Ազդրոսկր

Ազդրոսկր (լատ.՝ femur, os femoris), մարդու մարմնի խողովակաձև ամենամեծ ոսկրը։ Մարմինն ունի գլանաձև տեսք և առջևում ինչ-որ չափով ուռուցիկ է, նրա հետևի մակերեսի երկայնքով ձգվում է անհարթ առանցք (linea aspera), որը ծառայում է մկանների ամրացման համար։ Մարմինը ներքևի մասում լայնանում է։

Ազդրոսկր
Gray252.png
ՏեսակԽողովակաձև ոսկր
ԵնթադասՈսկոր[1][2][3] և long bone?[4][5]
Մասն էhuman leg?
Կազմված էupper extremity of femur?, body of femur? և lower extremity of femur?
Լատիներեն անվանումfemur, os femoris
MeSHA02.835.232.043.650.247
Foundational Model of Anatomy9611[4]
Terminologia Anatomica 98A02.5.04.001
Նկարագրված էԳրեյի անատոմիա (20-րդ հրատարակություն)[6]
Femur Վիքիպահեստում

Պրոկսիմալ ծայրի վրա գտնվում է ազդրոսկրի գլխիկը (caput femoris), որն ունի հոդային մակերևույթ, որը ծառայում է կոնքային խոռոչի հետ ամրացման համար։ Գլխիկի մակերևույթի մեջտեղում կա փոսիկ։ Գլխիկը ոսկրերի մարմնին միացված է լավ արտահայտված պարանոցով (collum femoris), որի առանցքը ազդրոսկրի մարմնի երկայնական առանցքի հետ կապված մոտավորապես 130 ° է։ Այն վայրում, որտեղ պարանոցը վերածվում է մարմնի, կան երկու թմբիկներ` մեծ գլխիկ և փոքր գլխիկ։ Առաջինը հանդես է գալիս լետալը, հեշտությամբ շոշափվում է մաշկի տակ, երկրորդը տեղադրված է հետևից և խորքային։ Մեծ գլխիկի ներսում, ազդրի վզիկի կողմից, գտնվում է ազդի գլխիկային խոռոչը (fossa trochanterica): Երկու գլխիկները միմյանց են միանում դիմացից միջգլխային առանցքով (linea intertrochanterica), իսկ հետևից լավ արտահայտված միջգլխային սանրիկով (crista intertrochanterica): Այս բոլոր ելուստները ու խոռոչները ծառայում են մկանների կցման համար։

Ազդրոսկրի մարմնի դիստալ ծայրը լայնանալով, առանց հստակ սահմանի վերածվում է երկու condylus- ների՝ մեդիալ և լետալ (condylus medialis et lateralis), որոնց արանքում գտնվում է խոռոչ ( fossa intercondylaris), որը լավ երևում է հետևից։ Դրանք ունեն հոդային մակերևույթներ, որոնք նախատեսված են մեծ սրունքային և վերծնկային ոսկրերի միացման համար։ Նրանց մակերևույթի շառավիղը (պրոֆիլում նայելիս) նվազում է հետևից, ինչը նրանց ուրվագիծին տալիս է պարույրի կտրվածքի ձևը։

Ազդրոսկրի կողքային մակերևույթների վրա, condylus-ների հոդային մակերևույթներից մի փոքր բարձր, գտնվում են մեդիալ և լետալ condylus-ների ելուստները ( epicondylus medialis et lateralis), որոնց միանում են խրձերը։ Այս ելուստները, ինչպես նաև condylus-ները հեշտությամբ շոշափվում են ինչպես մաշկի մակերևույթից, այնպես էլ ներսից։

ՄկաններԽմբագրել

Ազդրոսկրին միանում են հետևյալ մկանները

  • Նստատեղի մկանները (լատ. musculus gluteus),
  • Տանձաձև մկանը (լատ. musculus piriformis),
  • Ազդրի առաջատար մկանները (լատ. musculus adductor),
  • Սանրավոր մկանը (լատ. musculus pectineus),
  • Բարակ (նուրբ) մկանը (լատ. musculus gracilis),
  • Երկվորյակային մկանները (լատ. musculus gemellus),
  • Ազդրի երկգլուխ մկանը (լատ. musculus biceps femoris),
  • Կիսաջլային մկանը (լատ. musculus semitendinosus),
  • Կիսաթաղանթավոր մկանը (լատ. musculus semimembranosus),
  • Ազդրի քառագլուխ մկանը (լատ. musculus quadriceps femoris),
  • Քառակուսի մկանը (լատ. musculus quadratis femoris),
  • Ենթաաճուկա-գոտկային մկանը (լատ. musculus iliopsoas):

Լրացուցիչ նկարներԽմբագրել

  • Անատոմիական տեղադրվածությունը

  • Աջ ազդրի վերին վերջավորությունը հետևից և վերևից

  • Աջ ազդրը: Առջևի մակերևույթ (ջլային մկանների ամրացման վայր)

  • Աջ ազդրը: Հետին մակերևույթ (ջլային մկանների ամրացման վայր)

  • Ազդրի միջին խոռոչի խորքային մկաններ

  • Ազդրոսկրի արյունատար անոթը

Տես նաևԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ Hocknull S. A., Clemente C., Hutchinson J. R., Farke A., Beck B. R., Lloyd D. G. Cancellous bone and theropod dinosaur locomotion. Part I-an examination of cancellous bone architecture in the hindlimb bones of theropods // PeerJ — PeerJ (United States), 2018. — Vol. 6. — P. e5778. — ISSN 2167-8359 — doi:10.7717/PEERJ.5778 — PMID:30402347
  2. ↑ Nyman J. S. Age-related changes in the fracture resistance of male Fischer F344 rat bone // Bone — Elsevier, 2015. — Vol. 83. — P. 220—232. — ISSN 8756-3282; 1873-2763 — doi:10.1016/J.BONE.2015.11.009 — PMID:26610688
  3. ↑ Suwarganda E. K., Diamond L. E., Lloyd D. G., Besier T. F., Killen B. A., Savage T. N., Saxby D. J. Minimal medical imaging can accurately reconstruct geometric bone models for musculoskeletal models // PLOS ONE / PLOS ONE Editors — PLoS, 2019. — Vol. 14, Iss. 2. — P. e0205628. — ISSN 1932-6203 — doi:10.1371/JOURNAL.PONE.0205628 — PMID:30742643
  4. ↑ 4,0 4,1 անատոմիայի հիմնարար մոդել
  5. ↑ Krahl A., Klein N., Sander P. M. Evolutionary implications of the divergent long bone histologies of Nothosaurus and Pistosaurus (Sauropterygia, Triassic) // BMC Evol. Biol. — BMC, Springer-Verlag, 2013. — Vol. 13, Iss. 1. — P. 123. — ISSN 1471-2148 — doi:10.1186/1471-2148-13-123 — PMID:23773234
  6. ↑ Bartleby.com

ԳրականությունԽմբագրել

  • Сапин М. П. Анатомия человека. Том 1.
  • Анатомия человека. Учебник для институтов физической культуры.
 
  Ընթերցե՛ք «ազդրոսկր» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ազդրոսկր&oldid=7722112» էջից