Անձի անձեռնմխելիություն

Անձի անձեռնմխելիություն, մարդու հիմնական և անօտարելի անձնական իրավունքներից։ Ենթադրում է կամայականության անթույլատրելիություն ճնշամիջոցների կիրառման ժամանակ։ Անձի անձեռնմխելիությունը երաշխավորված է հետևյալ դեպքերում՝

հանցակազմը պետք է հաստատվի օրենքով
կալանքի որոշումը կարոդ է գանգատարկվել դատարան, և կալանքի առավելագույն ժամկետը սահմանվում է օրենքով (առանց դատարանի որոշման)
կալանավորումը կարող է տրվել միայն դատարանի որոշմամբ
մարդն ազատազրկման պետք է դատապարտվի միայն այն դեպքում, երբ նրա մեդավոլաւթյունը հաստատվում է օրենքով սահմանված կարգով իրականացված քննությամբ եւ դատավարությամբ։

Անձի անձեռնմխելիությունը, ինչպես և մասնավոր Լքանքի անձեռնմխելիությունը, ամրագրված է ժողովրդավարական պետությունների սահմանադրություններում և միջազգային իրավական փաստաթղթերում, մասնավորապես, մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրում։ Քաղաքական և քաղաքացիական իրավունքների միջազգային դաշնագրում (հ. 9). Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին կոնվենցիայում (հ. 5)։

Հայաստանի Հանրապետությունում անձի անձեռնմխելիությանը երաշխավորվում է ՀՀ Սահմանադրությամբ, ըստ որի մարդուն չի կարելի ձերբակալել, խուզարկել այլ կերպ, քան օրենքով սահմանված կարգով։ Նա կարող է կալանավորվել միայն դատարանի որոշմամբ՝ օրենքով սահմանված կարգով (հ. 18)։ Անձի անձեռնմխելիության իրավունքի պաշտպանության կարևորագույն սահմանադրական երաշխիք է նաև անմեղության կանխավարկածը, ինչպես և քրեական պատասխանատվության նախատեսումը ակնհայտ ապօրինի կալանավորման կամ ձերբակալման համար։

Աղբյուրներ խմբագրել

Է․ Աղայան, «Արդի հայերենի բացատրական բառարան», հատոր 1-2, 1976 թ., Երևան
А․ Б. Барихин, "Большой юридический словарь", 2002, Москва

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 427)։