Վիքիպեդիա

Աշոտ Ամատունի

Աշոտ Հաբեթի Ամատունի (դեկտեմբերի 23, 1923(1923-12-23)[1], Ալեքսանդրապոլ, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն[1] - հոկտեմբերի 9, 2018(2018-10-09), Սիմֆերոպոլ), հայազգի գեներալ, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Արևելյան ռազմաճակատի («Հայրենական մեծ պատերազմ», 1941-1945) գործողությունների մասնակից։

Աշոտ Ամատունի
Աշոտ Ամատունի.jpg
դեկտեմբերի 23, 1923(1923-12-23)[1] - հոկտեմբերի 9, 2018(2018-10-09) (94 տարեկան)
ԾննդավայրԱլեքսանդրապոլ, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն[1]
Մահվան վայրՍիմֆերոպոլ
ՔաղաքացիությունԽորհրդային բանակ[1]
Զորատեսակտանկային զորքեր
Կոչումգեներալ-լեյտենանտ[2], կրտսեր լեյտենանտ, լեյտենանտ, գնդապետ[1] և գեներալ-մայոր
Մարտեր/
պատերազմներ		Խորհրդա-գերմանական ռազմաճակատ[1] և Ստալինգրադի ճակատամարտ[1]
ԿրթությունԶրահատանկային զորքերի ռազմական ակադեմիա (1951) և Շիրակի պետական համալսարան
Պարգևներ
Խորհրդային Միության հերոս, Ոսկե աստղ (մեդալ, ԽՍՀՄ),
, Լենինի շքանշան, Կարմիր դրոշի շքանշան, «Հայրենական պատերազմի» I աստիճանի շքանշան, Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան, Կարմիր Աստղի շքանշան, Կարմիր Աստղի շքանշան, «ԽՍՀՄ զինված ուժերում Հայրենիքին ծառայելու համար» 3-րդ աստիճանի շքանշան, «Մարտական ծառայությունների» մեդալ, «Լենինգրադի պաշտպանության համար» մեդալ, «Մոսկվայի պաշտպանության համար» մեդալ, Մեդալ «Ստալինգրադի պաշտպանության համար», Մեդալ Կիևի պաշտպանության համար, «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ, «1941-1945 թթ Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 40-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ, «Բեռլինի գրավման համար» մեդալ, «Վարշավայի ազատագրման համար» մեդալ, Medal "For Impeccable Service", 1st class, Medal "For Impeccable Service", 2nd class, Medal "For Impeccable Service", 3rd class, «Վաստակի համար» 2-րդ աստիճանի շքանշան (Ուկրաինա), «Վաստակի համար» ІІІ աստիճանի շքանշան (Ուկրաինա), «Ուկրաինայի անկախության 20-ամյակի» հոբելյանական մեդալ, «Մարշալ Բաղրամյան» մեդալ, Crimea defense medal և Медаль «За защиту Республики Крым» (лента).png

