Վիքիպեդիա

Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ երկրներ

Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ երկրներ, կազմակերպություն՝ իր մեջ մտնող երկրներով և այդ կազմակերպության մեջ նրանց ունեցած գործառույթներով։

ֆրանկոֆոնիայի կազմակերպության քարտեզ, 2011

Անդամ պետությունները տարբերվում են կազմակերպության մեջ իրենց ունեցած կարգավիճակով, իրենց պետության ու տարածքի բնութագրով։

Կազմակերպության ներքին կանոնադրությունը խմբագրել

Ֆրանկոֆոնիայի կանոնադրության 10-րդ հոդվածը ճանաչում է երեք կարգավիճակ՝ պետության կամ անդամ պետության, ասոցացված անդամի և դիտորդի[1]։ Գոյություն ունի չորրորդ կանոնադրությունը, որը նախատեսված չէ, բայց նշված է պետությունների և կառավարության ղեկավարների կոնֆերանսում։ Դա ֆրանսերեն լեզուն որպես ընդհանուր լեզու ունենալն է[2]։

Պետության և կառավարության անդամ խմբագրել

Անդամ պետությունը կամ կառավարությունը հանդիսանում է կազմակերպության լիիրավ անդամ, որը նրան երաշխավորում է մասնակցել Ֆրանկոֆոնիայի գագաթաժողովին, կոնֆերանսներին, ոլորտային նախարարության համաժողովներին, Ֆրանկոֆոնիայի մշտական խորհրդին, նրա համաժողովներին (քաղաքական, տնտեսական, համագործակցության, վարչական, ֆինանսական)[2]։

Այս կարգավիճակը անդամ պետությանը հնարավորություն է տալիս թեկնածուներին տալ պարտականություններ, OIF-ի անցկացված նստաշրջաններում հանդես գալ որպես թեկնածու և քվեարկել։ Պետությունների համար այս կարգավիճակը պարտավորություններ է ստեղծում ներդրումներ կատարելու համար OIF-ի բյուջե, որի չափը սահմանվում է նախարարական կոնֆերանսում։ Բացի դրանից նրանք կարող են կամավոր ներդրումներ անել բազմաոլորտ ֆոնդին (FMU) Ֆրանկոֆոնիայի համագործակցության համար։

Ասոցացված անդամ խմբագրել

Ասոցացիային մասնակցությունը թույլ է տալիս մասնակցել Ֆրանկոֆոնիայի գագաթաժողովին և Ֆրանկոֆոնիայի նախարարական համաժողովին։ Սակայն չի թույլատրվում մասնակցել քննարկմանը։ Նրանք մասնակցում են Ֆրանկոֆոնիայի մշտական խորհրդին (CPF) և նրանց հանձնաժողովներին՝ դրանցում ունենալով խորհրդակցական ձայն։ Երկու դեպքում էլ՝ դրանք լինեն հաստատությունների հավաքներ (որոնցում նրանք կարող են ներկա լինել) թե CPF-ի կոմիտեների նստաշրջաններ, նրանք փակ նստաշրջաններին չեն կարող ներկա լինել[2]։ Այս կարգավիճակը նրանց թույլատրում է հրավիրելու դեպքում մասնակցել այլ միջոցառումների, ներառյալ նախարարության ոլորտային կոնֆերանսներ, սիմպոզիումներ և այլ հանդիպումներ։ Նրանք կարող են օգտվել ոչ գաղտնի տեղեկություններից և փաստաթղթերից։ Ի տարբերություն պետությունների և կառավարության լիիրավ անդամների՝ ասոցացված անդամները չեն կարող կազմակերպել Ֆրանկոֆոնիայի հանդիպումներ։ Բյուջետային հարցերում նրանք պետք է նախարարական համաժողովի կողմից հաստատված ներդրում կատարեն և կամովին ներդրում անեն FMU-ում։

Դիտորդ խմբագրել

Դիտորդները կարող են մասնակցել գագաթաժողովին և նախարարական համաժողովին՝ առանց քննարկումներին մասնակցելու, սակայն նրանք կարող են զեկույց ներկայացնել այդ համաժողովին, եթե նախագահը համաձայն է։ Նրանք այցելում են CPF, բայց նրանց արգելում են խոսել և չեն ապահովում։ Նրանց թույլ չեն տալի սներկա գտնվել CPF-ի նստաշրջանին։ Ինչպես ասոցացված անդամին, այնպես էլ դիտորդներին թույլ չի տրվում մասնակցել բոլոր ատյանների փակ հանդիպումներին։ Նրանք չեն կարող Ֆրանկոֆոնիայի հանդիպումներ անցկացնել թեկնածուներ, սակայն նրանք կարող են հրավիրվել Ֆրանկոֆոնիայի միջոցառումներին, ինչպիսիք են ոլորտային նախարարական կոնֆերանսները։

