Առանց վերնագրի (Չեխովի պատմվածք)
«Առանց վերնագրի» (ռուս.՝ «Без загла́вия»), ռուս մեծ գրող Անտոն Չեխովի հումորային պատմվածքը, որը գրվել է 1888 թվականին։
| «Առանց վերնագրի» ռուս.՝ Без заглавия | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | հումորային պատմվածք |
| Ձև | պատմվածք |
| Հեղինակ | Անտոն Չեխով |
| Երկիր | Ռուսաստան |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Գրվել է | 1888 |
| Հրատարակվել է | հունվարի 1 (13), 1888 |
| Թարգմանիչ | Ս. Համալբաշյան |
| Հայերեն հրատ. | 1903 |
Ստեղծում և հրապարակում խմբագրել
1888 թվականին Չեխովի ընտանիքը բնակություն հաստատեց Լուկայում, Խարկովի նահանգի Սումի քաղաքի մերձակայքում[1]։ Այդ շրջանում էլ ստեղծվեց «Առանց վերնագրի» պատմվածքը։ Պատմվածքն առաջին անգամ տպագրվել է 1888 թվականի հունվարի 1-ին «Նովոյե վրեմյա» թերթում (№ 4253, «Հեքիաթ» վերտառությամբ)։ Հետագայում, բազմաթիվ ոճական շտկումներով և վերնագրի փոփոխությամբ, պատմվածքը մտավ «Օգնություն անբերությունից տուժածներին» ժողովածուի մեջ («Կուրիեր» թերթի հրատարակություն, 1899), իսկ 1900 թվականին վերահրապարակվեց ժողովածուի երկրորդ հրատարակության համար[2]։ Ինքը` Չեխովը, պատմվածքն ընդգրկել է ստեղծագործությունների ժողովածուի չորրորդ հատորում։
Պատմվածքը հայերեն առաջին անգամ տպագրվել է դեռևս Չեխովի կենդանության օրոք` 1903 թվականին, «Լումա» գրական հանդեսում (թարգմանիչ` Ս. Համալբաշյան)[3]։
Սյուժե խմբագրել
Պատմվածքի գործողությունը ծավալվում է 5–րդ դարում, մի վանքում։ Այստեղ ապրող միաբանները երբեք դուրս չեն եկել վանքի սահմաններից, նրա կողքով երբեք ոչ ոք չի անցել։ Նրանց ծերունի վանահայրը երգեհոն էր նվագում, հորինում էր լատինական բանաստեղծություններ և գրում էր նոտաներ։ Մի քանի տասնյակ տարի վանքում ոչինչ տեղի չէր ունեցել, և ահա մի օր վանքի դուռը թակեց մի հարբեցող ու գինի և ուտելիք պահանջեց։ Աղոթել կամ միանալ միաբաններին նա հրաժարվեց, և նրանց ամոթանք տվեց, որ նրանք չեն փրկում մեղսավոր քաղաքացիներին, որոնք իրենք իրենց խորտակում են անառակության ու մոլությունների մեջ։
Ծերունին համաձայնեց դրա հետ և որոշեց գնալ քաղաք։ Միաբանները նրան սպասեցին երեք ամիս։ Երբ նա վերադարձավ, հուսահատ պատմեց միաբաններին, որ քաղաքում տիրում է այլասերում, մարդիկ ամբողջ օրը նստած են հասարակաց տներում, գինի են խմում և զվարճանում։ Ուժասպառ միաբանը պառկեց քնելու, իսկ առավոտյան հայտնաբերեց, որ վանքում չի մնացել ոչ մի միաբան. բոլորը փախել են քաղաք։
Արձագանքներ խմբագրել
Ռուս բանաստեղծ Յակով Պոլոնսկին տեղեկացրեց Չեխավին ընթերցողների շրջանում պատմվածքի հաջողության մասին.
|
Ամանորին Դուք մեզ ընծայեցիք երկու պատմվածք՝ «Կաշտանկան» և «Արևելյան հեքիաթը»[4], և ես մեծ հաճույքով հայտնում եմ, որ Ձեր երկու պատմվածքներն էլ այստեղ բոլորը հավանեցին։ Երկու պատմվածքների ավարտը ոչ միայն անսպասելի է, այլև նշանակալի. իսկ դա ամենակարևորն է։ Լեզվի գունեղությունը լիովին համապատասխանում է տեղին, ժամանակաշրջանին և Ձեր գործող անձանց։ - Պոլոնսկու նամակը Չեխովին 1888 թվականի հունվարի 8-ին
|
|
Նույն օրը Ալեքսանդր Չեխովը հայտնեց եղբորը, որ ծանոթացել է Նիկոլայ Լեսկովի հետ.
|
|
...որը խոնարհվում է քո առաջ և քեզ համարում է հանճար։ Քո հեքիաթը թիվ 1-ում ճնշող ազդեցություն գործեց[2]։ |
|
1905 թվականին Ժողովրդական լուսավորության նախարարության գիտական կոմիտեն արգելեց Չեխովի ստեղծագործությունների ժողովածուի չորրորդ հատորը ազգային գրադարաններում և ընթերցասրահներում` «Առանց վերնագրի», «Գրազ» և «Գողեր» պատմվածքների պատճառով[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Чехов А. П. Биография Чехова»։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-07-12-ին։ Վերցված է 2011-128
- ↑ 2,0 2,1 2,2 А. П. Чехов Собрание сочинений. — М.: Гос. издательство художественной литературы, 1955. — Т. 6. — С. 481. — 504 с.
- ↑ Պատմվածքը՝ հայերեն «Լումա» գրական հանդեսում, 1903 թվական(չաշխատող հղում)
- ↑ Նկատի ունի «Առանց վերնագրի» պատմվածքը, որը սկզբնապես կոչվում էր «Հեքիաթ»։