Անձնական թվային օգնական
Անձնական թվային օգնական կրճատ ԱԹՕ (անգլերեն՛ Personal digital assistant կրճատ PDA), շարժական սարք, որը գործում է որպես անձնական տեղեկատվության կառավարիչ։ PDA-ները հիմնականում տեղահանվել են բարձր ընդունակությամբ սմարթֆոնների, մասնավորապես iOS-ի և Android-ի վրա հիմնված սմարթֆոնների լայն տարածման պատճառով:.[1]
PDA-ն ունի էլեկտրոնային տեսողական էկրան։ Մոդելների մեծ մասն ունեն նաև ձայնային հնարավորություններ, որոնք թույլ են տալիս օգտագործել որպես շարժական մեդիա նվագարկիչ, ինչպես նաև հնարավորություն են տալիս դրանցից շատերին օգտագործել որպես հեռախոս։ Գրեթե բոլոր ժամանակակից PDA-ները կարող են մուտք գործել ինտերնետ, ներցանց կամ էքստրանետ Wi-Fi-ի կամ անլար WAN-ի միջոցով՝ թույլ տալով նրանց ներառել վեբ բրաուզեր։ Երբեմն, կոճակների փոխարեն, PDA-ներն օգտագործում են սենսորային էկրանի տեխնոլոգիա։
Առաջին PDA-ն՝ Organiser-ը, թողարկվեց 1984 թվականին Psion-ի կողմից, որին հաջորդեց Psion-ի 3-րդ սերիան, 1991 թվականին։ Վերջինս սկսեց նմանվել ավելի ծանոթ PDA ոճին, ներառյալ ամբողջական ստեղնաշարը[2][3]։ PDA տերմինն առաջին անգամ օգտագործվել է 1992 թվականի հունվարի 7-ին Apple Inc.-ի գործադիր տնօրեն Ջոն Սքուլլիի կողմից Լաս Վեգասում, Նևադայի Consumer Electronics Show-ում, նկատի ունենալով Apple Newton-ը[4]։ 1994 թվականին IBM-ը ներկայացրեց առաջին PDA-ն՝ անալոգային բջջային հեռախոսի ֆունկցիոնալությամբ՝ IBM Simon-ը, որը կարելի է համարել նաև առաջին սմարթֆոնը։ Այնուհետև 1996 թվականին Nokia-ն ներկայացրեց թվային բջջային հեռախոսի ֆունկցիոնալությամբ PDA՝ 9000 Communicator: Այս շուկայում մեկ այլ վաղ մասնակից էր Palm-ը, PDA արտադրանքների շարքով, որը սկսվեց 1996թ. մարտին։ Փալմը, ի վերջո, կդառնա PDA-ների գերիշխող վաճառողը մինչև 2000-ականների սկզբին գրպանային համակարգչի սարքերի ժողովրդականության աճը[5]։ 2000-ականների կեսերին PDA-ների մեծ մասը վերածվել էր սմարթֆոնների, քանի որ դասական PDA-ներն առանց բջջային ռադիոյի ավելի ու ավելի հազվադեպ էին դառնում։
Տեխնոլոգիական արդյունաբերությունը վերջերս վերամշակել է անձնական թվային օգնություն տերմինը։ Տերմինն ավելի հաճախ օգտագործվում է ծրագրային ապահովման համար, որը նույնականացնում է օգտատիրոջ ձայնը՝ հարցումներին պատասխանելու համար։
Բնորոշ առանձնահատկություններ խմբագրել
Սովորական PDA-ն ունի սենսորային էկրան՝ նավիգացիայի համար, հիշողության քարտի բնիկ՝ տվյալների պահպանման համար, և IrDA, Bluetooth և/կամ Wi-Fi: Այնուամենայնիվ, որոշ PDA-ներ կարող են չունենալ սենսորային էկրան՝ մուտքագրման համար օգտագործելով փափուկ ստեղներ, ուղղորդող վահանակ և թվային ստեղնաշար կամ բթամատի ստեղնաշար։ PDA-ից սպասվող գործառույթներն ունենալու համար սարքի ծրագրաշարը սովորաբար ներառում է հանդիպումների օրացույց, անելիքների ցանկ, կոնտակտների հասցեների գրքույկ, հաշվիչ և ինչ-որ հուշագիր (կամ «նշում») ծրագիր։ Անլար տվյալների միացումներով PDA-ները սովորաբար ներառում են էլփոստի հաճախորդ և վեբ բրաուզեր և կարող են ներառել կամ չներառել հեռախոսակապի գործառույթը։
Սենսորային էկրան խմբագրել
Բնօրինակ PDA-ներից շատերը, ինչպիսիք են Apple Newton-ը և Palm Pilot-ը, ունեին սենսորային էկրան օգտատիրոջ փոխազդեցության համար՝ ունենալով ընդամենը մի քանի կոճակ, որը սովորաբար վերապահված է հաճախակի օգտագործվող ծրագրերի դյուրանցումների համար։ Որոշ սենսորային էկրանով PDA-ներ, ներառյալ Windows Mobile սարքերը, ունեին անջատվող գրիչ՝ ընտրություն կատարելը հեշտացնելու համար։ Օգտատերը շփվում է սարքի հետ՝ հպելով էկրանին՝ կոճակներ ընտրելու կամ հրամաններ տալու համար, կամ մատը (կամ գրիչը) էկրանի վրա քաշելով՝ ընտրություն կատարելու կամ ոլորելու համար։
Սենսորային էկրանով PDA-ների վրա տեքստ մուտքագրելու տիպիկ մեթոդները ներառում են.
