Ահմադ Զավայլ

Ահմադ Զավայլ
Ծնվել է	փետրվարի 26, 1946[…]; Դամանհուր, Եգիպտոս
Մահացել է	օգոստոսի 2, 2016[…] (70 տարեկան); Փասադենա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ; բնական մահով
Բնակության վայր(եր)	Լոս Անջելես շրջան և Դիսուք
Քաղաքացիություն	Եգիպտոս և ԱՄՆ
Դավանանք	իսլամ
Մասնագիտություն	քիմիկոս, համալսարանի դասախոս, գյուտարար և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	քիմիա
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Պապական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն, Գիտությունների համաշխարհային ակադեմիա և Բելգիայի գիտությունների և արվեստի թագավորական ֆլամանդական ակադեմիա
Ալմա մատեր	Փենսիլվանիայի համալսարան (1974) և Ալեքսանդրիայի համալսարան
Գիտական աստիճան	քիմիական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն և արաբերեն
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ Բենջամին Ֆրանկլինի մեդալ Դևիի շքանշան Քիմիայի Վոլֆ մրցանակ ԳԱԱ-ի քիմիական գիտությունների պարգև Ալբերտ Էյնշտեյնի անվան գիտության համաշխարհային մրցանակ Փպիստլիի մեդալ Ֆեյսալ արքայի միջազգային մրցանակ գիտության ասպարեզում Թոլմանի մրցանակ Carl Zeiss Research Award? Լոզանի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Մենդելի մեդալ Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի պատվավոր դոկտոր E. Bright Wilson Award in Spectroscopy? Welch Award in Chemistry? Հերբերտ Բրոյդայի մրցանակ Եարլ Կ․ Փլայլերի մրցանակ մոլեկուլային սպեկտրասկոպիայի համար Պեկինի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ Լունդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Աֆրիկյան գիտությունների ակադեմիայի անդամ Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ Յեյլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Othmer Gold Medal? Linus Pauling Award? Peter Debye Award in Physical Chemistry? Գրեյթ իմիգրանտս Ուիլյամ Նիկոլսի շքանշան և Camille Dreyfus Teacher-Scholar Awards?
Կայք	caltech.edu/about/news/ahmed-zewail-1946-2016-51594(անգլ.)
	Ahmed Zewail Վիքիպահեստում

Ահմադ Հասան Զավայլ (արաբ․՝ أحمد حسن زويل‎‎, անգլ.՝ Ahmed H. Zewail; փետրվարի 26, 1946(1946-02-26)^[1]^[2]^[3]^[…], Դամանհուր, Եգիպտոս^[1] - օգոստոսի 2, 2016(2016-08-02)^[4]^[2]^[3]^[…], Փասադենա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ^[4]), եգիպտական ծագմամբ ամերիկացի քիմիկոս։ 1999 թվականին ստացել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ։ Մի շարք գիտական մրցանակների դափնեկիր։ Ունի մեծ ճանաչում, ոչ միայն հայրենի Եգիպտոսում, այլ նաև ողջ աշխարհում։

Կենսագրություն խմբագրել

Մանկությունը անց է կացրել Ալեքսանդրիայից ոչ այնքան հեռու գտնվող Դիսուք քաղաքում։ Մանկուց հաճախակի այցելել է մզկիթ^[33]։

Գերազանցությամբ ավարտել է Եգիպտոսի Ալեքսանդրիայի համալսարանը (բակալավրը՝ 1967 թվականին, մագիստրատուրան՝ 1969 թվականին)։ Ուսման ընթացքում սկսել է աշխատել հայրենի համալսարանում։ Այնտեղ էլ ծանոթացել է իր ապագա կնոջ հետ, ով նրա ուսանողուհին էր՝ Մերվաթը։ Աղջկա համալսարանը ավարտելուց հետո, նրանք ամուսնացան։ Այնուհետև Զավայլը կնոջ հետ մեկնել է ԱՄՆ՝ կրթությունը շարունակելու նպատակով։ Մինչ 1974 թվականը սովորել է Փենսիլվանիայի համալսարանում, որտեղ էլ ստացել փիլիսոփայության դոկտորի կոչում։ Այնուհետ մինչ 1976 թվականը Բերկլիում՝ IBM-ում փորձաշրջան է անցել^[34]։

1976 թվականից աշխատել է Կալիֆորնիայի տեխնոլոգիական համալսարանում՝ սկզբում որպես ասիստենտ- պրոֆեսոր, այնուհետև՝ ասոցացված պրոֆեսոր։ 1982 թվականից քիմիական ֆիզիկայի պրոֆեսոր է, 1990- 1994 թվականներին Պոլինգովի համալսարանի քիմիական ֆիզիկայի պրոֆեսոր, 1995 թվականից Պոլինգովի համալսարանի քիմիայի և ֆիզիկայի պրոֆեսոր։ 1996- 2007 թվականներին ԱՄՆ ազգային գիտական ֆոնդի մոլեկուլային լաբորատորիայի վարիչ^[34]։

1982 թվականին ստացել է ամերիկյան քաղաքացիություն։

1999 թվականին ստավցել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ՝ «քիմիայի ոլորտում նշանակալի ներդրումների համար»։

