Վիքիպեդիա

Աբդ-Ռաբու Մանսուր Հադի

Աբդ-Ռաբու Մանսուր Հադի (արաբ․՝ عبد ربه منصور هادي‎‎սեպտեմբերի 1, 1945(1945-09-01)[1][2][3][…], Աբյան նահանգապետություն[4][5][6]), Եմենի պետական գործիչ, 2012 թվականի փետրվարի 27-ից Եմենի նախագահ։

Աբդ-Ռաբու Մանսուր Հադի
 
Կուսակցություն՝ Ժողովրդական համաժողով
Կրթություն՝ Սանդհարսթի Թագավորական ռազմական ակադեմիա և Military Academy for Postgraduate and Strategic Studies?
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ և սպա
Դավանանք սուննի իսլամ
Ծննդյան օր սեպտեմբերի 1, 1945(1945-09-01)[1][2][3][…] (78 տարեկան)
Ծննդավայր Աբյան նահանգապետություն[4][5][6]
Քաղաքացիություն  Եմեն[7][8]
 
Կայք՝ presidenthadi-gov-ye.info

Կենսագրություն խմբագրել

 
Երիտասարդ Աբդ-Ռաբու Մանսուր Հադին

1970 թվականին սկսել է զինվորական ծառայությունը Եմենի Ժողովրդական Ժողովրդավարական Հանրապետության բանակում։ 1994 թվականին՝ 1990 թվականի Եմենի Ժողովրդական Ժողովրդավարական Հանրապետության և Եմենի Արաբական Հանրապետության միավորումից հետո, 4 ամսվա գեներալ-մայորի պաշտոնավարությամբ պաշտպանության նախարար էր։ 1994 թվականի հոկտեմբերի 3-ին նախագահ Սալեհը նրան նշանակել է փոխնախագահ։

2011 թվականի հունիսի 4-ից մինչև սեպտեմբերի 23-ը Սալեհի բուժման ժամանակահատվածում կատարել է երկրի նախագահի պարտականությունները։ 2011 թվականի նոյեմբերի 23-ից կրկին անցել է պետության ղեկավարի պարտականությունների կատարմանը։

Նախագահ խմբագրել

2012 թվականի փետրվարի 21-ին արտահերթ նախագահական ընտրություններում, որտեղ նա միակ թեկնածուն էր, Մանսուր Հադին Եմենի նախագահ է ընտրվել երկամյա ժամկետով[9]։ Փետրվարի 25-ին երդմնակալության արարողությամբ ստանձնել է պաշտոնը[10]։ Հադին միակ թեկնածուն էր ընտրություններում, նրա թեկնածությունը պաշտպանել է և իշխող կուսակցությունը, և խորհրդարանական ընդդիմությունը։ Ընտրական հանձնաժողովը հայտնել է, որ քվեարկել է Եմենում գրանցված ընտրողների 65 տոկոսը։

Առաջիններից մեկը եղել է այն որոշումը, որ Եմենը պետք է ապագայում անցնի պետական կառավարման դաշնային մոդելին։ 2012 թվականի դեկտեմբերին նա նախագահական հրամանագիր է ստորագրել ՌՕՈՒ-ի, բանակի (ցամաքային զորքերի), ռազմածովային նավատորմի և առափնյա պահպանության, սահմանապահ զորքերի և ռազմավարական ռեզերվային ուժերի վերակազմավորման մասին[11]։

Նախագահը հայտարարել է, որ Ալ-Կաիդայի դեմ պայքարը կարևոր նպատակ է։ 2012 թվականի սեպտեմբերին Washington Post-ին տված հարցազրույցում Հադին նախազգուշացրել է, որ իր երկիրը դեռ չի ուղղվել ժողովրդական ապստամբությունից, որը տապալել է իր նախորդին՝ նախագահ Ալի Աբդալլահ Սալեհին, և կա «ավելի վատ, քան Աֆղանստանում» քաղաքացիական պատերազմի վտանգ։ Նա նաև ասել է, որ Եմենը բախվել է «երեք չհայտարարված պատերազմների»՝ Ալ-Կաիդայի ահաբեկիչների, Ադենի ծոցում ծովահենների և հյուսիսում ապստամբների հետ, և որ Իրանն անուղղակիորեն աջակցում է այդ հակառակորդներին[12]։

2014 թվականի հունվարին Հադիի լիազորությունների ժամկետը երկարաձգվել է ևս մեկ տարով[13]։

