Վիքիպեդիա

Ահաբեկչական գործողություններ Նորվեգիայում (2011)

Վիքիլուրերի հոդված

Ահաբեկչական գործողություն Նորվեգիայում 2011 թվականի հուլիսի 22-ին, ահաբեկչական գործողությունների շարք, որը տեղի է ունեցել նույն օրը մայրաքաղաք Օսլոյում և Ությոա կղզում։ Ոստիկանության գնահատականի համաձայն՝ ահաբեկչությունների միջև եղել է կապ[1]։

Ահաբեկչական գործողություններ Նորվեգիայում (2011թ.)
Terrorangrepene i Norge 2011
Տեսարան դեպի կառավարական թաղամաս անմիջապես պայթյունից հետո
Տեսակպայթոյւնների շարք
ԵրկիրՆորվեգիա
Գրոհի վայրՕսլո[1]
Ությոա, Նորվեգիա[1]
ՏեղադրանքՕսլո և Utøya?
Գրոհի նպատակՆորվեգիայի կառավարություն, Աշխատավորների երիտասարդական լիգա, Խաղաղ բնակչություն և Նորվեգական բանվորական կուսակցություն[2]
ՏարեթիվՀուլիսի 22 2011
ժ.15:25:22 Օսլո, ժ 17.22 — 18.35 Ությոա[3]
Գրոհի միջոցԱկանապատ ավտոմեքենաներ
ԶենքRuger Mini-14, Glock 17
Զոհվածներ77[4][5]
Վիրավորներ319[6][7][8]
Ահաբեկիչների քանակ1
ԱհաբեկիչներԱնդերս Բրեյվիկ[9][10]
 2011 Norway attacks Վիքիպահեստում

Ահաբեկչությունների առնչությամբ ձերբակալվել է Նորվեգիայի 32-ամյա քաղաքացի Անդերս Բրեյվիկը[11] ձերբակալվել է Ությոայում իրականացրած հրաձգության կապակցությամբ[9][10][12]։ Բրեյվիկը ընդունել է, որ ահաբեկչությունները ինքն է կազմակերպել[13]։

Նախապատրաստություն խմբագրել

Ձեռք բերված տվյալների համաձայն Բրեյվիկը իր գաղափարների մասին սկսել է խոսել 2009 թվականի ամռանցի համացանցային հարթակներում։ Ահաբեկչական գործողություններին նա սկսեց պատրաստվել արդեն 2009 թվականի աշնանից[14]։ Այդ ժամանակ նա այցելեց Հունգարիա իր ընկեր Պիտերին հյուր՝ հայտնաբերելով, որ հունգարուհիները բավականին գրավիչ են։ Սակայն հրաժարվեց շփումներից, քանի որ կարծում էր, թե այդ կապը կարող է խանգարել իր «մեծ գործերին»[15]։ 2010 թվականին նա նաև այցելել էհայտնի բրիտանացի բլոգեր, իսլամի հակառակորդՓոլ Ռեմին։ Ենթադրաբար Բրեյվիկը ոգեշնչվել է Ռեմի՝ բլոգում արտահայտած գաղափարներից։ Չնայած Բրեյվիկի հետ հանդիպմանը՝ Ռեմը հրաժարվել է Բրեյվիկին ավելացնել իր ֆեյսբուքյան ընկերների ցանկում, քանի որ իրեն դուր չի եկել Բրեյվիկի արտաքին տեսքը[16]։ Համաձայն հետաքննության տվյալների՝ կա ենթադրություն, որ Բրեյվիկը սեր կապեր է ունեցել բրիտանական ծայրահեղականների հետ։ Ինչպես հայտնում է Foreign Policy -ն, 2002 թվականին նա տաս այլ անձանց հետ միասին հիմնադրել է «Տաճարի իշխաններ» կազմակերպությունը, որի նպատակն էր «արևմտաեվրոպական երկրների գրավումը և պահպանողական քաղաքական ծրագրի ներդրումը»։ Ինչպես նշում է The Guardian պարբերականը՝ հենց այդ ժամանակ էլ Բրեյվիկը հանդիպեց իր գաղափարական առաջնորդին, ում անունը Ռիչարդ էր[17]։

