Ազգային հնագիտական թանգարան-ինստիտուտ (Բուլղարիա)

Ազգային հնագիտական թանգարան-ինստիտուտ
Տեսակ	ազգային թանգարան, հնագիտական թանգարան, թանգարան և գիտահետազոտական ինստիտուտ
Երկիր	Բուլղարիա
Տեղագրություն	Սոֆիա
Վայր	Սոֆիա
Պատկանում է	Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիա
Ղեկավարության նստավայր	Great Mosque of Sofia, Սրեդեց, Սոֆիայի համայնք, Սոֆիա, Բուլղարիա
Հասցե	„Атанас Буров“ 1000
Հիմնադրվել է	1892
Կայք	naim.bg(բուլղ.)

Ազգային հնագիտական թանգարան-ինստիտուտ (բուլղար․՝ Национален археологически музей, Natsionalen arheologicheski muzey) հնագիտական թանգարան Բուլղարիայի մայրաքաղաք Սոֆիայում։ Թանգարանը զբաղեցնում է նախկին օսմանյան մզկիթի շենքը՝ Büyük camii (Մեծ մզկիթ), որը կառուցվել է 1474 թվականին Մեհմեդ II-ի օրոք։ Թանգարանը որպես առանձին մարմին՝ «Ազգային թանգարան», հիմնադրվել է 1893 թվականին, այն, ինչպես նաև նախկին մզկիթի շենքը, որտեղ 1880-1883 թվականներին տեղակայվել է «Ազգային թանգարանը», ղեկավարել է չեխ Վացլավ Դոբրուսկին^[1]։

Թանգարանը պաշտոնապես բացվել է 1905 թվականին, և քաղաքում առկա բոլոր հնագիտական ցուցադրությունները տեղափոխվել են այստեղ։ Հետագա տարիներին կառուցվել են հավելյալ սրահներ և վարչական շենքեր որպես հավելում նախկին մզկիթի շենքին, որը շարունակում է օգտագործվել, չնայած անբարենպաստ պայմանների, մասնավորապես ամռան ընթացքում ի հայտ եկող խոնավության։ Թանգարանը կառավարվում է Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիայի կողմից։

Պատմություն խմբագրել

Թանգարանը 1920 թվականին

Հնագիտական թանգարան-ինստիտուտ ստեղծելու մտահղացումը բուլղարացի մտավորականներն ունեցել են 1840-ական թվականներին, և 1969 թվականին Բուլղարիայի գրական ընկերության ստեղծումից հետո այն եղել է առաջնային։ Բուլղարիայի ազատագրումից հետո անմիջապես քայլեր են ձեռնարկվել այդ ուղղությամբ։ 1892 թվականին ցարի հրամանով հաստատությունը հիմնվել է de jure, իսկ հավաքածուի համալրումն սկսել է հաջորդ տարի։ Ի սկզբանե այն հայտնի է եղել որպես «Հայրենիքի թանգարան-տաճար»։

Մինչև 1906 թվականը թանգարանը ընդգրկել է ազգագրական իրերի հավաքածու։ Այնուհետև հավաքածուի ընդլայնման պատճառով այն առանձնանում է և ցուցադրվում առանձին կառույցում, որն էլ դառնում է Սոֆիայի ազգագրական թանգարան։ Հիմնադրումից ի վեր թանգարանն ակտիվորեն համագործակցում է Բուլղարիայի հնագիտական ընկերության հետ։ 1920 թվականին որպես առանձին կառույց հիմնադրվել է Հնագիտական ինստիտուտը, որը գլխավորել է Բոգդան Ֆիլովը։ 1948 թվականին այն միավորվել է թանգարանի հետ և գտնվում է Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիայի հովանու ներքո։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ստեղծված համատեղ հաստատությունն սկսել է Բուլղարիայում իրականացնել մի շարք հնագիտական արշավներ։ Կատարվել են մի շարք վայրերի ուսումնասիրություններ էնեոլիթ շրջանից մինչև վաղ միջնադար, որի արդյունքում թանգարանի հավաքածուն համալրվել է մի շարք թանգարանային նմուշներով։ Այսօր թանգարանում են պահում մեծ քանակությամբ իրեր, ճնայած դրանց մի մասը վտանգված է ամառային սեզոնի բարձր խոնավության պատճառով։

Հավաքածու խմբագրել

Թանգարանն ունի հինգ ցուցասրահ՝

Կենտրոնական սրահ, գտնվում է գլխավոր շենքի առաջին հարկում։ Ներկայացված են տարբեր հավաքածուներ հին Թրակիայից, Հունաստանից, Հռոմից մինչև ուշ միջնադար։
Նախապատմության սրահ, գտնվում է շինության հյուսիսային հատվածում։ Այստեղ ցուցադրվում են մ. թ. ա. 1,600,000 մինչև մ.թ.ա. 1,600 թվականների նմուշներ։ Հավաքածուն ներկայացված է ժամանակագրական տեսքով և ներառում է տարբեր գտածոներ Բուլղարիայի քարանձավներից, նախամարդու գործիքները, գծագրեր, պարզ խեցեղեն, ծիսական իրեր և այլն։ Հավաքածուն բաժանվում է վաղ, միջին և ուշ պալեոլիթի հավաքածու, նեոլիթյան և բրոնզեդարյան հավաքածու։
Միջնադար, գտնվում է գլխավոր շենքի երկրորդ հարկում։ Հավաքածուն ներառում է միջնադարյան գրքեր, փայտե աշխատանքներ, գծանկարներ, մետաղական իրեր և ժամանակաշրջանին բնորոշ այլ առարկաներ։
Գանձարան, գտնվում է արևելյան հատվածում։ Այստեղ ցուցադրվում են ինվենտարիզացիա անցած գերեզմաններ, ուշ բրոնզեդարյան գանձեր, ինչպես նաև երկու ամենահայտնի բուլղարական գանձերը՝ Վիլչիտրին գյուղի և Լուկովիտի գանձերը։
Հատուկ ժամանակավոր ցուցադրություն