Ակտաու
Ակտաու (ղազ.՝ Aqtau, Ақтау, ռուս.՝ Актау), նավահանգստային քաղաք Ղազախստանում՝ Կասպից ծովի արևելյան ափին, Մանղշլակ թերակղզում։ Թաղամասերի մեծ մասն ընկած է ծովի մակերևույթից ցած՝ Կասպյան իջվածքում։ Բնակավայրի ներկայիս անվանումը ղազախերենից բառացի թարգմանած՝ նշանակում է «սպիտակ սար». այդ անվան համար հավանաբար հիմք են հանդիսացել քաղաքի մերձակայքում՝ Կասպից ծովի ափին բարձրացող կրաքարե սպիտակ ժայռերը։ 1964-ից 1991 թվականներին քաղաքը ուկրաինացի նշանավոր բանաստեղծ Տարաս Շևչենկոյի պատվին կոչվել է Շևչենկո՝ նկատի առնելով, որ վերջինս այս վայրերում է անցկացրել իր աքսորի տարիները[2]։ Քաղաքը Ղազախստանի Մանղստաու մարզի վարչական կենտրոնն է և խոշորագույն բնակավայրը. 2016 թվականի տվյալներով նրա բնակչության թվաքանակը եղել է մոտավորապես 190 հազար[3]։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ակտաու | |||||
| ղազ.՝ Ақтау | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ղազախստան | ||||
| Հիմնադրված է | 1961 թ. | ||||
| Առաջին հիշատակում | 1961 | ||||
| Մակերես | 140 000 000 քառակուսի մետր | ||||
| ԲԾՄ | −8 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▲261 907 մարդ (2022)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+5 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 7292 | ||||
| Փոստային դասիչ | 130000 | ||||
| Պաշտոնական կայք | aktau.gov.kz | ||||
| |||||
.gif)
Ակտաուում փողոցները, որպես կանոն, անվանումներ չունեն, հասցեները հիմնականում բաղկացած են երեք թվանշանից, որոնցից առաջինը նշում է թաղամասի կամ միկրոշրջանի համարը, երկրորդը՝ շենքի համարը, երրորդը՝ բնակարանի համարը։ Պատճառն այն է, որ բնակավայրն սկզբնապես պլանավորվել և կազմավորվել է որպես նավթարդյունաբերության աշխատողների ճամբար[4]։
Կլիմա խմբագրել
Ակտաուին բնորոշ է անապատային կլիման՝ չոր ու չափազանց շոգ ամառներով։ Օդի ջերմաստիճանը կարող է հասնել 45 աստիճանի։ Բուսականությունը պահպանվում է միայն ոռոգման շնորհիվ։ Մայիսից սեպտեմբեր ընկած ժամանակաշրջանում հիմնականում Ղազախստանի այլ բնակավայրերից այստեղ են գալիս հազարավոր հանգստացողնոր, որոնց գրավում են չորային եղանակն ու Կասպիականի ավազոտ լողափերը։
| Ակտաուի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 16.0 (60.8) |
21.6 (70.9) |
25.1 (77.2) |
31.0 (87.8) |
37.5 (99.5) |
41.2 (106.2) |
41.6 (106.9) |
44.1 (111.4) |
39.2 (102.6) |
32.8 (91) |
22.3 (72.1) |
15.4 (59.7) |
44.1 (111.4) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 2.4 (36.3) |
3.7 (38.7) |
8.8 (47.8) |
15.9 (60.6) |
21.2 (70.2) |
26.5 (79.7) |
30.0 (86) |
29.6 (85.3) |
24.4 (75.9) |
17.7 (63.9) |
9.6 (49.3) |
4.4 (39.9) |
16.2 (61.2) |
| Միջին օրական °C (°F) | −1.0 (30.2) |
−0.2 (31.6) |
5.3 (41.5) |
12.4 (54.3) |
17.9 (64.2) |
23.1 (73.6) |
25.6 (78.1) |
25.0 (77) |
19.6 (67.3) |
12.6 (54.7) |
5.5 (41.9) |
0.5 (32.9) |
12.2 (54) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −3.2 (26.2) |
−2.9 (26.8) |
1.5 (34.7) |
8.5 (47.3) |
14.0 (57.2) |
19.2 (66.6) |
21.4 (70.5) |
21.1 (70) |
15.4 (59.7) |
9.3 (48.7) |
2.9 (37.2) |
−1.6 (29.1) |
8.8 (47.8) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −24.0 (−11.2) |