Զենքի ձեռքբերման փորձը Չեխիայում խմբագրել

 
Անդերս Բրեյվիկ

2010 թվականի օգոստոսին Բրեյվիկը 6 օր անցկացրեց Պրահայում, որտեղ փորձում էր գնել ինքնաձիգ զենք։ Այնուամենայնիվ, իր ասելով, մի փոքր վախեցել է ճանապարհորդությունից, քանի որ կենտրոնական Եվրոպայում ապրում են ամենացինիկ և դաժան հանցագործները[18]։ Իր այցելության երկրորդ օրը նա ձեռք բերեց օգտակար հանածոների հավաքման ուղեգիր, որպեսզի ոչ ոք իրեն չկասկածի ահաբեկչություն կազմակերպելու մեջ։ Նա պատրաստվում էր գնել Կալաշնիկովի ինքնաձիգ և Glock 17 ատրճանակ, ինչպես նաև ձեռքի նռնակներ[18]։ Նա նաև իր հետ վերցրել էր ոստիկանության վկայական ու համազգեստ, որը հագել էր ահաբեկչության օրը։ Համազգեստը ձեռք էր բերել համացանցի միջոցով անօրինական կերպով[19]։ Այնուամենայնիվ Բրեյվիկին չհաջողվեց իրականացնել իր ծրագրերը Չեխիայում և ստիպված եղավ վերադառնալ Նորվեգիա։

Բրեյվիկը զենքի ձեռքբերման փորձ կատարեց նաև Բեռլինում և Բելգրադում, սակայն չի կարողացել իրականացնել իր ծրագրերը։ Ընդհանուր առմամբ նա ահաբեկչության նախապատրաստման նպատակով նա այցելել է 20 երկիր[20]։

Զենքի ձեռքբերման փորձը Նորվեգիայում խմբագրել

Զենքի ձեռքբերման հարցում արտասահմանում հաջողության չհասնելով՝ նա որոշում է գնել ինքնաձիգ և ատրճանակ Նորվեգիայում պատվիրելու պայմաններով[21]։ Իրավական տեսանկյունից այդ քայլը որևէ խնդիր չի առաջացրել, քանի որ նա չի ունեցել դատվածություն, ունեցել է որսոդրական թույլտվություն, ինչպես նաև ունեցել է «Benelli Nova» որսորդական հրացան արդեն 7 տարի[14]։ Թույլտվություն ստանալուց հետո Բրեյվիկը 2010 թվականի աշնանը 1300 եվրոյով գնում է Ruger Mini-14 հրացան։ Ատրճանակի թույլտվություն ստանալը ավելի դժվար էր, քանի որ անհրաժեշտ էր, որ գնորդը ուսումնական նպատակներով այցելի հրաձգարան[18]։ 2010 թվականի աշնանից մինչև 2011 թվականի սկիզբը Բրեյվիկը այցելել է Օսլոյում գտնվող հրաձգարան, ինչից հետո ստացել Glock 17 տեսակի ատրճանակի ձեռքբերման իրավունք[22]։ Վարժանքների ժամանակ նա նաև պարապում էր Call of Duty: Modern Warfare 2 համակարգչային խաղի միջոցով[23]։

2011 թվականի մարտին Բրեյվիկը համացանցի միջոցով գնում է պայթուցիկ պատրաստելու համար անհրաժեշտ մեծ քանակությամբ նյութեր Լեհաստանի Վրոցլավ քաղաքից։ 2009 թվականի մայիսի 18-ին նա գրանցել էր գյուղատնտեսական մթերքների արտադրությամբ զբաղվող «Breivik Geofarm» ընկերություն և մեծ քանակությամբ նյութեր գնելը պատճառաբանել էր այդ հանգամանքով[24]։

