Աբրահամ Նեմեթ
Աբրահամ Նեմեթ (անգլ.՝ Abraham Nemeth, հոկտեմբերի 16, 1918, Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ - հոկտեմբերի 2, 2013, Սաութֆիլդ, Օկլենդ շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ[1]), ամերիկացի մաթեմատիկոս և գյուտարար։ Նա Դետրոյթում և Միչիգանում Դետրոյթի Բարեգթության Համալսարանի մաթեմատիկայի պրոֆեսոր էր։ Նեմեթը եղել է կույր։ Առավել հայտնի է դարձել կույրերի համար մաթեմատիկա կարդալու և գրելու համակարգը զարգացնելու շնորհիվ։ Աբրահամը շնորհալի երեխա էր և սովորեց դաշնամուր նվագել, օգտագործելով բրայլի գրերը։ Նրան աներևակայելիորեն հմայեց այն, ինչը հետո նա անվանեց «մաթեմատիկայի գեղեցկությունը»[4]։
Աբրահամ Նեմեթ | |
|---|---|
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 16, 1918 Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ |
| Մահացել է | հոկտեմբերի 2, 2013 (94 տարեկան) Սաութֆիլդ, Օկլենդ շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ[1] |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս և գյուտարար |
| Հաստատություն(ներ) | Դեթրոյթի Մերսի համալսարան |
| Ալմա մատեր | Դեթրոյթի Մերսի համալսարան, Կոլումբիայի համալսարան, Բրուքլինի քոլեջ և Ուտյնի պետական համալսարան |
| Գիտական ղեկավար | Charles Francis Briggs?[2] |
| Պարգևներ | |
Կենսագրություն խմբագրել
Մանկություն և երիտասարդություն խմբագրել
Նեմեթը ծնվել է 1918 թվականի հոկտեմբերի 16-ին Նյու Յորքում Ստորին Իստ Սայդում (Մանհեթեն)՝ հունգարիացի հրեա ներգաղթյալների մի մեծ ընտանիքում, որանք խոսում էին իդիշ։ Նա կույր է ծնվել։
Սկզբում նա հաճախել է հանրային դպրոցներ, բայց նախնական և միջնակարգ կրթության մեծ մասը ստացել է Նյու Յորքի Յոնկերսի հրեական գիլդիայի կույրերի համար նախատեսված դպրոցում։
Բարձրագույն կրթություն խմբագրել
Աբրահամն ավարտել է Բրուքլինի քոլեջը, որտեղ սովորել է հոգեբանություն։ Ուսանողական տարիներին՝ 1930-ական թվականներին, նրան մի քանի անգամ մերժել են, որն ընտրել էր մաթեմատիկան որպես հիմնական մասնագիտությունուն։
Այն ժամանակ կարծում էին, որ կույր մարդը չի կարողանա հետևել գրատախտակին գրված հավասարումներին և լուծումներին[5]
Չնայած 1940-ին ավարտելուց հետո նա չէր կարողանում աշխատանք գտնել որպես հոգեբան, բայց նրան խորհուրդ տվեցին ավելի մասնագիտորեն կատարելագործվել։ 1942 թվականին նա ավարտել է Կոլումբիայի համալսարանը՝ հոգեբանության արվեստի մագիստրոսի կոչումով[6]։
Այնուամենայնիվ, Կոլումբիայի համալսարանի նման հեղինակավոր հաստատության նույնիսկ ամենաբարձր աստիճանը չի օգնել նրան աշխատանք գտնել այդ ոլորտում։
Հետագա կյանք խմբագրել
1944 թվականրն ամուսնացել է Ֆլորենս Ուայզմանի հետ։
Դեռ գործազուրկ լինելով՝ նրան կույրերի ամերիկյան հիմնադրամից մի քանի առաջադրանք հանձնարարվեց, այդ թվում՝ գործարանում բարձ կարելը, բեռնատար մեքենաներում տուփեր բեռնելը և ծրարներում գրամոֆոնային ասեղները հաշվելը։
Խոսակցություններից դրդված՝ նա թողել է իր ցերեկային աշխատանքը և սկսել աշխատել Կոլումբիայի համալսարանի մաթեմատիկայի դոկտորի գիտական աստիճանի վրա[6]։
Նեմեթը սկսել է հաճախել մաթեմատիկայի երեկոյան դասընթացների՝ հաշվարկներ կատարելով իր սեփական կարճ ոճով[5]։
