Արամ Ղանալանյան

Արամ Տիգրանի Ղանալանյան (փետրվարի 12, 1909(1909-02-12), Ախալցխա - հունիսի 9, 1983(1983-06-09), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայագետ, գրականագետ, բանահավաք։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1970)։ ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ (1965 թ.), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1977 թ.)։ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1967 թ.)։

Արամ Ղանալանյան
Ծնվել է	փետրվարի 12, 1909(1909-02-12) Ախալցխա
Մահացել է	հունիսի 9, 1983(1983-06-09) (74 տարեկան) Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	գրականագետ, հայագետ, դասախոս և բանահավաք
Հաստատություն(ներ)	Երևանի պետական համալսարան, Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան, ՀՀ ԳԱԱ գրականության ինստիտուտ և Պատմաբանասիրական հանդես
Գործունեության ոլորտ	բանասիրություն
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ
Կոչում	ակադեմիկոս
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1970)
Պարգևներ	և

Հովհաննես Ղանալանյանի եղբայրը։

Կենսագրություն

Արամ Ղանալանյանը ծնվել է 1909 թվականի փետրվարի 12-ին Ախալցխայում, սովորել է Ախալցխայում, ապա ուսումը շարունակել Թիֆլիսի 72-րդ միջնակարգ դպրոցում, այնուհետև տեղափոխվել է Երևան։ 1927 թվականին ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի պատմագրական ֆակուլտետը՝ աշակերտելով Մանուկ Աբեղյանին, Հրաչյա Աճառյանին, Գրիգոր Ղափանցյանին, Արսեն Տերտերյանին։

1931-1933 թթ. դասավանդել է Երևանի հանրակրթական դպրոցներում։ 1932 թվականին իր համալսարանական դասախոս Ցոլակ Խանզադյանի հանձնարարականով և Կ. Մելիք-Օհանջանյանի օժանդակությամբ աշխատանքի է ընդունվում Հայաստանի նյութական մշակույթի պատմության ինստիտուտ և սկիզբ դնում իր գիտահետազոտական գործունեությանը։ 1937-1941 թթ. դասախոսել է ԵՊՀ-ում և 1934-1951 թթ.՝ Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական մանկավարժական ինստիտուտում։ 1932-1938 թթ. եղել է ՀԽՍՀ մշակույթի պատմության, ինչպես նաև պատմության և գրականության ինստիտուտների կրտսեր գիտաշխատող, 1938-1939 թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ հայկական մասնաճյուղի լեզվի և գրականության ինստիտուտի բաժնի վարիչ, 1941-1943 թթ.՝ ավագ գիտաշխատող, 1943-1960 թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի ժողովրդական բանահյուսության բաժնի վարիչ, 1960-1983 թթ.՝ ավագ գիտաշխատող։

1941 թվականին պաշտպանում է թեկնածուական ատենախոսություն ( «Աբովյանը և ժողովրդական բանահյուսությունը» ), 1970 թվականին՝ դոկտորական ատենախոսություն ( «Հայ ժողովրդական ավանդությունները» )։ Իր գիտական ծանրակշիռ վաստակի համար Ա. Ղանալանյանը 1965 թվականին ընտրվում է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ, 1977 թվականին՝ ակադեմիկոս։ Եղել է «Պատմաբանասիրական հանդեսի» գլխավոր խմբագրի տեղակալ։

1967 թվականին Արամ Ղանալանյանին շնորհվել է գիտության վաստակավոր գործչի պատվանուն, 1951 թվականին պարգևատրվել է «Պատվո նշան» շքանշանով։ Արամ Ղանալանյանը երկար տարիներ եղել է Մ. Աբեղյանի անվան գրականության, ՀԽՍՀ ԳԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտների, Մաշտոցի անվան Մատենադարանի գիտական խորհուրդների անդամ, գրականության ինստիտուտի դոկտորական աստիճաններ շնորհող մասնագիտացված գիտխորհրդի նախագահի տեղակալ և մինչև իր կյանքի ավարտը «Պատմաբանասիրական հանդեսի» գլխավոր խմբագրի տեղակալն էր։ Վախճանվել է Երևանում, 1983 թվականի հունիսի 9-ին։