Ապրել է Կալիֆորնիայում կնոջ և երկու երեխաների հետ^[33]. Всего у него четыре ребёнка^[34]^[35]։ Նա ունեցել է 4 երեխա, որոնցից 2-ը առաջին կնոջից։ 1989 թվականին 10 տարվա ընդմիջումից հետո կրկին ամուսնացել է^[36]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Notable Names Database — 2002.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Le prix Nobel égyptien Ahmed Zewail n'est plus (ֆր.) — New York: 2016.
↑ http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/zewail.html
↑ https://twas.org/directory/zewail-ahmed-hassan
↑ John Simon Guggenheim Foundation | Ahmed Hassan Zewail
↑ The Nobel Prize in Chemistry 1999 — Nobel Foundation.
↑ The Nobel Prize amounts — Nobel Foundation.
↑ Award winners : Davy Medal
↑ Ahmed H. Zewai lWolf Prize Laureate in Chemistry 1993 — Wolf Foundation.
↑ Priestley Medal — ACS.
↑ ^13,0 ^13,1 Ahmed Zewail - Biographical — Nobel Foundation.
↑ https://scalacs.org/?page_id=1115
↑ Ahmed H. Zewail — University of Lausanne.
↑ https://www1.villanova.edu/villanova/president/university_events/mendelmedal/pastrecipients.html
↑ https://www.acs.org/funding/awards/e-bright-wilson-award-in-spectroscopy/past-recipients.html
↑ https://welch1.org/awards/welch-award-in-chemistry/past-recipients
↑ Herbert P. Broida Prize — APS.
↑ Earle K. Plyler Prize for Molecular Spectroscopy & Dynamics — APS.
↑ L’Ambassadeur de France M. Nicolas Galey remet les insignes de Chevalier de la Légion d’honneur au prix Nobel de chimie M. Ahmed Zewail — Embassy of France, Giza, 2012.
↑ http://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/tnull_44386.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.
↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 395.
↑ https://www.naturvetenskap.lu.se/forskning/hedersdoktorer — Lund University.
↑ Zewail Ahmed Hassan — AAS.
↑ https://science.osti.gov/lawrence/Award-Laureates
↑ Yale awards 12 honorary degrees at 2014 graduation // Yale Daily Bulletin — Yale University, 2014.
↑ CHF to present 2009 Othmer Gold Medal to Ahmed Zewail — 2009.
↑ https://acspss.org/pauling-medal-award/
↑ https://www.acs.org/funding/awards/peter-debye-award-in-physical-chemistry/past-recipients.html
↑ https://www.carnegie.org/awards/great-immigrants/2010-great-immigrants/
↑ https://www.newyorkacs.org/nicholsmedalists.html
↑ ^33,0 ^33,1 «Наука в мусульманском мире: интервью с лауреатом Нобелевской премии Ахмедом Зеваилем | Qumuq görüş». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 3-ին.
↑ ^34,0 ^34,1 ^34,2 «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 3-ին.
↑ «Ислам для всех! — Нобелевский лауреат — пример для современных мусульманских ученых». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 3-ին.
↑ И. Харгиттаи. Откровенная наука. Беседы со знаменитыми химиками. М., 2003. С. 440.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ահմադ Զավայլ» հոդվածին։

[_3d097ba1d93f7a4f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Notable Names Database — 2002.

[_06467b3f0b2c75f4-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica

[_8fc3c33f13bafd3f-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.

[_b93b65ddd018f8b2-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Le prix Nobel égyptien Ahmed Zewail n'est plus (ֆր.) — New York: 2016.

[_a1085874ee35f74d-5] ttp://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/zewail.html

[_2a636ab21b5ce6a3-6] ttps://twas.org/directory/zewail-ahmed-hassan

[_88515f0cb9c9f398-7] John Simon Guggenheim Foundation | Ahmed Hassan Zewail

[_3cb380195f838dce-8] The Nobel Prize in Chemistry 1999 — Nobel Foundation.

[_b3d92e971b649ad0-9] The Nobel Prize amounts — Nobel Foundation.

[_d6bb0939b705c357-10] Award winners : Davy Medal

[_126a1edbb6e7fce9-11] Ahmed H. Zewai lWolf Prize Laureate in Chemistry 1993 — Wolf Foundation.

[_e99219bf28b72057-12] Priestley Medal — ACS.

[_95f4298f0b89db29-13] 13,0 ^13,1 Ahmed Zewail - Biographical — Nobel Foundation.

[_9657a90d05cf45b7-14] ttps://scalacs.org/?page_id=1115

[_33cb08aa856fdb10-15] Ahmed H. Zewail — University of Lausanne.

[_3d6976e479967ce5-16] ttps://www1.villanova.edu/villanova/president/university_events/mendelmedal/pastrecipients.html

[_fd898736596f7beb-17] ttps://www.acs.org/funding/awards/e-bright-wilson-award-in-spectroscopy/past-recipients.html

[_d62afdf0e9885d91-18] ttps://welch1.org/awards/welch-award-in-chemistry/past-recipients

[_3ac3981f984020a2-19] Herbert P. Broida Prize — APS.

