichelt meiner Gedanken Flügel (Կապույտը շոյում է մտքիս թևերը), Armenische Lyrik aus Berg-Karabach/Arzach, 16 GEDICHTE ARMENISCH-DEUTSCH (ժողովածուում գործեր ունի նաև Արիս Արսենին, էջ 76-80), Glaré Verlag, 2022.
  10. Սրտագիր։ ՀԳՄ անդամ գրողների բանաստեղծություններ (գրքում գործեր ունի նաև Արիս Գրիգորյանը, էջ 138-139), Երևան, «Արմավ» հրատ., 2022, 236 էջ։
  11. Երբ Արցախը պաշարված էր։ Արձակ, պոեզիա (գրքում գործեր ունի նաև Արիս Արսենին, էջ 63-66), Երևան, «Ծիծեռնակ» հրատ., 2023, 116 էջ։

Գրքեր

խմբագրել
  1. Ճաքած լռություն[10] (բանաստեղծություններ), Ստեփանակերտ, «Արցախ» հրատ., 1993, 48 էջ, տպ. 1000 օր.։
  2. Անդրանիկ, այսինքն՝ առաջամարտիկ[11] (ակնարկ՝ նամակով և բանաստեղծություններով միահյուս), Ստեփանակերտ, «Հորիզոն» հրատ., 1997, 32 էջ, տպ. 1000 օր.։
  3. Ուշացած երկխոսություն Արարատ Ղազարյանի հետ (զրույց-ակնարկ), Ստեփանակերտ, «Պոլիգրաֆ» ՓԲԸ, 1997, 24 էջ, տպ. 400 օր.։
  4. ...Եվ այսպիսի ճակատագիր (ակնարկ), Ստեփանակերտ, «Պոլիգրաֆ» ՓԲԸ, 1998, 56 էջ + 4 թերթ նկ. ներդիր, տպ. 350 օր.։
  5. Ղողանջ հիշատակի[12] (ակնարկ), Ստեփանակերտ, «Վերնիսաժ» հրատ., 2000, 12 էջ, տպ. 300 օր.։
  6. Լռության րոպե[13] (պոեմ), Ստեփանակերտ, «Ազատ Արցախ» հրատ., 2000, 24 էջ, տպ. 1000 օր.։
  7. Ծովածաղկի աչքեր[14] (բանաստեղծություններ), Ստեփանակերտ, ՊԲ պոլիգրաֆիա, 2001, 28 էջ, տպ. 500 օր.։
  8. Անտառի ձայնից ինչո՞ւ եմ հուզվում... (բանաստեղծություններ), Ստեփանակերտ, ՊԲ պոլիգրաֆիա, 2003, 12 էջ, տպ. 100 օր.։
  9. Զերվոն Վարդանյանի կյանքն ու անմահությունը (վավերագրություն), Երևան, «Նաիրի» հրատ., 2005, 144 էջ + 8 թերթ գուն. նկ. ներդիր, տպ. 200 օր.։
  10. Жизнь и бессмертие Зервона Вартаняна (документальный очерк), Երևան, «Նաիրի» հրատ., 2005, 144 էջ + 8 թերթ գուն. նկ. ներդիր, տպ. 200 օր.։
  11. Համանվագ (բանաստեղծություններ և պոեմներ), Ստեփանակերտ, «Վաչագան Բարեպաշտ» հրատ., 2005, 96 էջ, տպ. 250 օր.։
  12. Ափ (բանաստեղծություններ և պոեմներ), Ստեփանակերտ, «Վաչագան Բարեպաշտ» հրատ., 2007, 160 էջ, տպ. 250 օր.։
  13. Չափածո և արձակ երգիծանք[15] (բանաստեղծություններ, էպիգրամներ, ֆելիետոններ և երգիծապատումներ), Ստեփանակերտ, «Վաչագան Բարեպաշտ» հրատ., 2008, 80 էջ, տպ. 250 օր.։
  14. Արի սիրենք մենք մեկմեկու... (Սիրո քնար), Ստեփանակերտ, «Պոլիգրաֆ» ՓԲԸ, 2008, 136 էջ, տպ. 500 օր.։
  15. Վաստակավոր ռացիոնալիզատորը. Հրայր Վանյանի կյանքն ու գործունեությունը (կենսագրական-վերլուծական ակնարկ), Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2009, 112 էջ, տպ. 150 օր.։
  16. Խիզախման ոգին[16] (փաստավավերագրություն), Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2010, 160 էջ, տպ. 500 օր.։
  17. Փոքրիկների մոլորակում (մանկական բանաստեղծություններ), Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2012, 44 էջ, տպ. 500 օր.։
  18. Երկերի ժողովածու, գիրք առաջին[17] (բանաստեղծություններ և պոեմներ), 2013, 264 էջ, տպ. 300 օր.։
  19. Երկերի ժողովածու, գիրք երկրորդ (էսսեներ, ակնարկներ, հոդվածներ, երգիծապատումներ և ֆելիետոններ), Երևան, «Արմավ» հրատ., 2019, 240 էջ, տպ. 250 օր.։
  20. ԸՆՏՐԱՆԻ. Բարձունք տանող արահետով (բանաստեղծություններ և պոեմներ), Երևան, «Արմավ» հրատ., 2019, 224 էջ, տպ. 100 օր.։
  21. Սամվել Վիրաբյան դերասանը (մենագրություն), Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2021, 120 էջ, տպ. 250 օր.։
  22. Օր օրի, ժամ առ ժամ (Արցախյան իրադարձությունների ժամանակագրություն, 1988-2022), Երևան, «Էդիթ-պրինտ» հրատ., 2022, 228 էջ, տպ. 100 օր.։
  23. Մի անուն էի սերտել դեռ վաղ մանկությունից (բանաստեղծություններ), Երևան, «Ծիծեռնակ» հրատ., «Նովել» տպագրատուն (Գրողների արցախյան միավորման մատենաշար), 2023, 64 էջ, տպ. 200 օր.։