Վիրտուալ ստեղնաշար, որտեղ ստեղնաշարը ցուցադրվում է սենսորային էկրանին։ Տեքստը մուտքագրվում է էկրանի ստեղնաշարին մատով կամ գրիչով հպելով։ Արտաքին ստեղնաշար, որը միացված է USB-ի, Ինֆրակարմիր միացքի կամ Bluetooth-ի միջոցով։ Որոշ օգտատերեր կարող են ընտրել ակորդային ստեղնաշար մեկ ձեռքով օգտագործելու համար։ Ձեռագրի ճանաչում, որտեղ տառերը կամ բառերը գրվում են սենսորային էկրանին, հաճախ գրիչով, և PDA-ն մուտքագրումը փոխակերպում է տեքստի։ Ձեռագիր հորիզոնական և ուղղահայաց բանաձևերի ճանաչումն ու հաշվարկը, ինչպիսին է «1 + 2 =»-ը, նույնպես կարող է հատկանիշ լինել։ Կաթվածի ճանաչումը թույլ է տալիս օգտագործողին կատարել նախապես սահմանված հարվածների հավաքածու սենսորային էկրանին, երբեմն հատուկ մուտքագրման տարածքում, որը ներկայացնում է մուտքագրվող տարբեր նիշերը։ Հարվածները հաճախ պարզեցված նիշերի ձևեր են, ինչը սարքի համար հեշտացնում է դրանք ճանաչելը։ Կաթվածի ճանաչման լայնորեն հայտնի համակարգից մեկը Palm's Graffiti-ն է։ Չնայած գիտահետազոտական և զարգացման նախագծերին, վերջնական օգտատերերը տարբեր արդյունքներ են ունենում ձեռագրի ճանաչման համակարգերի հետ կապված։ Ոմանք դա հիասթափեցնող և ոչ ճշգրիտ են համարում, իսկ մյուսները գոհ են ճանաչման որակից[6]։
Սենսորային էկրանով PDA-ները, որոնք նախատեսված են բիզնես օգտագործման համար, ինչպիսիք են BlackBerry-ն և Palm Treo-ն, սովորաբար առաջարկում են նաև ամբողջական ստեղնաշարեր և ոլորման անիվներ կամ բութ անիվներ՝ հեշտացնելու տվյալների մուտքագրումը և նավիգացիան։ Շատ սենսորային PDA-ներ աջակցում են նաև արտաքին ստեղնաշարի ինչ-որ ձևի։ Մասնագիտացված ծալովի ստեղնաշարեր, որոնք առաջարկում են լրիվ չափի ստեղնաշար, բայց տեղափոխվում են կոմպակտ չափսեր, հասանելի են բազմաթիվ մոդելների համար։ Արտաքին ստեղնաշարերը կարող են ուղղակիորեն միանալ PDA-ին՝ օգտագործելով մալուխ, կամ կարող են օգտագործել անլար տեխնոլոգիաներ, ինչպիսիք են ինֆրակարմիրը կամ Bluetooth-ը՝ PDA-ին միանալու համար։ Ավելի նոր PDA-ները, ինչպիսիք են HTC HD2-ը, Apple iPhone-ը, Apple iPod Touch-ը և Palm Pre, Palm Pre Plus, Palm Pixi, Palm Pixi Plus, Google Android (օպերացիոն համակարգ) ներառում են սենսորային էկրանի ավելի առաջադեմ ձևեր, որոնք կարող են միաժամանակ գրանցել բազմաթիվ հպումներ։ Այս «բազմահպումով» էկրանները թույլ են տալիս ավելի բարդ ինտերֆեյսներ՝ օգտագործելով տարբեր ժեստերի, որոնք մուտքագրվում են մեկ կամ մի քանի մատներով։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Andrew Smith, Faithe Wempen (2011). CompTIA Strata Study Guide. John Wiley & Sons. էջ 140. ISBN 978-0-470-97742-2. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ «The Protea Story». The Register. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «3-Lib History of Psion». Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ Newton, Reconsidered - Time magazine, June 1, 2012
- ↑ «Palm's market position erodes».
- ↑ Kahney, Leander (2002 թ․ օգոստոսի 29). «Apple's Newton Just Won't Drop». Wired. Condé Nast Publications. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 21-ին.
- Mayer, Don (1997 թ․ հուլիսի 1). «Kibbles&Bytes #29: Don's Review of the Newton Message Pad 2000». Small Dog Electronics. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 18-ին.
- Klingsporn, Geoffrey (1997 թ․ մայիս). «The Postgraduate Newton: a month in academia with Apple's new handheld computer». The History and Macintosh Society. note-taking. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 21-ին.
- Wittmann, Michael C. «What's Right With The Newton: Part I: Handwriting recognition». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 21-ին.