Նա նաև կամավոր հանդես է եկել որպես Բարձրագույն մաթեմատիկայի ուսուցիչ՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո զորացրված զինվորների համար[6]։
Աբրահամը սկսեց ոչ ֆորմալ կերպով կիսվել իր խորհրդանիշներով ուրիշների հետ, նրա ծածկագիրն արագորեն տարածվեց և ընդունվեց։
1950 թվականին նա տպագիր տառերը ներկայացրեց Ամերիկյան բրայլյան կոմիտեին։
1950-ականների կեսերին Նեմեթի օրենսգիրքն ընդունվեց ազգային խմբերի կողմից և ընդգրկվեց գրքերում՝ գյուտարարին հաղորդելով կարիերայի նոր մակարդակ։
1955 թվականին Նեմեթին հրավիրեցին Դեթրոյթի համալսարան՝ կավիճ օգտագործող տեսողություն չունեցող ուսանողներին մաթեմատիկա դասավանդելու համար։ Նա շարունակեց դասավանդել մինչ իր կենսաթոշակը `1988 թվականը[6]։
Թոշակի ընթացքում Նեմեթը շարունակել է աշխատել ծածկագրի վրա։ Նա մանկուց եղել է հրեական կազմակերպության ակտիվ անդամ, իսկ թոշակի անցնելուց ի վեր եբրայերեն աղոթքների գրքերը բրայլյան լեզվով է արտագրել։
Եղել է Կույրերի ազգային ֆեդերացիայի անդամ։ Նա գրել է մի քանի պատմվածքներ և խոսել NSF-ի համար՝ խոսելով կույր մաթեմատիկոսի իր կյանքի մասին։
2006-ի փետրվարին նա սրտի կաթված է ստացել։
2009-ի հուլիսի 9-ին նա արժանացել է «Jacob Bolotin» մրցանակի[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ https://www.afb.org/about-afb/events-and-awards/migel-medal-awards/previous-honorees
- ↑ 4,0 4,1 Yardley, William (2013 թ․ հոկտեմբերի 6). = The New York Times «Abraham Nemeth, Creator of a Braille Code for Math, Is Dead at 94». ISSN 0362-4331. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
{{cite news}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ 5,0 5,1 Schudel, Matt (2013 թ․ հոկտեմբերի 5). = The Washington Post «Abraham Nemeth, 94, developer of Braille math code, dies» (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
{{cite news}}: Check|url=value (օգնություն)(չաշխատող հղում) - ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 = nfb.org/accessdate = 2015-12-20 «Д Abraham Nemeth: Inventor, Professor, German Scholar, and Federationist Dies at 94».
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն)(չաշխատող հղում)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Profile of Abraham Nemeth at the MathSpeak Initiative web site Արխիվացված 2017-06-09 Wayback Machine
- North Carolina Conference on Visual Impairment and Blindness page with a biographical section on Nemeth
- Interview with Abraham Nemeth at nextbook.org
- Information on the origins and rules of MathSpeak
- “To Light A Candle with Mathematics”: a short story by Nemeth published in the short story collection “As The Twig Is Bent”, part of the NFB Kernel Book series.
- Nemeth's Braille Award
- «Speech by Nemeth» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2006 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 21-ին.
- Photo Blog to Nemeth's 3 day visit to The New York Institute for Special Education (October 2007)