Պարգևներ

խմբագրել
 
ԱՐԻՍ ԱՐՍԵՆԻ - ՊԱՐԳԵՎՆԵՐ (ԼՂՀ «Մարտական ծառայություն» մեդալ, ԼՂՀ «Վաչագան Բարեպաշտ» մեդալ, ՀՀ ՊՆ «Անբասիր ծառայության համար» առաջին աստիճանի մեդալ, ԼՂՀ «Մայրություն» հիմնադրամի «Մայ-րական երախտագիտություն՝ Արցախի քաջորդիներին» հուշամեդալ, ԼՂԿԿ «Ստեփան Շահումյան», ՌԴԿԿ-ի և «ՌԴ Սովետական սպաների միություն» ՀԿ-ի այլ հուշամեդալներ):
  1. ԼՂՀ «Մարտական ծառայություն» մեդալ (2012)
  2. ԼՂՀ «Վաչագան Բարեպաշտ» մեդալ[18] (2018)
  3. ԼՂՀ կառավարության Եղիշեի անվան ամենամյա մրցանակ (2004)
  4. Արցախի ժուռնալիստների միության ամենամյա մրցանակ (2005)
  5. ՀՀ մշակույթի նախարարության պատվոգիր (2008)
  6. ՀՀ ՊՆ «Անբասիր ծառայության համար» առաջին աստիճանի մեդալ (2006)
  7. ԼՂՀ «Մայրություն» հիմնադրամի «Մայրական երախտագիտություն՝ Արցախի քաջորդիներին» մեդալ (2008)
  8. ԼՂԿԿ «Ստեփան Շահումյան» հուշամեդալ (2015)
  9. ՌԴ «Սովետական սպաների միություն» ՀԿ «Երդմանը հավատարմության համար» («За верность присяге») հուշամեդալ (2016)
  10. ՌԴԿԿ «Հոկտեմբերյան Սոցիալիստական Մեծ հեղափոխության 100 տարին» («100 лет Великой Октябрьской Социалистической Революции») հուշամեդալ (2017)
  11. ՌԴԿԿ «Մեծ հաղթանակի 70 տարին» («70 лет Великой победы») հուշամեդալ (2015)
  12. ՌԴԿԿ «ԽՍՀՄ կազմավորման 90-ամյակի առթիվ» («В ознаменовании 90 годовшины образования СССР») հուշամեդալ (2012)
  13. ՌԴԿԿ «Տիեզերագնացության 50 տարին» («50 лет космонавтике») հուշամեդալ (2011)
  14. «Ակն ընդ ական» վավերագրողների համայնքի մրցանակ` «Շրջափակված Արցախ» մրցույթի լավագույն բանաստեղծության համար (Արցախի բարբառը կենդանի պահելու ու վերադարձի հույսը պահելու համար) (2023)