[_77f59cf127da6315-20] Earle K. Plyler Prize for Molecular Spectroscopy & Dynamics — APS.

[_8f9ce2ee6230814f-21] L’Ambassadeur de France M. Nicolas Galey remet les insignes de Chevalier de la Légion d’honneur au prix Nobel de chimie M. Ahmed Zewail — Embassy of France, Giza, 2012.

[_7d348baac400a119-22] ttp://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/tnull_44386.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.

[_7ea221458c240487-23] List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 395.

[_263c5d0a194cebe5-24] ttps://www.naturvetenskap.lu.se/forskning/hedersdoktorer — Lund University.

[_de160c63fde84059-25] Zewail Ahmed Hassan — AAS.

[_69c9da4b801ba93b-26] ttps://science.osti.gov/lawrence/Award-Laureates

[_1b905e0b8198c430-27] Yale awards 12 honorary degrees at 2014 graduation // Yale Daily Bulletin — Yale University, 2014.

[_2c7a817c5e219d9c-28] CHF to present 2009 Othmer Gold Medal to Ahmed Zewail — 2009.

[_c5c876753627d67f-29] ttps://acspss.org/pauling-medal-award/

[_b077b76c4d900d87-30] ttps://www.acs.org/funding/awards/peter-debye-award-in-physical-chemistry/past-recipients.html

[_d03cdafc6e5083b3-31] ttps://www.carnegie.org/awards/great-immigrants/2010-great-immigrants/

[_ffc8c0afb39d18cf-32] ttps://www.newyorkacs.org/nicholsmedalists.html

[autogenerated1-33] 33,0 ^33,1 «Наука в мусульманском мире: интервью с лауреатом Нобелевской премии Ахмедом Зеваилем | Qumuq görüş». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 3-ին.

[autogenerated2-34] 34,0 ^34,1 ^34,2 «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 3-ին.

[35] «Ислам для всех! — Нобелевский лауреат — пример для современных мусульманских ученых». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 3-ին.

[36] И. Харгиттаи. Откровенная наука. Беседы со знаменитыми химиками. М., 2003. С. 440.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[21]

[13]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

Ահմադ Զավայլ

Ծնվել է	փետրվարի 26, 1946(1946-02-26)^[1]^[2]^[3]^[…] Դամանհուր, Եգիպտոս^[1]
Մահացել է	օգոստոսի 2, 2016(2016-08-02)^[4]^[2]^[3]^[…] (70 տարեկան) Փասադենա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ^[4] բնական մահով
Բնակության վայր(եր)	Լոս Անջելես շրջան և Դիսուք
Քաղաքացիություն	Եգիպտոս և ԱՄՆ
Դավանանք	իսլամ
Մասնագիտություն	քիմիկոս, համալսարանի դասախոս, գյուտարար և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	քիմիա
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Պապական գիտությունների ակադեմիա^[5], ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն^[1], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա^[1], Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն^[1], Գիտությունների համաշխարհային ակադեմիա^[6] և Բելգիայի գիտությունների և արվեստի թագավորական ֆլամանդական ակադեմիա
Ալմա մատեր	Փենսիլվանիայի համալսարան (1974) և Ալեքսանդրիայի համալսարան
Գիտական աստիճան	քիմիական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն և արաբերեն
Պարգևներ	^[21] ^[13] Գուգենհայմի կրթաթոշակ ^[7] Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ ^[8]^[9] Բենջամին Ֆրանկլինի մեդալ Դևիի շքանշան ^[10] Քիմիայի Վոլֆ մրցանակ ^[11] ԳԱԱ-ի քիմիական գիտությունների պարգև Ալբերտ Էյնշտեյնի անվան գիտության համաշխարհային մրցանակ Փպիստլիի մեդալ ^[12] Ֆեյսալ արքայի միջազգային մրցանակ գիտության ասպարեզում Թոլմանի մրցանակ ^[14] Carl Zeiss Research Award? Լոզանի համալսարանի պատվավոր դոկտոր ^[15] Մենդելի մեդալ ^[16] Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ ^[13] Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի պատվավոր դոկտոր E. Bright Wilson Award in Spectroscopy? ^[17] Welch Award in Chemistry? ^[18] Հերբերտ Բրոյդայի մրցանակ ^[19] Եարլ Կ․ Փլայլերի մրցանակ մոլեկուլային սպեկտրասկոպիայի համար ^[20] Պեկինի համալսարանի պատվավոր դոկտոր ^[22] Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ ^[23] Լունդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր ^[24] Աֆրիկյան գիտությունների ակադեմիայի անդամ ^[25] Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ ^[26] Յեյլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր ^[27] Othmer Gold Medal? ^[28] Linus Pauling Award? ^[29] Peter Debye Award in Physical Chemistry? ^[30] Գրեյթ իմիգրանտս ^[31] Ուիլյամ Նիկոլսի շքանշան ^[32] և Camille Dreyfus Teacher-Scholar Awards?
Կայք	caltech.edu/about/news/ahmed-zewail-1946-2016-51594(անգլ.)
Ahmed Zewail Վիքիպահեստում