Աշխարհի շուրջը 80 օրում

Աշխարհի շուրջը 80 օրում; ֆր.՝ Le Tour du monde en quatre-vingts jours և անգլ.՝ Around the World in Eighty Days
Հեղինակ	Ժյուլ Վեռն
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	վեպ-թերթոն, ճանապարհորդական վեպ, արկածային և մանկական արվեստի գործ
Բնօրինակ լեզու	ֆրանսերեն և անգլերեն
Կերպար(ներ)	Ֆրանսիս Կրոմարտի, Ֆիքս, Էնդրյու Սպիդի, Ֆիլիեաս Ֆոգ, Աոուդա և Ժան Պասպարտու
Ստեղծման տարեթիվ	1871
Նկարագրում է	Չինաստան, Հոնկոնգ, Նյու Յորք, Սան Ֆրանցիսկո, Լոնդոն, Լիվերպուլ, Հնդկաստան, Եգիպտոս, Սինգապուր, Ճապոնիա, Ադեն, Իտալիա և Ֆրանսիա
Շարք	Անսովոր ճանապարհորդություններ
Նախորդ	Մորթիների երկրում
Հաջորդ	Խորհրդավոր կղզին
Նկարազարդող	Ալֆոնս դը Նեվիլ
Երկիր	Ֆրանսիա
Հրատարակման վայր	Փարիզ
Հրատարակված է	Le Temps
Հրատարակման տարեթիվ	1872 և 1873
Թվային տարբերակ	projekt-gutenberg.org/verne/80tage/80tage.html
	Around the World in Eighty Days Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աշխարհի շուրջը 80 օրում (այլ կիրառումներ)

«Աշխարհի շուրջը 80 օրում» (ֆր.՝ Le tour du monde en quatre-vingts jours), ֆրանսիացի գրող Ժյուլ Վեռնի ճանապարհորդական վեպը, որը պատմում է էքսցենտրիկ և ֆլեգմատիկ անգլիացի Ֆիլեաս Ֆոգի և նրա սպասավոր ֆրանսիացի Ժան Պասպարտուի աշխարհի շուրջ ճանապարհորդության մասին, որը ձեռնարկվել է գրազի արդյունքում։ Վեպը գրվել է 1872 թվականին, հրատարակվել 1873 թվականին։

Սյուժե խմբագրել

Վեպի հերոսը՝ Ֆիլեաս Ֆոգը, գրազ է գալիս, որ կկարողանա շրջանցել Երկրագունդը՝ արևելքից–արևմուտք ութսուն օրից ոչ ավել ժամանակահատվածում, որն այդ ժամանակվա համար հնարավոր առավելագույն արագությունն էր, հաշվի առնելով տրանսպորտային տեխնիկական հնարավորությունները։ Ֆոգի ճանապարհորդությունը սկսվում է Անգլիայից, այնուհետև նա ուղևորվում է Ֆրանսիա, Եգիպտոս, Հնդկաստան, Չինաստան, Ճապոնիա, Ամերիկա։ Ճանապարհի ընթացքում նա հանդիպում է բազմաթիվ վտանգների։ Հնդկաստանում Ֆիլեաս Ֆոգը և նրա սպասավոր Պասպարտուն փրկում են հիասքանչ Աուդային, որին պատրաստվում էին կենդանի այրել նրա մահացած ամուսնու մարմնի հետ։ Հետագայում տիկին Աուդան դառնում է Ֆոգի կինը։ Ճանապարհորդությանը խանգարում է նաև հետախույզ Ֆիքսը։ Ոստիկանությունը համոզված է, որ հենց Ֆոգն է գողացել Անգլիայի բանկից խոշոր գումար, իսկ գրազը միայն պատրվակ է թաքնվելու օրենքից։ Երբ Ֆոգը մեկ օր ուշացումով վերադառնում է Մեծ Բրիտանիա, նա որոշում է հաջորդ օրը՝ երկուշաբթի, ամուսնանալ Աուդայի հետ։ Եվ ինչքան մեծ էր նրա զարմանքը, երբ հոգևորականը ասում է, որ հաջորդ օրը կիրակի է։ Այդպես խիզախ և անվրդով պարոն Ֆոգը շահում է գրազը։ Վեպում մանրամասնորեն նկարագրվում են այն ժամանակվա տեղափոխման միջոցները և պայմանները՝ փոստանավերը, շոգենավերը, առագաստանավերը՝ բացի այդ ճանապարհորդները ստիպված էին օգտվել առագաստով սահնակներից և նույնիսկ փղից։

