Արակաժու
Արակաժու (պորտ.՝ Aracaju), քաղաք Բրազիլիայում, Ատլանտյան օվկիանոսի ափին, Սերժիպիի (պորտ.՝ Sergipe) և Պոշիմի (պորտ.՝ Poxim) գետաբերանի մերձակայքում։ Սերժիպի նահանգի վարչական կենտրոնն է։ «Սերժիպի նահանգի արևելք» անվանումը կրող մեզոտարածաշրջանի և Արակաժուի տնտեսա-վիճակագրական միկրոտարածաշրջանի բաղկացուցիչ մասն է։ Զբաղեցնում է 181,801 քառակուսի կիլոմետր տարածք։ Բնակչության թվաքանակը 2007 թվականի տվյալներով եղել է 520 303 (ագլոմերացիայում՝ մոտավորապես 900 հազար)։ 2019-ին բուն քաղաքում ապրողների թիվը հասել է 657.013-ի[2]։
Բնակավայր | |||||
---|---|---|---|---|---|
Արակաժու | |||||
| |||||
Երկիր | Բրազիլիա | ||||
Համայնք | Սերժիպի | ||||
Հիմնադրված է | մարտի 17, 1855 թ. | ||||
Մակերես | 181,857 կմ² | ||||
ԲԾՄ | 4±1 մետր | ||||
Բնակչություն | ▲664 908 մարդ (հուլիսի 1, 2020)[1] | ||||
Ժամային գոտի | UTC−3 | ||||
Հեռախոսային կոդ | 79 | ||||
Փոստային դասիչ | 49000-000 | ||||
Պաշտոնական կայք | aracaju.se.gov.br | ||||
| |||||
Արակաժուն համարվում է բնակչության նվազագույն անհավասարություն ունեցողը Բրազիլիայի հյուսիսարևելյան նահանգների վարչական կենտրոնների շարքում[3], առողջ ապրելակերպի լավագույն ավանդույթներ ունեցող բնակավայրը ամբողջ երկրում (ծխողների նվազագույն թվաքանակ ունեցող բրազիլական բնակավայրերի ցանկում գրավում է երկրորդ տեղը)[4]։ Նահանգային վարչական կենտրոնների շարքում առաջնային տեղ է գրավում նաև ապրուստի վրա կատարվող նվազագույն ծախսերի տեսակետից[5]։ Զբոսաշրջությունը զարգացնելու նպատակով վերջին շրջանում քաղաքում ուշադրության կենտրոնում է պահվում հոսթելների զանգվածաբար կառուցման գործը[6]։
Վիճակագրություն
խմբագրել- Համախառն ներքին արդյունքը, 2005 թվականի դրությամբ, կազմում էր 5 021 660 հազար ռեալ (տվյալները՝ Բրազիլիայի աշխարհագրության և վիճակագրության ինստիտուտի)
- Համախառն ներքին արդյունքը մեկ շնչի հաշվով, 2005 թվականի դրությամբ, կազմում էր 10 071,00 ռեալ (տվյալները՝ Բրազիլիայի աշխարհագրության և վիճակագրության ինստիտուտի)
- Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքսը, 2000 թվականի դրությամբ, կազմում էր 0,794 (տվյալները՝ ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագրի)։
Ստուգաբանություն
խմբագրելԲնակավայրի անվանումն առաջացել է «ará acaiú» բառակապակցությունից, որը հնդկացիական տուպի և գուարանի ցեղերի լեզվով նշանակում է «(արա) թութակի կեյշու» (կեյշուն բրազիլական ընկուզենու մի տարատեսակն է)[7][8]։
Պատմություն
խմբագրելՔաղաքը հիմնադրվել է 1592 թվականին, համայնքը կազմավորվել է 1855 թվականի մարտի 17-ին, այդ նույն տարվանից դարձել է նահանգի վարչական կենտրոն։ Արակաժուի պատմությունը[9] սերորեն կապված է Սերժիպու կապիտանության (ներկայիս Սերժիպու նահանգի) նախկին վարչական կենտրոն Սան Կրիստովանոյի պատմության հետ։ Վճռորոշ դեր է խաղացել նահանգի վարչական կենտրոնը փոխելու վերաբերյալ 1855 թվականին ընդունված որոշումը։ Այսպիսով՝ Արակաժուն դարձել է բրազիլական բնակավայրերից երկրորդը, որը պլանավորված կերպով վերածվել է նահանգային վարչական կենտրոնի (առաջինը եղել է Տերեզինան, 1852 թվականին)[10][11]։
Արակաժուի մերձակայքում՝ Սան Ֆրանսիսկու գետի ափերին ապրել են տեղաբնիկ հնդկացիական ցեղեր, որոնք խոսել են ներկայումս արդեն մեռած համարվող բոյմե (անվանվում է նաև պոյմե) լեզվով[12]։
Տնտեսություն
խմբագրելՔաղաքի տնտեսությունը հիմնված է զանազան ծառայությունների մատուցման և արդյունաբերության վրա։ Արակաժուում ստեղծվող համախառն ներքին արդյունքի ծավալը 2013 թվականի տվյալներով կազմել է 13.918.124 ռեալ[13]։