2011 թվականի ապրիլի 27-ին Բրեյվիկը հավաքեց իր առաջին պայթուցիկ սարքը։ Մայիս-Հունիս ամիսների ընթացքում նա հավաքեց տարբեր հզորության 20 պայթուցիկ սարք։ 2011 թվականի հունիսի 13-ին Օսլոյի արվարձաններից քիչ հեռու՝ ամայի վայրում, առաջին անգամ փորձարկեց իր պայթուցիկ սարքը։ Նույն թվականի հուլիսի 15-ին վարձակալական հիմունքներով վերցրեց Volkswagen Crafter ավտոմեքենա։ Հուլիսի 18-ին մեքենայի մեջ տեղադրեց իր հավաքած ամենահզոր պայթուցիկ սարքը[25]։ Հուլիսի 21-ին 2000 եվրոյով պատվիրեց մարմնավաճառի, ում հետ անցկացրեց ամբողջ գիշերը։ Հուլիսի 2-ի առավոտյան այցելեց Օսլոյի եկեղեցի[18]։

Ահաբեկչական գործողությունները Օսլոյում խմբագրել

2011 թվականի հուլիսի 22-ին տեղական ժամանակով ժամը 15:25:22-ին Օսլոյի կառավարական թաղամասում տեղի ունեցավ պայթյուն[26][27][28]։ Ոստիկանության հաղորդագրության համաձայն՝ «Volkswagen Crafter» մակնիշի ավտոմեքենայում գտնվող հեռակառավարվող ռումբը ունեցել է 500 կգ քաշ[29] և պատրաստված է եղել ամոնյակային սելիտրայով ու դիզվառելիքով[30]։

Պայթյունի մասին առաջին ահազանգը ոստիկանությունը ստացավ մի քանի րոպե անց՝ ժամը 15:26-ին: Երկու րոպե անց դեպքի վայր ժամանեցին ոստիկանության և շտապօգնության առաջին մեքենաները[31]։

 
Օսլոյի պայթյունի վայրը։ Գազարագույնով պատկերված են ռումբերը, կառավարական շենքերը՝ կարմիր։ Կապույտ գույնով պատկերված է Նավթի արդյունաբերության նախարարությունը:

Պայթյունի հետևանքով տեղում մահացավ 7 մարդ, ևս մեկը մահացավ ստացած վնասվածքներից մահացավ հիվանդանոցում։ 209 մարդ ստացան վնասվածքներ, որոնցից 15-ը՝ ծանր[32][33]։ Վիրավորների թվում էին նաև կառավարության անդամներ[34]։ Պայթյունից հետևանքով վնասվեցին հարակից շենքերը, այդ թվում՝ Նավթի արդյունաբերության նախարարության և «Verdens Gang» հրատարակչության շինությունները։ Հարակից շենքերից մեկում հրդեհ բռնկվեց։ Ոստիկանությունը շրջափակեց պայթյունի վայրը և խնդրեց քաղաքացիներին հնարավ որության դեպքում հեռանալ քաղաքի կենտրոնից[35]։