2015 թվականի հունվարի 22-ին զինված հակամարտության և հուսիների կողմից պետական հաստատությունների գրավման ընթացքում, որոնք վերահսկողություն են հաստատել մայրաքաղաքի նկատմամբ, Հադին պաշտոնաթողության խնդրագիր է ներկայացրել, որը պետք է քննարկեր խորհրդարանը[14]։ Նախագահի պաշտոնակատարը, սահմանադրության համաձայն, դարձել է Յահյա Ալի Ալ-Ռային[15]։ Հրաժարական է տվել նաև երկրի կառավարությունը, փաստացի նախագահն ու նախարարները հայտնվել են տնային կալանքի տակ[16]։ Սակայն հունվարի 25-ին Հադին որոշել էր հետ կանչել իր հրաժարականի դիմումը, ինչը, սակայն, չէր կարող վերադարձնել իշխանությունը[17]։ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Կի Մունը կոչ է արել նախագահի պաշտոնում Հադիին վերականգնել այն բանից հետո, երբ հուսիները հաստատել են իրենց ժամանակավոր կառավարությունը։ 2015 թվականի փետրվարի 6-ին ձևավորվել է հեղափոխական կոմիտե, որը պետք է նշանակեր նախագահական խորհուրդ՝ հինգ անդամով։ Հադին հրաժարական է տվել, այդպիսով, դարձել է վերջնական։

2015 թվականի փետրվարի 21-ին Հադին կարողացել է Սանաայից փախչել Ադեն այն բանից հետո, երբ նա տնային կալանքի տակ էր մնացել մեկ ամսվա ընթացքում։ Այնտեղ նա հասցրել է հանդիպել հարավային նահանգների նահանգապետերի հետ և հայտարարություն անել հրաժարականի մասին իր հայտարարության հետկանչի մասին։ Փետրվարի 25-ին հեղափոխական կոմիտեն և պետական պաշտոնական մարմինները սկսել են որոնել փախած նախկին նախագահին[18][19]։

Փախուստի մեջ գտնվելով՝ Հադին Ադենին նշանակել Է երկրի ժամանակավոր մայրաքաղաք, մահափորձ է վերապրել (հուսիները ավիահարվածներ են հասցրել Ադենի պալատի ուղղությամբ, որտեղ գտնվում էր Մանսուր Հադին), շարունակել է դիմադրությունը, ինչպես նաև կոչ է արել Եմենի ռազմական ներխուժման։ Այն բանից հետո, երբ ապստամբները Ադենի նկատմամբ հսկողություն են հաստատել մարտի 25-ին, նախկին նախագահը լքել է երկիրը Արաբական պետությունների դիվանագիտական առաքելությունների հետ միասին[20]։ Մարտի 27-29-ը մասնակցել է Արաբական պետությունների լիգայի 26-րդ նստաշրջանին։

2015 թվականի վերջին Մանսուր Հադիի և նախկին փոխնախագահ, վարչապետ Խալեդ Բահահի միջև հարաբերությունները սկսել են վատթարանալ։ Դեկտեմբերի 1-ին Բահահը մերժել է նախարարների կաբինետում նոր նշանակումները, որոնք արվել են նախկին նախագահ Աբդ-Ռաբու Մանսուր Հադիի կողմից։ Դեկտեմբերի 1-ի նախագահական հրամանագրի համաձայն՝ Եմենում պետք է փոխվեր հինգ գերատեսչությունների ղեկավարներ։ Ի թիվս այլ բաների, նախագահ Հադին փոխել է ԱԳ նախարարին. Ռիյադ Յասինի փոխարեն նշանակվել է Աբդուլ Մալիք ալ Մահլաֆին, իսկ ՆԳՆ նոր ղեկավար է հայտարարվել Հուսեյն Մոհամեդ Արաբը։ Պետք է փոխվեն նաև տրանսպորտի, քաղաքացիական ծառայության և տեղեկատվության նախարարությունների ղեկավարները։ Սեփական նշանակումից դժգոհություն է հայտնել նաև տրանսպորտի նոր նախարար Սալահ աշ-Շանֆարան։ Ինչպես հայտնել Է «Հարավային շարժման» աղբյուրը, որի հրամանատարներից մեկը աշ-Շանֆարն է, տեղի շեյխերը փորձում են նրան համոզել[21]։

Նախագահի պաշտոնում գործունեության հետաքննություն խմբագրել

2015 թվականի ապրիլի 9-ին Եմենի գլխավոր դատախազը վարչական միջոցառումներ էր նախաձեռնել հանրապետության նախկին նախագահ Աբդ-Ռաբու Մանսուր Հադիի և նրա մի շարք մերձավորների դեմ պետական անվտանգության դեմ հանցագործությունների հնարավոր կատարման փաստով[22]։