Վերջին տարիներին այստեղ տնտեսության մեջ խոշոր ներդրումներ են կատարել Արևելյան Եվրոպայի, հատկապես՝ Բելառուսի[14] և Ռուսաստանի, ինչպես նաև՝ Չինաստանի ներկայացուցիչներ[15]։ Արակաժուն աստիճանաբար վերածվել է առանցքային քաղաքի համաշխարհային այնպիսի նախագծերի շրջանակներում, ինչպիսիք են BRIC-ը և Mercocity-ին։
Զբոսաշրջություն
խմբագրելՔաղաքը համբավվել է որպես նվազագույն ծախսեր պահանջող զբոսաշրջության լավագույն ընտրության տարբերակներից մեկը[16]։
Արակաժուին սպասարկում է 12 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Սանտա Մարիա օդանավակայանը, որը գործում է 1952 թվականից[17]։
Սպորտ
խմբագրելԱրակաժուն որպես կեցավայր է ծառայել 2016 թվականի ամառային օլիմպիական խաղերին մասնակցող երկրների հավաքական թիմերից յոթի համար[18]։ Նրանք այստեղ են անցկացրել իրենց մարզումներն ու հանգիստը։ Այդ նույն նպատակով այստեղ հյուրընկալվել են նաև պարալիմպիկ խաղերի մասնակից Ղազախստանի, Բելառուսի և այլ երկրների մարզիկներ, որոնց մեջ էր չեմպիոն լողորդ Իհար Բոկին[19]։
Քույր քաղաքներ
խմբագրելԱրակաժուն բարեկամական և գործընկերային սերտ հարաբերություններ է հաստատել հետևյալ քաղաքների հետ[20]
- Լոբիտու, Անգոլա
- Աժուդա, Բենին
- Մինսկ, Բելառուս
- Իտաբունա, Բրազիլիա[21]
- Ժուան Պեսոա, Բրազիլիա
- Ժուազեյրու (Բաիա), Բրազիլիա
- Մասեյո, Բրազիլիա
- Ռեսիֆի, Բրազիլիա
- Սալվադոր (Բահիա), Բրազիլիա
- Կոնսեպսիոն (քաղաք Չիլիում), Չիլի
- Գուանչժոու, Չինաստան
- Միկոնոս, Հունաստան
- Սալոնիկ, Հունաստան
- Դաման, Հնդկաստան
- Բեյրա (Մոզամբիկ), Մոզամբիկ
- Կոիմբրա, Պորտուգալիա
- Յարոսլավլ, Ռուսաստան
- Տոմսկ, Ռուսաստան
- Դիլի, Արևելյան Թիմոր
Պատկերասրահ
խմբագրել-
Սանտու Անտոնիու եկեղեցին
-
Քաղաքի համայնապատկերը
-
Կենտրոնը
-
Պողոտաներից մեկը
-
Սերժիպեի գետաբերանը
-
Սերժիպեի և Պոշիմի գետաբերանները
-
Զբոսավայրերից մեկը
-
Քաղաքի պատմական կենտրոնի շինություններից
-
Փարոսը
-
Քաղաքի խորհրդանիշը հանդիսացող կամարաշարը
Կլիմա
խմբագրելԱրակաժու (1961–1990)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
Միջին բարձր °C (°F) | 29.6 (85.3) |
29.8 (85.6) |
29.8 (85.6) |
29.4 (84.9) |
28.5 (83.3) |
27.6 (81.7) |
27 (81) |
26.9 (80.4) |
27.4 (81.3) |
28.2 (82.8) |
28.6 (83.5) |
29.1 (84.4) |
28.5 (83.3) |
Միջին օրական °C (°F) | 27 (81) |
27.1 (80.8) |
27.1 (80.8) |
26.7 (80.1) |
26 (79) |
25.1 (77.2) |
24.4 (75.9) |
24.4 (75.9) |
25 (77) |
25.9 (78.6) |
26.3 (79.3) |
26.6 (79.9) |
26 (79) |
Միջին ցածր °C (°F) | 24.3 (75.7) |
24.2 (75.6) |
24.2 (75.6) |
23.6 (74.5) |
23.1 (73.6) |
22.3 (72.1) |
21.6 (70.9) |
21.6 (70.9) |
22.5 (72.5) |
23.3 (73.9) |
23.5 (74.3) |
23.8 (74.8) |
23.2 (73.8) |
Ռեկորդային ցածր °C (°F) | 20.5 (68.9) |
19.7 (67.5) |
19.8 (67.6) |
20 (68) |
19 (66) |
17.8 (64) |
17.6 (63.7) |
14.6 (58.3) |
18 (64) |
19 (66) |
18 (64) |
16 (61) |
14.6 (58.3) |
Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) | 77.9 (3.067) |
85.1 (3.35) |
175.7 (6.917) |
261.2 (10.283) |
333.8 (13.142) |
207.2 (8.157) |
174.7 (6.878) |
113.9 (4.484) |
91.4 (3.598) |
65.8 (2.591) |
52.3 (2.059) |
56.3 (2.217) |
1695,3 (66,743) |
Միջ. անձրևոտ օրեր (≥ 1 mm) | 7 | 9 | 13 | 15 | 17 | 18 | 16 | 13 | 10 | 5 | 5 | 5 | 133 |
% խոնավություն | 78.1 | 76.6 | 78 | 79.6 | 77.6 | 77.3 | 78.2 | 78.2 | 78.1 | 78.7 | 78.8 | 79 | 78.2 |
Միջին ամսական արևային ժամ | 264.1 | 224.3 | 234.1 | 210.6 | 205 | 176.7 | 200.7 | 221.9 | 218.5 | 250.6 | 262.9 | 251.6 | 2721 |
աղբյուր: {{{աղբյուր 1}}} |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ https://www.ibge.gov.br/estatisticas/sociais/populacao/9103-estimativas-de-populacao.html
- ↑ IBGE. «Aracaju – Panorama». cidades.ibge.gov.br (բրազիլական պորտուգալերեն). Վերցված է 2019-08-29-ին.
