Ահմեդ Զևայլ

Ահմեդ Հասան Զևայլ (արաբ․՝ أحمد حسن زويل‎‎, անգլ.՝ Ahmed H. Zewail; փետրվարի 26, 1946(1946-02-26)[2][3][4][…], Դամանհուր, Եգիպտոս - օգոստոսի 2, 2016(2016-08-02)[5][3][4][…], Փասադենա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[5]), եգիպտական ծագմամբ ամերիկացի քիմիկոս: 1999 թվականին ստացել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ։ Մի շարք գիտական մրցանակների դափնեկիր։ Ունի մեծ ճանաչում, ոչ միայն հայրենի Եգիպտոսում, այլ նաև ողջ աշխարհում։

Ահմեդ Զևայլ
անգլ.՝ Ahmed Zewail[1]
արաբ․՝ احمد زويل‎‎
Ahmed Zewail HD2009 Othmer Gold Medal portrait.JPG
Ծնվել էփետրվարի 26, 1946(1946-02-26)[2][3][4][…]
Դամանհուր, Եգիպտոս
Մահացել էօգոստոսի 2, 2016(2016-08-02)[5][3][4][…] (70 տարեկան)
Փասադենա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[5]
բնական մահով
Բնակության վայր(եր)Լոս Անջելես շրջան և Desouk?
ՔաղաքացիությունFlag of Egypt.svg Եգիպտոս և Flag of the United States.svg ԱՄՆ[6]
ԱզգությունԵգիպտացիներ
Դավանանքիսլամ
Մասնագիտությունքիմիկոս, հետազոտող, համալսարանի պրոֆեսոր, գյուտարար և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտքիմիա
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Պապական գիտությունների ակադեմիա[7], ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[8], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[8], Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն[8] և Գիտությունների համաշխարհային ակադեմիա[9]
Ալմա մատերՓենսիլվանիայի համալսարան (1974) և Ալեքսանդրիայի համալսարան
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինարաբերեն և անգլերեն[10]
ՊարգևներԳուգենհայմի կրթաթոշակ[11] Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ[12][13] Բենջամին Ֆրանկլինի մեդալ Դևիի շքանշան[14] Քիմիայի Վոլֆ մրցանակ[15] ԳԱԱ-ի քիմիական գիտությունների պարգև Ալբերտ Էյնշտեյնի անվան գիտության համաշխարհային մրցանակ Փպիստլիի մեդալ[16] Ֆեյսալ արքայի միջազգային մրցանակ գիտության ասպարեզում Նեղոսի շքանշան[17] Թոլմանի մրցանակ Carl Zeiss Research Award? Լոզանի համալսարանի պատվավոր դոկտոր[18] Մենդելի մեդալ Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ[17] Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի պատվավոր դոկտոր E. Bright Wilson Award in Spectroscopy? Welch Award in Chemistry? Herbert P. Broida Prize?[19] Եարլ Կ․ Փլայլերի մրցանակ մոլեկուլային սպեկտրասկոպիայի համար[20] Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ[21] Պեկինի համալսարանի պատվավոր դոկտոր[22] Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ Լունդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր[23] Մայրու ազգային շքանշանի մեծ ժապավեն Պատվո ազգային շքանշանի ասպետ Աֆրիկյան գիտությունների ակադեմիայի անդամ[24] Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ honorary doctor of the Yale University?[25] և Othmer Gold Medal?[26]
Ahmed Zewail Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

Մանկությունը անց է կացրել Ալեքսանդրիայից ոչ այնքան հեռու գտնվող Դիսուք քաղաքում։ Մանկուց հաճախակի այցելել է մզկիթ[27]։

Գերազանցությամբ ավարտել է Եգիպտոսի Ալեքսանդրիայի համալսարանը (բակալավրը՝ 1967 թվականին, մագիստրատուրան՝ 1969 թվականին)։ Ուսման ընթացքում սկսել է աշխատել հայրենի համալսարանում։ Այնտեղ էլ ծանոթացել է իր ապագա կնոջ հետ, ով նրա ուսանողուհին էր՝ Մերվաթը։ Աղջկա համալսարանը ավարտելուց հետո, նրանք ամուսնացան։ Այնուհետև Զևայլը կնոջ հետ մեկնել է ԱՄՆ՝ կրթությունը շարունակելու նպատակով։ Մինչ 1974 թվականը սովորել է Փենսիլվանիայի համալսարանում, որտեղ էլ ստացել փիլիսոփայության դոկտորի կոչում։ Այնուհետ մինչ 1976 թվականը Բերկլիում՝ IBM-ում փորձաշրջան է անցել։[28]։