Ությոայի սպանդ խմբագրել

Առաջին պայթյունից մի քանի ժամ անց՝ մոտավորապես տեղական ժամանակով ժամը 15:00-ին Անդերս Բրեյվիկը հասավ Ությոա կղզու լաստանավային փոխադրումների կայան[36]։ Այդ ժամանակ Նորվեգիայի աշխատավորական կուսակցության կողմից կղզում անցկացվում էին ավանդական երիտասարդական միջոցառումներ[37], որոնց մասնակցում էին 14-25 տարեկան 655 մարդ[38][39]։ Ոստիկանության համազգեստ հագած Բրեյվիկը անցագրային կետում ներկայացրեց կեղծ վկայական և հայտնեց մայրաքաղաքում տեղի ունեցած ահաբեկչության հետ կապված անվտանգության հրահանգավորման անհրաժեշտության մասին։ Ժամը 17:22-ին, իր շուրջը հավաքելով մի քանի տասնյակ սոցիալ-դեմոկրատ երիտասարդների, նա նշանառությամբ կրակ բացեց վերջիններիս վրա[40], որի հետևանքով սպանվեց 67 մարդ[41], այդ թվում՝ Վրաստանի 1 քաղաքացի և Նորվեգիայի թագուհու եղբայրը[42]։ Կրակահերթերը շարունակվեցին մոտ 73 րոպե[43]։ Առաջացած խառնաշփոթի և խուճապի հետևանքով շատերը նետվեցինբ ջուրը։ Երկու երիտասարդ խեղդվեցին՝ փորձելով լողալու միջոցով հեռանալ կղզուց։ Տարբեր տեսակի վնասվածքներ, այդ թվում՝ ոչ հրազենային, ստացավ 110 մարդ։ Հայտնի է երկու դեպ, երբ Բրեյվիկը խնայել էիր զոհերի կյանքը։ Այդպես 11-ամյա տղան, ում հորը Բրեյվիկը քիչ առաջ սանել էր, և 22-ամյա երիտասարդը, ով աղաչում էր նրան խնայել իր կյանքը, փրկվեցին։

Beredskapstroppen հակաահաբեկչական ստորաբաժանման՝ կղզի ժամանելուց 2 րոպե հետո՝ ժամը 18:35-ին Բրեյվիկը հանձնվեց[3]։ Ձերբակալությունից հետո Բրեյվիկի առաջին բառերը հետևյալն էին՝ «Ես ավարտեցի…»[44]: Հրաձգության ամբողջ ընթացքում Բրեյվիկը ականջակալերով երաժշտություն էր լսում[45]։ Ոստիկանությունը նաև կասկածում էր, որ Բրեյվիկը տեսագրել է սպանդը[46]։

