Անատոլի Պյոտրի Բուգորսկին (ռուս.՝ Анатолий Петрович Бугорский, հունիսի 25, 1942(1942-06-25), Օրյոլի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ) տարրական մասնիկների ուսումնասիրությամբ զբաղվող ռուս ֆիզիկոս, որն արդեն անցել է թոշակի։ Բուգորսկին հայտնի է նրանով, որ վերջինիս հաջողվել է ողջ մնալ 1978 թվականի դժբախտ պատահարի ժամանակ, երբ մասնիկների արագացուցիչի՝ բարձր էներգիայով օժտված պրոտոնային մի փունջ անցել է նրա գլխուղեղի միջով[1]։

Անատոլի Բուգորսկի
Анатолий Петрович Бугорский
Ծնվել է1942, հունիսի 25
Օրյոլի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Բնակության վայր(եր)Protvino?
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
ԱզգությունՌուս
ՄասնագիտությունՄիջուկային ֆիզիկա
Հաստատություն(ներ)Institute for High Energy Physics?
Գործունեության ոլորտտարրական մասնիկների ֆիզիկա
Ալմա մատերԱզգային հետազոտական միջուկային «ՄԻՖԻ» համալսարան
Գիտական աստիճանֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու
Տիրապետում է լեզուներինռուսերեն
Ինչով է հայտնիՓրկվել է միջուկային արագացուցչի վթարի ժամանակ
Բարձր էներգիայի ֆիզիկայի ինստիտուտում գտնվող մասնիկների արագացուցիչ «U-70»-ի հսկիչ սենյակ

Դժբախտ պատահար խմբագրել

Իբրև Ռուսաստանի Պրոտվինո քաղաքի Բարձր էներգիայի ֆիզիկայի ինստիտուտի հետազոտող, Բուգորսկին աշխատում էր Սովետական Միության ամենամեծ մասնիկների արագացուցչի՝ U-70 սինխրոտրոնի հետ[2]։ 1978 թվականի հուլիսի 13-ին վերջինս տեխնիկայի մի անսարք մաս էր զննում, երբ անվտագության մեխանիզմները շարքից դուրս եկան։ Բուգորսկին կռացած աշխատում էր սարքավորման վրա, երբ հանկարծ գլուխը մտցրեց 76 էՎ էներգիայով օժտված պրոտոնային փնջի արագացուցչի մեջ։ Նա, ըստ որոշ տվյալների, «1000 արևների լույսից էլ առավել պայծառ» լույս է տեսել, սակայն որևէ ցավ չի զգացել[1]։ Պրոտոնների փունջն անցել է նրա գլխի ետևի հատվածի, գլխուղեղի ծոծրակային և քունքային բլթերի, ձախ միջին ականջի միջով՝ դուրս գալով վերջինիս քթի ձախ հատվածով։ Արդյունքում նա 200․000-300․000 ռենտգեն հզորությամբ ճառագայթման դոզա է ստացել[2]։ Բուգորսկին քաջ գիտակցեց կատարվածի ողջ լրջությունը, այնուամենայնիվ շարունակեց աշխատել անսարք տեխնիկայի վրա, սկզբում նույնիսկ որոշել էր տեղի ունեցածի մասին ոչ ոքի ոչինչ չասել։