Բյուջետային հարցերում դիտորդները չպետք է կանոնադրական վճարումներ կատարեն միջազգային կազմակերպության բյուջե, սակայն նրանք պետք է վճարումներ կատարեն։ Նրանք կամավոր կերպով կարող են վճարումներ անել FMU-ում։

Պետություն խմբագրել

Որպես միջազգային կազմակերպություն՝ OIF-ը հաստատվել է պետությունների կողմից, որոնց ճանաչել է միջազգային հանրությունը։ Հետագայում հարց է առաջացել, թե նրան (OIF) կարո՞ղ են մասնակցել ֆեդերատիվ պետությունները։

Հատուկ հյուր խմբագրել

Այս կարգավիճակը նախատեսված չէ Ֆրանկոֆոնիայի կանոնադրության մեջ, բայց նշված է «Պետությունների և կառավարությունների ղեկավարների՝ կոնֆերանսին անդամակցելու կանոնների և ձևերի մասին ֆրանսերեն լեզվով»։ Նախատեսված է անձանց կամ տեղական իշխանությունների համար։ Այսինքն՝ այլ պետությունների (միջազգային իրավունք) և դաշնային կառավարությունների (Կանադայի նահանգներ, Բելգիայի նահանգ) համար, որոնք օգտվում են սուվերենությունից։

Այս կարգավիճակը տրվում է նրանց․

  • Եթե նրանք արտահայտում են Ֆրանկոֆոնիայի մեջ լինելու կամքը․
  • Ֆրանսերեն լեզվի օգտագործումը հաստատվում է նրանց տարածքում․
  • Եթե պետությունը, որին պատկանում է այդ կազմակերպությունը, համաձայն է։

Կարգավիճակը վերաբերվում է միայն բարձր մակարդակի հանդիպումներին և ամեն գագաթաժողովի ժամանակ պետք է նորացվի, հետևաբար կայուն չէ։ Հատուկ հյուրերը ներկա են անդրանիկ նիստերին, նաև համագործակցությանը վերաբերող նիստերին, սակայն խորհրդակցական ձայն չունեն և ընդունում են գագաթաժողովի փաստաթղթերը։ Հատուկ հյուրերը կարող են հրավիրվլ մասնակցելու սոցիալական և մշակութային միջոցառումներին։

Անդամ պետություններ և կառավարություններ խմբագրել

Պետություններ և կառավարության անդամներ ըստ OIF-ի[3]
Անուն
(համառոտ) 		Տարի Կազմակերպության տեսակը Պաշտոնական լեզուներ Տարածաշրջան Ծանոթագրություններ
 Ալբանիա 1999 Պետություն ալբաներեն Եվրոպա OIF-ի տվյալներով 2014 թ. բնակչության 10 %- խոսում էր ֆրանսերեն, շուրջ 30 %-ը ալբանացիներից ընտրում է ֆրանսերենը որպես առաջին օտար լեզու[4].
 Անդորա 2004 Պետություն կատալաներեն Եվրոպա OIF- ի համաձայն` 2014 թվականին ֆրանսերեն է խոսում է բնակչության 70%-ը[3]։
 Հայաստան 2012 Պետություն հայերեն Ասիա[5]. Environ 30 % des Albanais choisissent le français comme première langue étrangère[6] 2010 թվականին ֆրանսախոսների թիվը եղել է հայերի ընդհանուր թվի 6%֊ը և[3]։ Նույն տարում տարրական դպրոցի աշակերտների 25,4%, ավագ դպրոցի աշակերտների 9,6% և ուսանողների 16,5% ընտրել են ֆրանսերենը լեզուն որպես երկրորդ կամ երրորդ