2015 թվականի դեկտեմբերի 2-ին Սանաայում սկսվել է դատավարությունը նախկին նախագահ Աբդ-Ռաբու Մանսուր Հադիի նկատմամբ։ Գլխավոր դատախազությունը պետության ղեկավարության յոթ բարձրաստիճան անդամների գործերը ուղարկել է դատավարության։ Քրեական դատարանը, որը մասնագիտացած էր պետության ահաբեկչության և անվտանգության հարցերում, սկսել է երկրի ոչնչացման գործում «սաուդյան թշնամուն» օգնելու և պետական դավաճանության մեղադրանքով դատավարության առաջին նիստը։ Նրանք մեղադրվել են նաև նրա երեք խորհրդականների՝ ԱԳՆ նախկին ղեկավար Ռիյադ Յասինի, ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակազմի ղեկավարի և ԱՄՆ-ում երկրի դեսպանի նկատմամբ[23]։

2017 թվականի մարտի 25-ին հուսիների կողմից վերահսկվող Սանաա քաղաքի դատարանը փախուստի դիմած նախագահ Հադիին դատապարտել էր մահապատժի՝ «ագրեսիվ պետությանը՝ Սաուդյան Արաբիային և նրա դաշնակիցներին հրահրելու և օգնելու», ինչպես նաև «պետական դավաճանության» մեղադրանքով։ Բացի դրանից, դատարանը նրա կառավարությունում ևս վեց պաշտոնյայի, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ում Եմենի դեսպան Ահմեդ Ավադ Բին Մուբարաքին և երկրի նախկին արտգործնախարար Ռիադ Յասինին մահապատժի է դատապարտել[24][25]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 http://www.breakingnews.com/topic/abd-rabbuh-mansur-al-hadi/
  2. ↑ 2,0 2,1 http://read.navize.com/article/6069e262ed1c9e28716505d903f5df9d/
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/09/yemen-201493133157861697.html
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 http://www.miamiherald.com/2012/06/12/2846224/ansar-al-shariah-driven-from-zinjibar.html
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://www.thenational.ae/news/world/abdrabu-mansur-hadi-the-enigmatic-general-to-take-charge-in-yemen
  7. ↑ http://www.nytimes.com/aponline/2014/12/06/world/middleeast/ap-ml-yemen.html
  8. ↑ http://www.nytimes.com/2012/02/22/world/middleeast/yemen-votes-to-remove-ali-abdullah-saleh.html
  9. ↑ «Конец эпохи А. Салеха: народ Йемена выбрал себе нового президента». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 22-ին.
  10. ↑ «Новый президент Йемена принял присягу, после чего Салех официально ушел в отставку с поста президента». РИА «Новости». 25.02.12. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 25-ին.
  11. ↑ [Yemeni president orders new structure of armed forces. BBC Monitoring International Reports, 21 December 2012]
  12. ↑ Rothkopf, David. «"Yemen's president warns of a civil war 'worse than Afghanistan'", FP, 29 September 2012». Blog.foreignpolicy.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  13. ↑ Yemeni president’s term extended, Shi’ite Muslim leader killed
  14. ↑ «Yemen President Hadi resigns: government source». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  15. ↑ Йемен: хуситы стремятся к политической власти
  16. ↑ «UN calls for Yemen President Hadi's reinstatement». Gulfnews.com. 2015 թ․ փետրվարի 8. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 9-ին.
  17. ↑ Президент Йемена решил отозвать своё прошение об отставке, сообщает пресса
  18. ↑ Свергнутый президент Йемена отозвал прошение об отставке
  19. ↑ Мятежники Йемена разыскивают бежавшего в Аден президента страны Хади
  20. ↑ Переворот в Йемене
  21. ↑ СМИ: премьер Йемена Бахах отверг новые назначения в кабмине
  22. ↑ Президента Йемена подозревают в совершении преступлений против безопасности страны
  23. ↑ Хуситы начали заочный суд над руководством Йемена
  24. ↑ «В Йемене президента страны приговорили к смертной казни за госизмену». rbc.ru (ռուսերեն). РБК. 2017 թ․ մարտի 26. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 26-ին.
  25. ↑ Суд в Йемене приговорил президента страны к смертной казни

Գրականություն խմբագրել

  • Густерин П. Йемен в переходный период. На пути к миру или распаду? — Саарбрюккен: LAP LAMBERT Academic Publishing. — 2014. — ISBN 978-3-659-28300-0.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբդ-Ռաբու Մանսուր Հադի» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աբդ-Ռաբու_Մանսուր_Հադի&oldid=9748388» էջից