Ադրիանուպոլսի ավետարան
«Ադրիանուպոլսի ավետարան», հայկական մանրանկարչության մագաղաթե ձեռագիր մատյան։ Հայերեն հնագույն թվակիր ավետարան։ Գրվել ու պատկերազարդվել է 1007-ին Բյուզանդիայի Ադրիանուպոլիս քաղաքում․ գրիչ՝ Կիրակոս երեց։ Պատվիրատուն է հայ ազնվական, Բյուզանդիայի կայսր Վասիլ Բ-ի առաջին սուսերակիր Հովհաննես Պրոքսիմոսը։ Մանրանկարչի անունը չի պահպանվել։
Ադրիանուպոլսի ավետարան | |
|---|---|
| Տեսակ | ձեռագրերի նկարազարդում |
| Կազմված է | Չորս ավետարանիչներ |
| Բնօրինակ լեզու | հայերեն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1007 |
Անհայտ մանրանկարիչը պատկերել է խորաններ, երկու խաչ, 4 ավետարանիչներին, Տիրամորը՝ գահի վրա, մանուկ Հիսուսի հետ և պատվիրատուին։ «Տիրամայրը մանկան հետ» հորինվածքը պատկերագրական տիպով և պատկերման եղանակով սերտորեն առնչվում է նույն շրջանի բյուզանդական օրինակների հետ, մինչդեռ խորանները և կանգնած ավետարանիչների ծանր, մոնումենտալ ֆիգուրները բնորոշ են 10-11-րդ դարերի հայկական ձեռագրերի նկարազարդումներին ու տարբերվում են 11-րդ դարի բյուզանդական ոճից։
«Ադրիանուպոլսի ավետարան»-ի մանրանկարները կարևոր են հայ և բյուզանդական արվեստի առնչությունները պարզաբանելու համար։
1883 թվականին ավետարանը Կոստանդնուպոլսից տեղափոխվել է Սուրբ Ղազար կղզի, որտեղ ցայժմ պահվում է Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության մատենադարանում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Հայկական հանրագիտարանի գլխ. խմբ., Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, Երևան, «Հայկական Հանրագիտարան հրատարակչություն ՊՈԱԿ», 2002, էջ 18 — 1072 էջ, ISBN 5-89700-016-6։
Գրականություն խմբագրել
- Арутюнова-Фиданян В. А. Армяно-византийская контактная зона (X-XI вв.). Результаты взаимодействия культур. М., 1994
- Սարգիսյան Բ., Մայր ցուցակ հայերէն ձեռագրաց մատենադարանին Մխիթարեանց ի Վենետիկ, հ. 1, Վնտ., 1914
- Марр Н.Я. Кавказский культурный мир и Армения. Ереван, 1995.
- Ադրիանապոլսի աւետարան (1007 թ. reddit կայքում
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 92)։ 
|