Ապոլլոն (թիթեռ)
| Ապոլլոն | |
 Ապոլլոն | |
 Ապոլլոն (արու) | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Հոդվածոտանիներ (Arthropoda) |
| Ենթատիպ | Վեցոտանիներ (Hexapoda) |
| Դաս | Միջատներ (Insecta) |
| Կարգ | Թիթեռներ (Lepidoptera) |
| Ընտանիք | Առագաստավորներ (Papilionidae) |
| Ցեղ | Parnassius |
| Տեսակ | Ապոլլոն (P. apollo) |
| Միջազգային անվանում | |
| Parnassius apollo | |
| Տարածվածություն և պահպանություն | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ  Տաքսոնի տարածվածությունը | |
Ապոլլոն (լատին․՝ Parnassius apollo), առագաստաթիթեռների ընտանիքին պատկանող խոշոր և գեղեցիկ թիթեռ, որը գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։ Հայաստանում հանդիպում է Սյունիքի և Կոտայքի մարզերում։
Արտաքին կառուցվածք խմբագրել
Թևերի բացվածքը 70-90 մմ է։ Թևերն սպիտակ են, արտաքին եզրը՝ թեփուկազուրկ և ապակենման թափանցիկ։ Արտաքին թևերի վրա կան տարբեր մեծության 5 սև պտեր, հետին թևերի վրա՝ 2 խոշոր կարմիր պտեր՝ սև օղակով և սպիտակ միջուկներով, թևերի անկյունային մասում՝ նույն տիպի աչքանման պտեր ավելի փոքր և միմյանց կպած։ Սև թրթուրի մեջքային մասը ավելի մուգ երկայնական գծով է։
-
♀ -
♀△ -
♂ -
♂ △
Սննդառություն խմբագրել
Սնվում է թանթռնիկի տերևներով։
Բազմացում և զարգացում խմբագրել
Ձմեռում է թրթուրը, որը տարեկան տալիս է 1 սերունդ։ Թիթեռի թռիչքը սկսվում է հունիս-օգոստոսին։ Բնակվում է ասեղնատերևների թավուտներում, անտառեզրերին և քարքարոտ լեռնալանջերին։ Նվազող տեսակ է։
Տարածվածություն խմբագրել
Տարածված է Եվրոպայում, դեպի արևելք և հարավ-արևելք` մինչև Հարավային Սիբիրում, Մոնղոլիայում, Տյան Շանում, Փոքր Ասիայում, Կովկասում և Անդրկովկասում։ Հայաստանում հայտնի է Գեղարքունիքի (քաղաք Սևան, գյուղ Սեմյոնովկա), Տավուշի (քաղաք Դիլիջան), Կոտայքի (Հանքավան, Արզական, Ծաղկաձոր), Վայոց ձորի (Ջերմուկ քաղաք, Գնիշիկ գյուղի շրջակայք), Սյունիքի (Լիճք, Շիշկերտ գյուղերի շրջակայք, քաղաք Քաջարան, Փխրուտ լքված գյուղ) մարզերից և Արայի լեռից[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Բնության պահպանության միջազգային միության Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ, որը ընդգրկված է Բեռնի կոնվենցիայի Հավելված II–ում։
Թվաքանակը բավականաչափ բարձր է, իսկ մարդու գործունեությամբ չվնասված վայրերում բավական բարվոք է։
Վտանգման հիմնական գործոններն են ինքնաթիռների միջոցով անտառային տարածքների մշակումը թունաքիմիկատներով և անասունների գերարածեցմամբ պայմանավորված էկոհամակարգերի դեգրադացումը։
Պահպանվում է «Շիկահող» պետական արգելոցում և «Դիլիջան», «Սևան» ու «Արևիկ» ազգային պարկերում, ինչպես նաև մի շարք անտառային արգելավայրերում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ապոլլոն (թիթեռ)» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ապոլլոն (թիթեռ)» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|