Ավարայրի ճակատամարտը (կտավ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ավարայրի ճակատամարտ (այլ կիրառումներ)
Ավարայրի ճակատամարտը, ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Իսաբեկյանի աշխատանքը՝ նվիրված Ավարայրի ճակատամարտին՝ Վարդանանց պատերազմին։
 | |
|---|---|
 | |
| տեսակ | գեղանկար |
| նկարիչ | Էդուարդ Իսաբեկյան |
| տարի | 1948 |
| բարձրություն | 110 |
| լայնություն | 131 |
| նյութ | Կտավ, յուղաներկ |
| գտնվում է | Հայաստան |
| սեփականատեր | Արարատյան Հայրապետական թեմ |
պատկերված են
| |
| eduardisabekyan.com | |
Ծանոթագրություններ | |
Պատմություն
խմբագրելՀանրապետության ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Իսաբեկյանին ոգեշնչել է հայ ժողովրդի պատմության ամենադրամատիկ դրվագներից մեկը՝ Վարդանանց հերոսամարտը։
Իսաբեկյանը խորհրդահայ կերպարվեստում առաջինը դիմեց վարդանանց թեմային, այն հարստացրեց ինքնատիպ պատմական կոմպոզիցիաներով։ Հինգերորդ դարի պատմիչ Եղիշեի պատմությունը[1] և Դերենիկ Դեմիրճյանի «Վարդանանք» պատմավեպը ներշնչեցին նկարչին՝ ցույց տալու ժողովրդի հերոսական կերպարը[2]։
1977 թվականին, ավարտելով Դեմիրճյանի «Վարդանանք»-ի համար արված իլյուստրացիաները, Իսաբեկյանը 1983 թվականին ստեղծեց նաև գեղանկարչական մեծ կտավ այդ թեմայով[3]։
1985 թվականին Իսաբեկյանի մի շարք կտավներ, այդ թվում՝ Ավարայրի ճակատամարտը, արժանացել են պետական մրցանակի։
|
Դեմիրճյանի մեծությունը միայն այդ «Վարդանանք» վեպը չէր, նա իսկական ռազմագետի աչքերով է տեսել ու նկարագրել այդ պատերազմը, որտեղ մանրամասների նկարագրում չկա և չէր կարող լինել…. Այնտեղ միայն կռվողներ կան, և այնքան պարզ և շոշափելի, որ քեզ պատկերացնում ես Նիսալավուրտի կողքին կանգնած…Եվ նորից է մրթմրթում այդ հրամանատարը՝ դիմելով արդեն Որմիզդին։ Եվ նորից չհասկանալու հաշիվն է, նորից անհասկանալի են այդ մի բուռ հայերը. «Մի կտոր խելք տար, որ հասկանամ հայերին»,-դիմում է Որմիզդին Նիսալավուրտը։
Հասկանալու բան չէր թողել Վարդան Մամիկոնյանը՝ հայ զինվորների սպարապետը։ Նա՝ Վարդանը, սեպի պես մխրճվել էր պարսիկ զորքի կենտրոն և, նախճիր անելով, գնում էր դեպի «մատյան գունդ», դեպի գիտակցված մահ…դեպի անմահություն։ Ես, որ մտադիր էի մեծ կտավ ստեղծել Ավարայրին նվիրված և ընդամենը մի քանի մեծ էսքիզներ արեցի դրա համար, որոնք մնացին անկատար, բայց ոչ իմ մեղքով, պարզապես տեղ, պատ չճարվեց… հենց այդ պահն եմ վերցրել նկարելու արժանի, երբ Վարդանը մխրճվում է պարսիկ բանակի կենտրոն… Ավարայրի ճակատամարտում հայը իր «անհասկանալիությամբ» հաստատեց, որ … մեծաքանակ և հզոր բանակը դեռ չի կարող գրավական լինել հաղթության… հաստատեց նաև, որ ոգով է բանակը հզոր լինում և ոչ քանակով… և հաստատեց նաև, որ երբ սպառնում են իր՝ հայի ոգուն… նրա լինել-չլինելուն… նա գիտի և՛ համախմբվել, և՛ կռիվ տալ մահու և կենաց… և հաղթել կարող է ցանկացած թշնամուն։- Էդուարդ Իսաբեկյան
|
|
|
|
«Ավարայրի ճակատամարտը»,1983, որմնանկարի էսքիզը կոմպոզիցիոն-կերպարային ընդհանրություններով մոտ է 1953 թվականի ստեղծագործությանը, սակայն աչքի է ընկնում ընդգծված սուր էքսպրեսիվությամբ, գործողության զարգացման դինամիկայով։ Հորիզոնական կոմպոզիցիան հնարավոր է դարձնում համայնապատկերային մեծ ընդգրկման, մարտի տեսարանի արտահայտչականության ուժգնացման։ - Մհեր Իսաբեկյան
|
|
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Եղիշե, «Վարդանի և Հայոց պատերազմի մասին»» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
- ↑ «Ավարայրի ճակատամարտ». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
- ↑ Դերենիկ Դեմիրճյանի «Վարդանանք» վեպի նկարազարդումներից ՀԱՊ-ում