լեզու[3]։

 Բելգիա 1970 Պետություն գերմաներեն, ֆրանսերեն, հոլանդերեն Եվրոպա Ֆրանսերենը բնակչության շուրջ 40%-ի մայրենի լեզուն է, իսկ բնակչության 48%-ի՝ ոչ մայրենի լեզուն[7]։ OIF-ի տվյալներով` բնակչության 72 %֊ը խոսում է ֆրանսերեն[8]։
 Բենին 1970 Պետություն ֆրանսերեն Աֆրիկա ֆրանսերեն է խոսում բնակչության 34 %֊ը[9]։ Երկիրն ունի այլ ազգային լեզուներ, այսինքն` պաշտոնական լեզվից տարբերվող կարգավիճակ։
 Բուլղարիա 1993 Պետություն բուլղարերեն Եվրոպա

Ըստ OIF-ի՝ ֆրանսերեն Է խոսում բուլղարական բնակչության 3%֊ը[10].

 Բուրկինա Ֆասո 1970 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Ֆրանսերեն խոսում է բնակչության 22%-ը, մյուս ազգային լեզուների հետ մեկտեղ[9]։
 Բուրունդի 1970 Պետություն ֆրանսերեն, կիրունդի Սահարական Աֆրիկա Ֆրանսերեն խոսում է բնակչության 8 %֊ը[9].
 Կամբոջա 1993 Պետություն քմերերեն Ասիա/Հեռավոր Արևելք Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների՝ Ֆրանսերեն խոսում է բնակչության 3 %-ը[10].
 Կամերուն 1991 Պետություն անգլերեն, ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Ֆրանսերեն խոսում է բնակչության 40 %-ը[9].
 Կանադա 1970 Պետություն անգլերեն, ֆրանսերեն Հյուսիսային Ամերիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների՝ ֆրանսերեն է խոսում Կանադայի բնակչության 29 %֊ը[9]։ Երկու ինքնիշխան նահանգական կառավարությունները ինքնաբերաբար մասնակցում են OIF-ին, New Brunswick-ը («Կանադա Նյու Բրանսներ» անունով) և Քվեբեկը («Կանադա-Քվեբեկ» անունով))։ 2004 թվականից Օնտարիոյի կառավարությունը միացել է Կանադայի պատվիրակությանը, չնայած նրան, որ մինչ այժմ չի դարձել լիիրավ անդամ։
  Կանադա Քվեբեկ 1971 Կառավարություն ֆրանսերեն Հյուսիսային Ամերիկա Ըստ OIF-ի 2014֊ի տվյալների` պետությունում ֆրանսերեն է խոսում բնակչության 93 %[9]։ Ֆրանկոֆոնիայի շրջանակներում կառավարության պաշտոնական անվանումը «Կանադա-Քվեբեկ» է։
  Կոնգո 1981 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` ֆրանսերեն է խոսում պետության բնակչության 58 %-ը[9] ուրիշ ազգային լեզուների հետ։
  Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն 1977 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` ֆրանսերեն խոսում էր պետության բնակչության 47 %-ը[9] ուրիշ ազգային լեզուների հետ։
  Կոտ դ'Իվուար 1970 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` ֆրանսերեն խոսում էր պետության բնակչության 34 %֊ը[9].
 Ջիբութի 1977 Պետություն արաբերեն, ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի՝ ֆրանսերեն խոսում էր պետության բնակչության 50 %-ը[9].
 Դոմինիկյան Հանրապետություն 1979 Պետություն անգլերեն, կրեոլյան լեզու Կարիբիա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 10 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[5]. կրեոլյան լեզուն ստեղծվել է ֆրանսերենի հիմքի վրա։
 Եգիպտոս 1983 Պետություն արաբերեն Միջին Արևելք Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 3 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[10]
  Մակեդոնիա 2001 Պետություն մակեդոներեն Եվրոպա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 11 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[5].
 Ֆրանսիա 1970 Պետություն ֆրանսերեն Եվրոպա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 97 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[11], որոնցից 87 %-ը՝ մայրենի լեզվով[11]։
 Գաբոն 1970 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների պետության բնակչության 61 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[9]։
  Հունաստան 2004 Պետություն հունարեն Եվրոպա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 7 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[9].
  Գվինեա 1981 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 61 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[9].
  Գվինեա Բիսաու 1979 Պետություն պորտուգալերեն Սահարական Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 15 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[9].
 Հասարակածային Գվինեա 1989 Պետություն իսպաներեն, ֆրանսերեն, պորտուգալերեն Սահարական Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 29 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[9] Իսպաներենը միակ պաշտոնական լեզուն է, որը նշված է Հասարակածային Գվինեայի Սահմանադրության մեջ[12][13],.
 Հայիթի 1970 Պետություն կրեոլյան հայիթերեն և ֆրանսերեն Կարիբիա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 42 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[5]։ Կրեոլյան հայիթերենը հիմնված է ֆրանսերենի բառակազմության վրա։
 Լաոս 1991 Պետություն Լաոսերեն Ասիա/Հեռավոր Աֆրիկա Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 3 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն[5].
 Լիբանան 1973 Պետություն արաբերեն Միջին Արևելք Ըստ OIF-ի 2014-ի տվյալների` պետության բնակչության 38 %-ը խոսում էր ֆրանսերեն։ Արաբերենը Սահմանադրության պաշտոնական լեզու է, բայց նույն հոդվածում նշվում է, որ օրենքը նախատեսում է դեպքեր, երբ օգտագործվում է ֆրանսերենը[14]։ Դա վարչական և մշակութային լեզու է։
  Լյուքսեմբուրգ 1970 Պետություն գերմաներեն, ֆրանսերեն, լյուքսեմբուրգերեն Եվրոպա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 96 %֊ը[11]։
  Մադագասկար 1970-1977 ; 1989 Պետություն ֆրանսերեն, մալագաշերեն Océan Indien Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 20 %֊ը[9].
 Մալի 1970 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 17 %֊ը[9].
 Մարոկո 1981 Պետություն