Գրականություն

խմբագրել
  1. Հակոբ Չոլաքեան, Արցախեան ինքնաճանաչման բանաստեղծութիւնը, Հալեպ, Սիրիա, տպարան Արեւելք, 1990 (էջ 8-9,11,13-14,18,26-27)։
  2. Արցախի գրական օջախը (կազմեց և խմբագրեց Հր. Բեգլարյանը), Ստեփանակերտ, «Արցախ» հրատ., 1998 (էջ 23)։
  3. Տեղեկատու Արցախի ժուռնալիստների միության (կազմեց Կ. Գաբրիելյանը), Ստեփանակերտ, «Սոնա» հրատ., 2003 (էջ 15)։
  4. Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ (1988-1994), հանրագիտարան 1 հատորով, Երևան, «Հայկական հանրագիտարան» հրատ., 2004 (էջ 397)։
  5. Հայաստանի գրողների միության տեղեկատու հասցեագիրք (կազմեց Կ. Մեսրոպյանը), Եր., 2005 (էջ 47)։
  6. С.Т.Саркисян, Энциклопедия Арцах-Карабаха, издательский дом «ПЕТРОПОЛИС, Санкт-Петербург, 2005 (стр. 272)։
  7. С.Т.Саркисян, Энциклопедия Арцах-Карабаха, Издание2-е, исправленное и дополненное, издательский дом «ПЕТРОПОЛИС, Санкт-Петербург, 2007 (стр. 272)։
  8. Լրագրողական տեղեկատու, Ստեփանակերտ, Արցախի ժուռնալիստների միություն, 2009 (էջ 23)։
  9. Հայաստանի գրողների միության տեղեկատու հասցեագիրք, Եր., 2009 (էջ 50)։
  10. Սոկրատ Խանյան, Ընտիր երկեր 10 հատորով հ. 10, Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2011 (էջ 273-288)։
  11. Սոկրատ Խանյան, Մարտնչող գրականություն, Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2012 (էջ 354-366)[19]։
  12. Լրագրողական հանրագիտակ, Ստեփանակերտ, Արցախի ժուռնալիստների միություն, 2012 (էջ 47-49)։
  13. Արիս Արսենի, Երկերի ժողովածու գիրք առաջին, Ստեփանակերտ, «Դիզակ պլյուս» հրատ., 2013 (էջ 226-257)[17]։
  14. Արիս Արսենի, Երկերի ժողովածու գիրք երկրորդ, Երևան, «Արմավ» հրատ., 2019 (էջ 214-235)։
  15. Արցախցի անվանի գործիչներ։ Գիրք II (Մարտակերտի շրջան), Ստեփանակերտ, Արցախի գիտական կենտրոն, «Դիզակ պլյուս» հրատ. տպ-ն, 2021 (էջ 93)։
  16. Նյութեր Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ (1988-1994) հանրագիտարանից[20]։
  17. Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ[21]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ «Արիս Արսենիի հայերեն և ռուսերեն կենսագրությունը wikideck.com կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  2. ↑ Արիս Արսենիի կենսագրությունը в Энциклопедии фонда «Хайазг»
  3. ↑ Արիս Արսենիի կենսագրությունը Արցախի գրողների միության կայքում
  4. ↑ Արիս Արսենիի կենսագրությունը grapaharan.org կայքում
  5. ↑ «Արիս Արսենիի կենսագրությունը zarkfoundation.com կայքում».
  6. ↑ Արիս Արսենիի կենսագրությունը Վիքիպեդիայի ռուսերեն տարբերակում
  7. ↑ Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ (1988-1994), հանրագիտարան, «Հայկ. հանրագիտարան» հրատ., Ե., 2004 (էջ 397)
  8. ↑ «Ազատ Արցախ» թերթ, 8 մայիսի 2012 թ., էջ 6, սյուն 1, տող վերևից՝ 34
  9. ↑ «Ազատ Արցախ» թերթ, No 19 (30029), 20 փետրվարի 2018 թ., էջ 5, սյուն 2, տող վերևից՝ 17
  10. ↑ Արիս Արսենի, Ճաքած լռություն (բանաստեղծություններ)
  11. ↑ Արիս Արսենի, Անդրանիկ, այսինքն՝ առաջամարտիկ (ակնարկ՝ նամակով և բանաստեղծություններով միահյուս)
  12. ↑ Արիս Արսենի, Ղողանջ հիշատակի (ակնարկ)
  13. ↑ Արիս Արսենի, Լռության րոպե (պոեմ)
  14. ↑ Արիս Արսենի, Ծովածաղկի աչքեր (բանաստեղծություններ)
  15. ↑ Արիս Արսենի, Չափածո և արձակ երգիծանք (բանաստեղծություններ, էպիգրամներ, ֆելիետոններ և երգիծապատումներ)
  16. ↑ Արիս Արսենի, Խիզախման ոգին (փաստավավերագրություն)
  17. ↑ 17,0 17,1 Արիս Արսենի, Երկերի ժողովածու, գիրք առաջին (բանաստեղծություններ և պոեմներ)
  18. ↑ «Շարժման ակտիվիստները պարգևատրվում են նախագահականում (տեսանյութ)». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 8-ին.
  19. ↑ Սոկրատ Խանյան, Մարտնչող գրականություն, 2012 (էջ 354-366
  20. ↑ Նյութեր Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ (1988-1994) հանրագիտարանից
  21. ↑ Հայաստանի գրողների միության անդամների ցանկ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Արիս_Արսենի&oldid=10053222» էջից