Հետաքննություն և դատավարություն խմբագրել

2012 թվականի օգոստոսի 24-ին նորվեգական դատարանը ճանաչեց մեղսունակ և մեղավոր 77 մարդու սպանության համար և դատապարտեց 21 տարվա ազատազրկման[47]։ Ինքը՝ Բրեյվիկը հույս չունի, որ երբևէ դուրս կգա բանտից[48]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Норвежская полиция: взрыв Осло и стрельба на Утейе – части одной акции. (ռուս.)
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20110917054641/http://www.abcnyheter.no/nyheter/110725/politiet-vil-lukke-fengslingsmotet
  3. ↑ 3,0 3,1 Lenta.ru: В мире: Полиция объяснила промедление с задержанием норвежского террориста.(ռուս.)
  4. ↑ BBC News — Norway: Anders Behring Breivik claims 'two more cells'. (անգլ.)
  5. ↑ Опубликованы первые фамилии погибших в двух терактах в Норвегии.(ռուս.)
  6. ↑ Norway massacre: Breivik 'planned to kill politicians'. (ռուս.)
  7. ↑ Oslo government district bombing and Utøya island shooting July 22, 2011: The immediate prehospital emergency medical service response.(անգլ.)
  8. ↑ Læring for bedre beredskap; Helseinnsatsen etter terrorhendelsene 22. juli 2011 - Helsedirektoratet.no. Արխիվացված 2013-10-29 Wayback Machine(նորվ.)
  9. ↑ 9,0 9,1 В убийстве 91 человека в Норвегии обвиняют ультраправого экстремиста.
  10. ↑ 10,0 10,1 Британский телеканал назвал имя подозреваемого в нападении на лагерь. Արխիվացված 2013-04-30 Wayback Machine (ռուս.)
  11. ↑ Москвичи несут цветы к посольству Норвегии на Поварской улице.
  12. ↑ Выжившие рассказывают об убийствах на острове. (ռուս.)
  13. ↑ Брейвик сознался в совершении терактов в Норвегии. (ռուս.)
  14. ↑ 14,0 14,1 Praha je moc bezpečná, pušku tu neseženu, litoval norský zabiják.
  15. ↑ Norway’s Breivik Likes Hungary, Journal Shows — Emerging Europe Real Time — WSJ.
  16. ↑ Lenta.ru: Террор: Британский блогер-исламофоб рассказал о знакомстве с Брейвиком.
  17. ↑ Lenta.ru: В мире: Британских радикалов допросят по делу Брейвика.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 «Zbraně pro své smrtící tažení chtěl Breivik nakoupit v «nebezpečné Praze» — Novinky.cz». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
  19. ↑ Slik skaffet han politiuniformen — Norge — NRK Nyheter.
  20. ↑ Lenta.ru: В мире: При подготовке к терактам Брейвик посетил 20 стран.
  21. ↑ «Oslo killer sought weapons from Prague's underworld | Czech Position». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
  22. ↑ Suspect focused on buying specific weapons — FT.com
  23. ↑ Oslo Terrorist Used Modern Warfare 2 as «Training-Simulation», World of Warcraft as Cover/.
  24. ↑ Breivik Geofarm — 994089269 — Firmapresentasjon.
  25. ↑ [1] http://www.novinky.cz/zahranicni/evropa/239906-zbrane-pro-sve-smrtici-tazeni-chtel-breivik-nakoupit-v-nebezpecne-praze.html Արխիվացված 2012-03-08 Wayback Machine]
  26. ↑ «Полиция Осло признала взрыв в правительственном квартале терактом». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
  27. ↑ Норвежский убийца может получить всего 21 год тюрьмы.
  28. ↑ «jordskjelv.no — Siste jordskjelvsmeldinger». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
  29. ↑ Lenta.ru: Террор: Взорванная Брейвиком бомба весила около 500 килограммов.
  30. ↑ «Норвежский стрелок»: новые штрихи к портрету.
  31. ↑ «Breivik forberedte terror i ni år — NRK». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
  32. ↑ Константин Бенюмов. За гранью понимания.
  33. ↑ Lenta.ru: В мире: Норвежская полиция пересчитала жертв Брейвика.
  34. ↑ В Осло погибли члены правительства.
  35. ↑ en:2011 Norway attacks#cite note-28.
  36. ↑ Police: At least 87 dead in mass shooting, bombing in Norway.
  37. ↑ От стрельбы в лагере Норвегии пострадали 80 человек.
  38. ↑ Число жертв терактов в Норвегии достигло 91 человека.
  39. ↑ Survivors of Norway shootings return to island of Utøya | World news | The Observer.
  40. ↑ Was there a SECOND gunman? Survivors tell police of attacks in two different areas on Norwegian island.
  41. ↑ Норвежская полиция пересчитала жертв Брейвика.
  42. ↑ Lenta.ru: Грузия: В Норвегии подтвердили гибель грузинки на острове Утойя.
  43. ↑ Террорист Брейвик допрошен: он считает свои действия зверскими, но необходимыми.
  44. ↑ Lenta.ru: Террор: Стали известны первые слова Брейвика после задержания.
  45. ↑ Расстреливая детей, Брейвик слушал музыку.
  46. ↑ Lenta.ru: В мире: Полиция заподозрила Брейвика в видеосъёмке бойни.
  47. ↑ АНДЕРС БРЕЙВИК ПРИГОВОРЕН К 21 ГОДУ ТЮРЬМЫ.
  48. ↑ Норвежский террорист решил провести остаток жизни в тюрьме.
 

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ահաբեկչական_գործողություններ_Նորվեգիայում_(2011)&oldid=9454939» էջից