ԿենսագրությունԽմբագրել

Ծնվել է 1923 թ. դեկտեմբերի 23-ին ք. Գյումրի (Շիրակի մարզ, ՀՀ)։ Զորակոչվել է ԶՈւ 1941 թ. հունվարի 1-ին Լենինականի ՔԶԿ-ի կողմից։ ՀՄՊ-ին մասնակցել է 1941 թ. հուլիսի 16-ից։ Մարտնչել է Ուկրաինայում որպես գնդացրորդ։ Մասնակցել է Ստալինգրադի ճակատամարտին, 1943 թ. հունվարի 22-ին ծանր վիրավորվել է։ Ապաքինվելուց հետո տանկային դասակի (135-րդ Տանկային բրիգադ) հրամանատար Ա. 1944 թ. մասնակցել է Կռիվոյ Ռոգ, Վոզնեսենսկ, Օդեսա, Տիրասպոլ, Նիկոլաև, Մարիուպոլ, Մազովեցա, Դեմգլինա, Լյուբեն, Վարշավա, Պոզնան քաղաքների ազատագրմանը։ 1945 թ. հունվարի 14-22-ին 1-ին տանկային դասակի (3-րդ Տանկային գումարտակ, 49-րդ Տանկային բրիգադ) գվ. լեյտենանտ Ա. ք. Սոխաչևի շրջանում ոչնչացրել է 3 շոգեքարշ, 110 ավտոմեքենա, 2 հրանոթ, 2 զենիթային թնդանոթ, 6 ականանետ, 8 զինապահեստ և գերությունից ազատել 250 զինվոր և 150 քաղաքացի։ Լյուբեն քաղաքի համար մղվող մարտերում Ա. դասակը գրոհով օդանավակայանում ոչնչացրել է 17 ինքնաթիռ անձնակազմով, իսկ ք. Ինովրացլավում գրավել է 3 էշելոն շարժակազմ, ոչնչացրել 3 շոգեքարշ, 2 հրանոթ, 2 տանկ, իսկ օդանավակայանում՝ 10 ինքնաթիռ, ավելի քան 250 զինվոր։ Լեհական Սոխաչև, Լյուբեն և Ինովրացլավ քաղաքների ազատագրման ժամանակ հրամանատարության հատուկ առաջադրանքների հաջող կատարման ու ցուցաբերած արիության և հերոսության համար 1-ին տանկային դասակի (3-րդ Տանկային գումարտակ, 49-րդ գվ. Տանկային բրիգադ) հրամանատար գվ. լեյտենանտ Ա. Հ. Ամատունուն ԽՍՀՄ ԳԽՆ 1945 թ. փետրվարի 25-ի հրամանագրով շնորհվել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչում, պարգևատրվել է Լենինի շքանշանով (№ 33040) և «Ոսկե աստղ» մեդալով (№ 5829, ԽՄՀ գրքույկ № 6604, ԽՍՀՄ ԳԽՆ վկայական № 7419, Շքանշանային գրքույկ № 575340): Աչքի է ընկել Օդերի Ֆրանկֆուրտ քաղաքի համար մղվող մարտերում, պարգևատրվել է «Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի» շքանշանով։ 1951 թ. ավարտել է Ի. Ստալինի անվ. Զրահատանկային և մեքենայացված զորքերի ռազմական ակադեմիան։ 1952-1958 թթ. ծառայել է տանկային գնդի (ք. Տիրասպոլ, Մոլդովա), 1958-1963 թթ.՝ տանկային դիվիզիայի (ք. Բելցի, Մոլդովա) հրամանատար, 1963-1973 թթ.՝ կորպուսի (ք. Սիմֆերոպոլ, Ղրիմ) հրամանատարի տեղակալ, 1973-1984 թթ.՝ 7-րդ Բանակի (Երևան) հրամանատարի տեղակալ։ Գնդապետ (Հր. ԽՍՀՄ ՊՆ, № 0181, 8.02.65), գեներալ-մայոր (Որոշում ԽՍՀՄ ԳՆԽ, 7.05.80): 1984 թ. զորացրվել է պահեստ։ 1984-1995 թթ. եղել է «Հայաստանը Հայրենական մեծ պատերազմում» թանգարանի տնօրեն։ Ապրում է Սիմֆերոպոլում։ Ղրիմի Պատերազմի վետերանների կոմիտեի նախագահ։

ՊարգևներԽմբագրել

Պարգևատրվել է՝

  • 1945 թ.՝ Խորհրդային միության հերոս։
  • 1980 թ.՝ բանակի գեներալ-մայոր։
  • Գեներալ-լեյտենանտ։
  • Կարմիր դրոշի (Հր. 2-րդ գվ. Տանկային բրիգադ, № 04, 3.02.45),
  • Կարմիր աստղի (1. Հր. 135-րդ գվ. Տանկային բրիգադ, № 195, 23.03.44, № 575924; 2. Հրամանագիր ԽՍՀՄ ԳԽՆ, 30.12.56, № 3517866),
  • Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի, (Հրամանագիր ԽՍՀՄ ԳԽՆ, 30.04.75, № 5653)
  • «ԽՍՀՄ ԶՈՒ-ում Հայրենիքին ծառայության համար 3-րդ աստիճանի» (Հրամանագիր ԽՍՀՄ ԳԽՆ, 30.04.75, № 5653) շքանշաններով,
  • «Մարտական վաստակի համար» (Հրամանագիր ԽՍՀՄ ԳԽՆ, 17.05.51) մեդալով։

Տես նաևԽմբագրել

ԳրականությունԽմբագրել

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան։ Երկու հատորով), Հայկական հանրագիտարանի խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 1. — էջ 276.
  2. ↑ https://www.president.gov.ua/documents/4172008-7472

Արտաքին հղումներԽմբագրել

  • Հայաստանի Հանրապետության Պաշտպանության նախարարության «Մայր Հայաստան» ռազմական թանգարանի պաշտոնական կայք։ ԱՄԱՏՈՒՆԻ ԱՇՈՏ ՀԱԲԵԹԻ [1] Archived 2016-08-28 at the Wayback Machine.
  • «Հայ ազգ» հիմնադրամի հանրագիտարան։ Համացանցային հանրագիտարան։ Ամատունի Աշոտ Հաբեթի:[2]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աշոտ_Ամատունի&oldid=7739453» էջից