Հետևանքներ խմբագրել

Բուգորսկու դեմքի ձախակողմյան հատվածն այնպես էր այտուցվել, որ վերջինս պարզապես անճանաչելի էր դարձել։ Մի քանի օր անց նրա մաշկն սկսեց կլպվել՝ երևան հանելով պրոտոնային փնջի հետագիծը, որով վերջինս շարժվել էր (մոտավորապես լույսի արագությամբ), այրելով Բուգորսկու դեմքը, ոսկրերը և ուղեղային հյուսվածքը[3]։ Եվ քանի որ բոլորին թվում էր, թե Բուգորսկու կողմից ստացած ճառագայթման դոզան նույնիսկ մահացու համարվող դոզայի սահմանն է գերազանցում, վերջինիս տեղափոխեցին Մոսկվայի մի կլինիկա, որտեղ բժիշկներին ոչինչ չէր մնում, քան լուռ սպասել նրա ակնկալվող մահվանը։ Բուգորսկին, սակայն, ողջ մնաց, շարունակեց կրթությունը՝ հավակնելով գիտությունների թեկնածուի աստիճանի, միաժամանակ աշխատելով իբրև տարրական մասնիկների ուսումնասիրությամբ զբաղվող ֆիզիկոս[4]։ Նրա մտավոր ունակություններին, ըստ էության, որև վնաս չէր հասցվել, սակայն մտավոր աշխատանքի հետևանքով առաջացած գերհոգնածությունը զգալիորեն խորացել էր[2]։ Բուգորսկու ձախ ականջի լսողությունն ամբողջովին կորավ, շուտով նրա մոտ ի հայտ եկավ տինիտուս[5]։ Բուգորսկու դեմքի ձախակողմյան հատվածը նյարդային հյուսվածքների քայքայման հետևանքով պարալիզացված էր[1]։ Չհաշված ժամանակ առ ժամանակ ի հայտ եկող մասնակի էպիլեպտիկ նոպաների[Ն 1] և տոնիկ-կլոնիկ ցնցումներին՝ օրգանիզմի կենսագործունեությունն ընդհանուր առմամբ լավ էր։

Բուգորսկին շարունակում էր աշխատել Բարձր էներգիայի ֆիզիկայի ինստիտուտում իբրև ֆիզիկոս և զբաղվում էր ֆիզիկայի գիտափորձերի համակարգմամբ[2]։ Սովետական Միության կողմից միջուկային էներգիային առնչվող հարցերի գաղտնիության պահպանման վերաբերյալ տարվող քաղաքականության պատճառով Բուգորսկին շուրջ տասը տարի հրապարակայնորեն չէր խոսում հիշյալ պատահարի մասին։ Նա շարունակում էր տարին երկու անգամ հետազոտություն անցնելու, ինչպես նաև միջուկային պատահարների այլ զոհերի հետ հանդիպելու նպատակով այցելել Մոսկվայի ճառագայթային ախտորոշման կլինիկա։ Նրան անվանում էին «Սովետական և Ռուսական ճառագայթային բժշկության տիպիկ օրինակ[1]»։ 1996 թվականին Բուգորսկին հաշմանդամության կարգավիճակ ստանալու նպատակով դիմում ներկայացրեց, որի առկայությունն անհրաժեշտ էր անվճար հակաէպիլեպտիկ դեղամիջոցներ ստանալու համար։ Բուգորսկին Արևմտյան հետազոտողների մոտ զննություն անցնելու մեծ պատրաստակամություն ուներ, սակայն Պրոտվինոյից մեկնելու բավարար միջոցներ չուներ[1]։

Անձնական կյանք խմբագրել

Բուգորսկին ամուսնացած է Վերա Նիկոլաևնայի հետ։ Նրանք ունեն մի որդի՝ Պյոտրը[2]։

Տես նաև խմբագրել

Նշումներ խմբագրել

  1. Մասնակի էպիլեպտիկ նոպաներ, էպիլեպտիկ նոպաներ են, որոնց սկզբնական ազդեցությունը գլխուղեղի մեկ կիսագնդի վրա է[6]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Masha Gessen (1997 թ․ դեկտեմբերի 1). «The Future Ruins of the Nuclear Age». Wired magazine. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 26-ին.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Геннадий Дерновой [Gennady Dernovoi] (1998 թ․ հունվարի 23). Персональный Чернобыль Анатолия Бугорского [Anatoli Bugorski's Personal Chernobyl] (Russian). Izvestiya newspaper (originally), re-published by Экологическая правда. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 25. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link) CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  3. Hiskey, Daven (2013 թ․ օգոստոսի 20). «What Happens When You Stick Your Head Into a Particle Accelerator». Gizmodo. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
  4. «Буглай Борис Мартынович Канд. техн. наук ( 153/169 )». nlr.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  5. «What Happens If You Stick Your Head in a Particle Accelerator?». Skeptical Science. 2017 թ․ դեկտեմբերի 15. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 11-ին.
  6. Bradley's neurology in clinical practice (6th ed. ed.). Philadelphia, PA: Elsevier/Saunders. 2012. ISBN 1-4377-0434-4. OCLC 784069566. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)

Արտաքին հղումներ խմբագրել