1976 թվականից աշխատել է Կալիֆորնիայի տեխնոլոգիական համալսարանում՝ սկզբում որպես ասիստենտ- պրոֆեսոր, այնուհետև՝ ասոցացված պրոֆեսոր։ 1982 թվականից քիմիական ֆիզիկայի պրոֆեսոր է, 1990- 1994 թվականներին Պոլինգովի համալսարանի քիմիական ֆիզիկայի պրոֆեսոր, 1995 թվականից Պոլինգովի համալսարանի քիմիայի և ֆիզիկայի պրոֆեսոր։ 1996- 2007 թվականներին ԱՄՆ ազգային գիտական ֆոնդի մոլեկուլային լաբորատորիայի վարիչ։[28]:

1982 թվականին ստացել է ամերիկյան քաղաքացիություն։

1999 թվականին ստավցել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ՝ «քիմիայի ոլորտում նշանակալի ներդրումների համար»։

Ապրել է Կալիֆորնիայում կնոջ և երկու երեխաների հետ[27]. Всего у него четыре ребёнка[28][29]։ Նա ունեցել է 4 երեխա, որոնցից 2-ը առաջին կնոջից։ 1989 թվականին 10 տարվա ընդմիջումից հետո կրկին ամուսնացել է[30]:

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ http://www.nndb.com/people/830/000100530/
  2. ↑ 2,0 2,1 Ahmed H. Zewail — NNDB.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Le prix Nobel égyptien Ahmed Zewail n'est plus (ֆր.) / L. Polgreen — New York: 2016.
  6. ↑ America's Muslims can fight radicalization: Column — USA Today.
  7. ↑ http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/zewail.html
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Notable Names Database — 2002.
  9. ↑ https://twas.org/directory/zewail-ahmed-hassan
  10. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  11. ↑ John Simon Guggenheim Foundation | Ahmed Hassan Zewail
  12. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1999 — Nobel Foundation.
  13. ↑ The Nobel Prize amounts — Nobel Foundation.
  14. ↑ Award winners : Davy Medal
  15. ↑ Ahmed H. Zewai lWolf Prize Laureate in Chemistry 1993 — Wolf Foundation.
  16. ↑ Priestley Medal — American Chemical Society.
  17. ↑ 17,0 17,1 Ahmed Zewail - Biographical — Nobel Foundation.
  18. ↑ Ahmed H. Zewail — University of Lausanne.
  19. ↑ Herbert P. Broida Prize — American Physical Society.
  20. ↑ Earle K. Plyler Prize for Molecular Spectroscopy & Dynamics — American Physical Society.
  21. ↑ L’Ambassadeur de France M. Nicolas Galey remet les insignes de Chevalier de la Légion d’honneur au prix Nobel de chimie M. Ahmed Zewail — Embassy of France, Giza, 2012.
  22. ↑ http://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/tnull_44386.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.
  23. ↑ https://www.naturvetenskap.lu.se/forskning/hedersdoktorer — Lund University.
  24. ↑ Zewail Ahmed Hassan — African Academy of Sciences.
  25. ↑ Yale awards 12 honorary degrees at 2014 graduation // Yale Daily Bulletin — Yale University, 2014.
  26. ↑ CHF to present 2009 Othmer Gold Medal to Ahmed Zewail — 2009.
  27. ↑ 27,0 27,1 «Наука в мусульманском мире: интервью с лауреатом Нобелевской премии Ахмедом Зеваилем | Qumuq görüş»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-06-ին։ Վերցված է 2016-08-03 
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին։ Վերցված է 2016-08-03 
  29. ↑ «Ислам для всех! — Нобелевский лауреат — пример для современных мусульманских ученых»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-16-ին։ Վերցված է 2016-08-03 
  30. ↑ И. Харгиттаи. Откровенная наука. Беседы со знаменитыми химиками. М., 2003. С. 440.

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ահմեդ_Զևայլ&oldid=7690250» էջից