Աստվածների կործանումը (ֆիլմ)
Աստվածների կործանումը (իտալ.՝ La caduta degli dei), 1969 թվականին Լուկինո Վիսկոնտիի կողմից նկարահանված իտալա-գերմանական ֆիլմ արիստոկրատ ընտանիքի կործանման և Երրորդ ռեյխում տեղի ունեցած «երկար դանակների գիշերվա» մասին։ Եվրոպական վարձույթում ֆիլմն ունեցել է աննախադեպ հաջողություն։ Այն համարվում է Վիսկոնտիի գերմանական եռերգության առաջին ֆիլմը և նացիզմի ու վերջինիս ծագման մասին ֆիլմերից լավագույնը[3]։
 անգլ.՝ The Damned | |
|---|---|
.jpg) | |
| Երկիր |  Գերմանիա Իտալիա |
| Ժանր | դրամա, արտհաուս և ԼԳԲՏ թեմայով ֆիլմ |
| Թեմա | ինցեստ, անհաջող ընտանիք և Նացիստական Գերմանիա |
| Թվական | 1969 |
| Լեզու | իտալերեն, գերմաներեն և անգլերեն |
| Ռեժիսոր | Լուկինո Վիսկոնտի[1] |
| Սցենարի հեղինակ | Նիկոլա Բադալուկո, Էնրիկո Մեդիոլի և Լուկինո Վիսկոնտի |
| Դերակատարներ | Դիրկ Բոգարդ, Ինգրիդ Թյուլին, Հելմուտ Գրիմ, Հելմուտ Բերգեր, Ռենո Վերլե, Ումբերտո Օրսինի, Ռեյնհարդ Կոլդելհոֆ, Ֆլորինդա Բոլկան, Նորա Ռիչի, Շառլոտա Ռեմփլինգ, Էստեր Կարլոնի, Ալբրեխտ Շյոնհալս, Իրինա Վանկա, Կարլ Օտտո Ալբերտի, Ջեսիկա Դաբլին[2] և Ջոն Ֆրեդերիկ[2] |
| Օպերատոր | Պասկուալինո դը Սանտիս և Արմանդո Նանուցցի |
| Երաժշտություն | Մորիս Ժար |
| Մոնտաժ | Ռուջերո Մաստրոյաննի |
| Պատմվածքի վայր | Գերմանիա |
| Նկարահանման վայր | Գերմանիա, Ավստրիա, Կոմո և Լիերնա |
| Կինոընկերություն | Warner Bros. և Warner Bros. Pictures |
| Տևողություն | 155 րոպե |
 La caduta degli dei Վիքիպահեստում | |
Սյուժե խմբագրել
Իրադարձություններն սկսվում են Գերմանիայում 1933 թվականի փետրվարի 27-ին։ Մետաղաձուլարանի սեփականատեր և արիստոկրատ բարոն Իոախիմ ֆոն Էսսենբերկը տոնում է իր ծննդյան օրը։ Հավաքվել են նրա ազգականները՝ Իոախիմի կրտսեր որդի Կոնստանտին ֆոն Էսսենբերգը և նրա որդին՝ Գյունտերը, բարեկամուհի Էլիզաբեթն իր ամուսնու՝ արտադրական կոնցերնի փոխնախագահ Հերբերտ Թալմանի հետ, Իոախիմի ավագ որդու այրին՝ Սոֆի ֆոն Էսսենբերկը, նրա տղան՝ ընտանիքի ունեցվածքի օրինական ժառանգորդ Մարտինը, և Սոֆիի սիրեկան, մետաղաձուլական գործարանների տնօրեն Ֆրիդրիխ Բրուկմանը։ Ներկա է նաև Սոֆիի զարմիկը՝ էսէսական Աշենբախը[4]։
Ֆիլմի անջնջելի կադրերից է այն պահը, երբ Մարտինը կանացի հագուստով նմանակում է Մառլեն Դիտրիխին «Երկնագույն հրեշտակից»։ Ծննդյան տոնն ընդհատում է Բեռլինից եկած հաղորդագրությունն այն մասին, որ այրվում է Ռեյխստագը։ Ընտանիքի ղեկավարը, ելնելով հանգամանքներից, Կոնստանտինին նշանակում է փոխնախագահ՝ հաշվի առնելով այն, որ նա նացիստական կուսակցության անդամ է։ Հերբերտը, որը առավել լիբերալ հայացքներ ունի, հասկանում է, որ իր կյանքը վտանգի տակ է ու կարող է փրկվել միայն փախուստով։
Ֆրիդրիխը, Սոֆիի ու Աշենբախի միջամտությամբ գիշերը սպանում է Իոախիմին, որը բարդում են փախուստի դիմած Հերբերտի վրա։ Կոնցերնի ղեկավարը ըստ կարգի դառնում է ավագ ժառանգորդ, այլասերված հակումներով Մարտինը, որը մոր խորհրդով կոնցերնի ղեկավար է նշանակում Ֆրիդրիխին։
Կոնստանտինը, չկարողանալով համակերպվել այդ հանգամանքի հետ, սկսում է շանտաժի ենթարկել Մարտինին, իմանալով այն մասին, որ Մարտինն ինտիմ հարաբերություն է ունեցել անչափահաս հրեա աղջկա հետ, որը չդիմանալով, ինքնասպան է եղել։