−24.0 (−11.2) |
−17.2 (1) |
−4.4 (24.1) |
3.2 (37.8) |
6.7 (44.1) |
10.0 (50) |
10.0 (50) |
0.0 (32) |
−7.0 (19.4) |
−16.0 (3.2) |
−18.0 (−0.4) |
−24.0 (−11.2) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 11 (0.43) |
11 (0.43) |
14 (0.55) |
14 (0.55) |
15 (0.59) |
10 (0.39) |
5 (0.2) |
4 (0.16) |
6 (0.24) |
10 (0.39) |
14 (0.55) |
15 (0.59) |
127 (5) |
| աղբյուր: Pogodaiklimat.ru[5] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներ խմբագրել
Ադրբեջան, Սումգայիթ[6]
Իրան, Բանդարե Անզալի
Չինաստան, Կարամայ
Հարավային Կորեա, Չհանվոն
Թուրքիա, Սամսուն
Ռուսաստան, Մախաչկալա- Իրան, Գորգան[7]
Ուկրաինա, Չերկասի
Ուզբեկստան, Ուրգենչ[8]
Լիտվա, Կլայպեդա[9]- Ռուսաստան, Օրենբուրգ[9]
- Ռուսաստան, Սամարա[9]
- Ռուսաստան, Էլիստա[9]
- Ռուսաստան, Իշիմբայ[9]
Թուրքմենական ԽՍՀ, Աշխաբադ[10]- Թուրքիա, Ստամբուլ
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Ծովափը. -
Ափամերձ թաղամասերը. -
Տեսարան 4-րդ միկրոշրջանից. -
Նորակառույց «Երեք թագ»-ը, հետևի պլանում՝ «Ռենեսանս» հյուրանոցը -
Ծովափնյա կենդանական աշխահի նմուշներ -
Գիշերային տեսարան -
Տեսարան 32-րդ միկրոշրջանից -
Տեսարան Ակժելկեն միկրոշրջանից -
Առափնյան -
Տեսարան 32-րդ միկրոշրջանից -
Քաղաքի շուրջը տարածվող տափաստանը -
Հինգաստղանի «Ռենեսանս» հյուրանացը
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ https://www.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT470856
- ↑ «Aktau city, Kazakhstan facts, history, attractions, photos». About Kazakhstan. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
- ↑ «Results Of The 2009 National Population Census Of The Republic Of Kazakhstan Analytical Report» (PDF). The Agency On Statistics Of The Republic of Kazakhstan. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
- ↑ «Aktau: Years, people, memories». Ogni. 2011 թ․ հոկտեմբերի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 4-ին.
- ↑ «Weather and Climate- The Climate of Aktau» (ռուսերեն). Weather and Climate (Погода и климат).
- ↑ «Goroda Pobratimyi». Aktau.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
- ↑ «ГОРОДА ПОБРАТИМЫ». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 28-ին.
- ↑ NUR.KZ (2018 թ․ սեպտեմբերի 27). «Актау и узбекский Ургенч стали городами-побратимами». NUR.KZ - Свежие новости Казахстана. (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 «Города-побратимы». Акимат города Актау. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 18-ին.
- ↑ «Туркменский город Туркменбаши хочет породниться с казахстанским Актау». turkmenportal.com. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
Գրականություն խմբագրել
- Е. М. Поспелов (Ye. M. Pospelov). "Имена городов: вчера и сегодня (1917–1992). Топонимический словарь." (City Names: Yesterday and Today (1917–1992). Toponymic Dictionary." Москва, "Русские словари", 1993.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Քաղաքի պաշտոնական կայքէջը(չաշխատող հղում)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ակտաու» հոդվածին։ |