Հեղինակած աշխատանքները

• «Հայ շինականի աշխատանքի երգերը» (1937 թ.)
• «Պռոշյանը և ժողովրդական բանահյուսությունը» (1938 թ.)
• «Նմուշներ հայկական հակակրոնական ֆոլկլորից» (1938 թ.)
• «Սասունցի Դավիթ, Հայ ժողովրդական վեպ», «Սասունցի Դավթի» պատմիչների կյանքն ու գործունեությունը» (1939 թ.)
• «Աբովյանը և ժողովրդական բանահյուսությունը» (1941 թ.)
• «Հայ ժողովրդական հերոսապատումները» (1942 թ.)
• «Թշնամու կերպարը հայկական հին բանահյուսության մեջ» (1943 թ.)
• «Հայ քաջորդիներ» (1943 թ.)
• «Հայկական առածանի» (1951 թ.)
• «Ավ. Իսահակյանի ստեղծագործության ժողովրդական ակունքները» (1955 թ.)
• «Մ. Նալբանդյանը և ժողովրդական բանահյուսությունը» (1959 թ.)
• Առածանի (1960 թ.)
• «Սայաթ-Նովայի ստեղծագործության ժողովրդական ակունքները» (1963 թ.)
• «Թումանյանը և ժողովրդական բանահյուսությունը» (1964 թ.)
• «Ավանդապատում» (1969 թ.)
• «Հայ գրականությունը և բանահյուսությունը» (1986 թ.)

Հեղինակած հոդվածները

• Ղանալանյան Ա. Տ., Ականավոր հայագետը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1959, N 4, էջ 145–152։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Մ.Նալբանդյանը և ժողովրդական բանահյուսությունը. «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1959, N 1, էջ 71–80։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ժողովրդական ավանդությունների էությունն ու ժանրային առանձնահատկությունները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1961, N 1, էջ 16–35։ Archived 2017-03-29 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Մեսրոպ Մաշտոցը և հայոց բառ ու բանը.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1962, № 2, էջ 55–61։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Սայաթ-Նովան հայկական ավանդություններում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1963, № 3, էջ 79–90։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Վաստակավոր հայագետը (Պրոֆ. Կ.Մելիք-Օհանջանյանի ծննդյան 70-ամյակի առթիվ).- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1963, № 2, էջ 57–70։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հայ ժողովրդական հեքիաթները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1965, № 3, էջ 35–48։ Archived 2018-04-17 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հայ բանահյուսության մեծ երախտավորը (Գ. Սրվանձտյանցի ծննդյան 125-ամյակի առթիվ). «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1966, № 1, էջ 17–32։ Archived 2015-01-23 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ակադեմիկոս Հովսեփ Օրբելու հայագիտական գործունեությունը (Ծննդյան 80-ամյակի առթիվ).- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1967, № 1, էջ 16–28։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., (1970) Կոմիտասը և ժողովրդական երգի բանաստեղծական խոսքը.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների»,1970, № 2, էջ 69–76։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Սովետահայ բանագիտությունը հիսուն տարում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1970, № 3, էջ 19–32։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Պարույր Սևակ (Ծննդյան 50-ամյակի առթիվ). «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1974, № 1, էջ 81–85։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան, Ա. Տ., Ժողովրդական ավանդությունների իսահակյանական մշակումները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1975 № 4, էջ 63–75։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան, Ա. Տ., Հայրենական պատերազմի տարիների հայ բանահյուսությունը. «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1975, № 2, էջ 43–50։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ганаланян А. Т., Из архива И. А. Орбели. «Топографический и этнографический очерк Мокса».- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1977, № 2, էջ 251–272։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ганаланян, Арам and Хачикян Левон, and Тер-Гевондян Арам, Об очередных «размышлениях» З. М. Буниятова.- «Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների», 1978, № 5, էջ 95–104։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան, Ա. Տ. Ճարտարապետության և քարի արվեստագործության արտացոլումը հայ բանահյուսության մեջ.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1979, № 3, էջ 62–79։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Հ. Վ. Հովհաննիսյան, Թատրոնը միջնադարյան Հայաստանում, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1978, 355 էջ.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1980, № 1, էջ 264–267։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Վ. Սարոյանի ստեղծագործության ազգային-բանահյուսական արմատները.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1980, № 3, էջ 43–57։ Archived 2017-05-17 at the Wayback Machine.
• Ղանալանյան Ա. Տ., Ժողովրդական բանարվեստի արտացոլումը Սայաթ-Նովայի երգերում.- «Պատմա-բանասիրական հանդես», 1982, № 1, էջ 17–27։ Archived 2019-04-07 at the Wayback Machine.

Արտաքին հղումներ

• «Երկիր Զաբախա»՝ Արամ Ղանալանյան - հարցազրույց Արամ Ղանալանյանի կյանքի և գործունեության մասին նրա թոռան՝ Տիգրան Ղանալանյանի հետ Lratvakan Radio FM 106.5, 26.06.2014։
• Մեծավաստակ բանագետ-հայագետը՝ Արամ Ղանալանյաը - ակադեմիկոսի 100-ամյակին նվրիված հոդված, «Ազգ» օրաթերթում, 12-09-2009։
• Սուրեն Շտիկյան, Բանագիտության նոր սկիզբը‚- «Երեկոյան Երևան»‚ 1970, № 117‚ մայիսի 22։