Իշխանությունը կրկին հետ բերելու նպատակով Սոֆին Աշենբախի հետ որոշում է սպանել Կոնստանտինին՝ Ֆրիդրիխի միջոցով։ 1934 թվականի հունիսի 30-ի առավոտյան Աշենբախի գլխավորությամբ Բադ-Վիսզե են ժամանում էսէսականները, որոնք գնդակահարում են գիշերը հարբեցողությամբ և խմբակային սեքսով արբեցած գրոհային խմբավորման անդամներին («երկար դանակների գիշեր»)։ Դրան մասնակցում է նաև Ֆրիդրիխը, որը և սպանում է Կոնստանտինին։
Սոֆին Էլիզաբեթին ուղարկում է համակենտրոնացման ճամբար, որտեղ և նա մահանում է, հասնելով նրան, որ վերջինիս ամուսինը վերադառնա փախուստից և հանձնվի։
Գյունտերը, Աշենբախի հորդորով, դառնում է հիտլերյան կուսակցության անդամ, իսկ Աշենբախը Մարտինի ներսում արթնացնում է իշխանության նկատմամբ անհագ ցանկություն և ատելություն մոր նկատմամբ, որն անընդհատ ճնշում էր Մարտինին և կոտրում նրա կամքը։ Ինքնահաստատման ձգտող Մարտինը բռնաբարում է սեփական մորը։ Նա կազմակերպում է մեծ ընդունելություն իր մոր և Ֆրիդրիխի ամուսնության կապակցությամբ, որի ավարտին նորապսակները Մարտինի կողմից ստանում են ցիանական կալիում թույն։
Աղբյուներ խմբագրել
Վիսկոնտին ցանկություն ուներ շեքսպիրյան «Մակբեթ»ի ժամանակակից տարբերակի միջոցով ներկայացնել նացիզմի ծագման աղբյուրները։ Մտածելով շեքսպիրյան պիեսի մասին, նա ծանոթանում է Կրուպպով ընտանիքի մասին հոդվածին, որը ֆինանսավորել էր Երրորդ ռեյխի ռազմական արդյունաբերությունը։ Ֆիլմի սցենարն ներառել է նաև տարրեր շեքսպիրյան «Համլետ»ից, «Էդիպ արքայից»։ Բարոյալքվող ընտանիքի միջոցով Վիսկոնտին փորձում է ցույց տալ աստվածների կործանումը՝ բազմադարյա ավանդույթներով միապետական Եվրոպայի անկումը։
Կարծիքներ խմբագրել
Ֆիլմի ցուցադրությունից հետո եղան հակասական կարծիքներ։ Ֆրանսիական մի քննադատի կարծիքով, Աստվածների կործանումը շեքսպիրայն ողբերգություն է, ներկայացված որպես Վագների օպերա։ 1970 թ.-ի Վենետիկի կինոփառատոնում ֆիմն արժանանում է Արծաթե առյուծի՝ լավագույն ռեժիսորական աշխատանքի համար։ Լավագույն յուօրինակ սցենար անվանակարգով ֆիլմը ներկայացվել է Օսկարի, և ամենախուստումնալից նորելուկի անվանակարգով՝ Ոսկե գլոբուսի (Հելմութ Բերգեր)։ ԱՄՆ-ում ֆիմը ցուցադրվել է կրճատված տարբերակով՝ առանց խմբակային սեքսի տեսարանների և «Անիծվածները» անվամբ։
Ազդեցությունը խմբագրել
Ֆիլմն իր ազդեցությունն է թողել այնպիսի ֆիլմերի ստաղծման վրա, ինչպիսիք են «Կոնֆորմիստը» (Բերնարդո Բերտոլուչի, 1970), «Գիշերային դերձակը» (Լիլիան Կավանի, 1974), Քիթիի սալոնը (Տինտո Բրեսս, 1976), Կնքահայրը (Ֆրենսիս Ֆորդ Կոպոլլա, 1972), «Մարգո թագուհին» (Պատրիս Շերո, 1994)։
Դերերում խմբագրել
- Դիրկ Բոգարտ - Ֆրիդրիխ Բրուկման
- Ինգրիդ Տուլին - Սոֆի ֆոն Էսսենբերկ
- Հելմութ Գրիմ - Աշենբախ
- Հելմութ Բերգեր - Մարտին ֆոն Էսսենբերկ
- Ումբերտո Օրսինի - Հերբերտ Տալման
- Ռեյնհարդ Կոլդեխոֆ - Կոնստանտին ֆոն Էսսենբերկ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ filmportal.de — 2005.
- ↑ 2,0 2,1 ČSFD (չեխերեն) — 2001.
- ↑ Bacon, Henry. Visconti: Explorations of Beauty and Decay. Cambridge University Press, 1998. ISBN 978-0-521-59960-3. Pages 145-148
- ↑ Վիսկոնտիի մասին իր մենագրության մեջ Գ. Բեկոնը նշում է, որ Էսենբեկովների բարեկամական կապերը կարելի է բացահայտել միայն ֆիլմը մի քանի անգամ դիտելուց հետո։
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աստվածների կործանումը (ֆիլմ)» հոդվածին։ |