- ↑ http://www.ibge.gov.br/cidadesat/link.php?uf=se
- ↑ |titulo=Aracaju é a segunda capital do país com menor índice de fumantes|url=https://blogdomax.net/noticias/aracaju-e-a-segunda-capital-do-pais-com-menor-indice-de-fumantes%7Cobra=blogdomax.net%7Cacessodata=2019-04-19}}(չաշխատող հղում)
- ↑ http://www.agencia.se.gov.br/noticias/leitura/materia:37041/aracaju_e_apontada_como_um_dos_melhores_destinos_custo_beneficio_do_brasil.html%7Ctítulo=Aracaju(չաշխատող հղում) é apontada como um dos melhores destinos custo-benefício do Brasil.A lista foi elaborada com base em um algoritmo que leva em consideração o THPI e o Ranking de Reputação das Acomodações.|publicado=ASN|acessodata= 29 de Janeiro de 2014}}
- ↑ http://www.faxaju.com.br/conteudo.asp?id=181424%7Ctítulo=PSB(չաշխատող հղում) Alavancou o turismo sergipano, diz vereador.|publicado=FaxAju|acessodata=27 de abril de 2014}}
- ↑ NAVARRO, E. A. Dicionário de tupi antigo: a língua indígena clássica do Brasil. São Paulo. Global. 2013. p. 543.
- ↑ FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. 2ª edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 152.
- ↑ |titulo=História de Aracaju - Conheça a história da belíssima cidade de Aracaju.|jornal=Sergipe Turismo|url=http://www.sergipeturismo.com/historia-de-aracaju/}}(չաշխատող հղում)
- ↑ http://www.estadao.com.br/arquivo/suplementos/2003/not20030917p42743.htm |titulo= Uma capital da paz no nordeste |autor= Estadão | acessodata=9 de abril de 2011}}
- ↑ http://www.mundoeducacao.com.br/geografia/tipos-cidades.htm |titulo= Tipos de cidades |autor= Mundo Educação | acessodata=9 de abril de 2011}}
- ↑ Loukotka, Čestmír (1968). Classification of South American Indian languages. Los Angeles: UCLA Latin American Center.
- ↑ GDP (PDF) (Portuguese). Aracaju, Brazil: IBGE. 2005. ISBN 85-240-3919-1. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2008 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2007 թ․ հուլիսի 18-ին.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Sergipe may receive tractor factory Consul Grigori Goldchleger expressed a willingness to set up a tractor factory near the ferry terminal Inácio Barbosa (in portuguese) (Portuguese). 2016. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 26-ին.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ China is studying partnership with the Government of Sergipe (in portuguese) (Portuguese). 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 26-ին.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Aracaju: a Big Surprise in a Small State (English). The Rio times. 2010. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «Aeroport Aracaju SE» (պորտուգալերեն). INFRAERO. 2016. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
- ↑ World’s athletes arrive in Brazil ahead of Rio 2016 Olympic Games (English). Official olympic committee news. 2016. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 26-ին.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Kazakh Paralympians (English). Kazakh Paralympians committee news. 2016. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 26-ին.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ http://www.cm-vilareal.pt/relaes-internacionais-submenu-175/231-acordos-de-geminacao.html%7Ctítulo=Acordos(չաշխատող հղում) de Germinação|data=|publicado=Camara Municipal de Aracaju|acessodata=18 de setembro de 2013|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130718121053/http://www.cm-vilareal.pt/relaes-internacionais-submenu-175/231-acordos-de-geminacao.html%7Carquivodata%3D2013-07-18%7Curlmorta%3Dyes%7D%7D
- ↑ http://www.amurc.com/itabuna/493-lei-declara-itabuna-cidade-irma-de-aracaju.html%7Ctítulo=Lei declara Itabuna cidade-irmã de Aracaju|acessodata=19 de abril de 2019}}
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- http://wikimapia.org/#lat=-10.9100101&lon=-37.069931&z=13&l=9&m=b
- [pt http://www.aracaju.se.gov.br/]
- [pt http://www.cmaju.se.gov.br/]
- A8SE - Pesquisa aponta Aracaju como sexta cidade mais violenta do país
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արակաժու» հոդվածին։ |