Ճանապարհը խմբագրել

Ճանապարհը	Միջոցը	Տևողությունը
Լոնդոն — Սուեզ	շոգեքարշ, փոստանավ	7 օր
Սուեզ — Բոմբեյ	փոստանավ	13 օր
Բոմբեյ — Կալկաթա	շոգեքարշ, փիղ	3 օր
Կալկաթա — Հոնկոնգ	փոստանավ	13 օր
Հոնկոնգ — Յոկոհամա	փոստանավ	6 օր
Յոկոհամա — Սան Ֆրանցիսկո	փոստանավ	22 օր
Սան Ֆրանցիսկո — Նյու Յորք	շոգեքարշ	7 օր
Նյու Յորք — Լոնդոն	փոստանավ, շոգեքարշ	9 օր
Արդյունք		80 օր

Կերպարներ խմբագրել

Ֆիլեաս Ֆոգ, անգլիացի ձեռնարկատեր, շատ հարուստ մարդ։ Սովոր է ապրել իր սահմանած կանոններով և չի կարողանում տանել անգամ դրանց մի փոքր խախտումը (դա է ապացուցում այն, որ նա հեռացրել է իր նախկին սպասավորին՝ Ջեյմս Ֆորստերին, այն բանի համար, որ նա սափրվելու համար բերել էր սահմանվածից 2° ցածր ջերմաստիճանով ջուր)։ Կարողանում է պահել իր խոսքը՝ գրազ է եկել 20 հազար ֆունտ ստերլինգի վրա, որ կշրջանցի աշխարհը ութսուն օրում, ծախսել է 19 հազար և ենթարկվելով բազմաթիվ վտանգների կատարել է իր խոստումը և շահել գրազը։
Ժան Պասպարտու, ֆրանսիացի, Ֆիլեաս Ֆոգի սպասավորը՝ Ջեյմս Ֆոստերից հետո։ Ծնվել է Փարիզում։ Փորձարկել է բազմաթիվ մասնագիտություններ (մարմնամարզության ուսուցչից մինչև հրշեջ)։ Իմանալով, որ «պարոն Ֆիլեաս Ֆոգը ամենակոկիկ մարդն է և ամենամեծ տնակյացը Միացյալ Թագավորությունում», գալիս է նրա մոտ ծառայության։
Ֆիքս, հետախույզ՝ որը ամբողջ գրքի ընթացքում հետապնդում է Երկրագնդով մեկ Ֆիլեաս Ֆոգին՝ համարելով նրան գող, որը կողոպտել է Անգլիական բանկը։
Աուդա, հնդկական ռաջայի կինը, որը նրա մահից հետո պետք է ամուսնու դիակի հետ այրվեր կրակի վրա։ Աուդային փրկում է Ֆիլեաս Ֆոգը և նա դառնում է Ֆոգի ուղեկիցը մինչև Անգլիա, որտեղ նրանք ամուսնանում են։
Էնդրյու Ստյուարտ, Ջոն Սելիվան, Սամուել Ֆալլենտին, Թոմաս Ֆլենագան և Գոտյե Ռալֆ, Ռեֆորմ ակումբի անդամներ, որոնք թղթախաղի ժամանակ Ֆոգի հետ գրազ են գալիս, որ նրան չի հաջողվի ճանապարհորդել աշխարհի շուրջ 80 օրում։
Էնդրյու Սպիդի, «Հենրիետա» նավի նավապետ,, որը Ֆոգի համար դարձավ ամենալուրջ արգելքը ԱՄՆ–ից Անգլիա վերադառնալու ճանապարհին։

Ներկա իրադրությունը խմբագրել

Ֆիլեաս Ֆոգի ճանապարհորդությունը քարտեզի վրա

Հեղինակի կենդանության օրոք սովորականից ավելի հայտնի այս վեպը մինչ այսօր ծառայում է որպես բազմաթիվ էկրանավորումների հիմք, իսկ Ֆիլեաս Ֆոգի կերպարը դարձել է անգլիական ինքնատիրապետման և նպատակին հասնելու վճռականության կերպար։