արաբերեն

Հյուսիսային Աֆրիկա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 31 %֊ը[10].
  Մավրիկիոս 1970 Պետություն ոչինչ[Ն 1]։ Համապատասխան Հնդկական օվկիանոսի Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 73 %֊ը[9].
  Մավրիտանիա 1980 Պետություն արաբերեն Հյուսիսային Աֆրիկա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 13 %֊ը[10]։ Ֆրանսերենը վարչական լեզու է։
Կաղապար:Դրոշավորում/ՄոլդավիաՄոլդավիա 1996 Պետություն ռումիներեն Եվրոպա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 2 %֊ը[5].
 Մոնակո 1970 Պետություն ֆրանսերեն Եվրոպա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 79 %֊ը[11]։
 Նիգեր 1970 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 13 %֊ը[9].
 Ռումինիա 1993 Պետություն ռումիներեն Եվրոպա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 9 %֊ը
 Ռուանդա 1970 Պետություն անգլերեն, ֆրանսերեն, ռուանդերեն Սահարական Աֆրիկա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 6 %֊ը[9].
 Սենտ Լյուսիա 1981 Պետություն անգլերեն Կարիբերեն Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 2 %֊ը[5]։ Կրեոլեան սանլուիսերենը հիմնվում է ֆրանսերեն բառակազմության վրա։
  Սան Տոմե և Պրինսիպի 1999 Պետություն պորտուգալերեն Սահարական Աֆրիկա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 20 %֊ը[9].
 Սենեգալ 1970 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 29 %֊ը[9]։
  Սեյշելյան կղզիներ 1976 Պետություն անգլերեն, ֆրանսերեն Océan Indien Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 53 %֊ը[9]. Le créole seychellois est à base lexicale française.
  Շվեյցարիա 1996 Պետություն գերմաներեն, ֆրանսերեն, իտալերեն (partielle) Եվրոպա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 66 %֊ը[11].
  Չադ 1970 Պետություն արաբերեն, ֆրանսերեն Աֆրիկական Սահարա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 13 %֊ը[9].
  Տոգո 1970 Պետություն ֆրանսերեն Սահարական Աֆրիկա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 39 %֊ը[9].
 Թունիս 1970 Պետություն արաբերեն Հյուսիսային Աֆրիկա OIF-ի 2014-ի տվյալներով պետությունում ֆրանսերեն է խոսում բնակչության 54 %[10].
 Վանուատու 1979 Պետություն անգլերեն, ֆրանսերեն Օվկիանիա Համաձայն OIF֊ի 2014 թ. տվյալների` ֆրանսերեն խոսում է պետության բնակչության 53 %֊ը[15].
 Վիետնամ 1970 Պետություն վիետնամերեն Ասիա/ՀեռավորԱրևելքում Ըստ OIF-ի 2014-ի՝ ֆրանսերեն է խոսում բնակչության 0,7 %[5].
 Վալոնիա կառավարություն ֆրանսերեն Եվրոպա Ըստ OIF-ի 2014-ի՝ պետությունում ֆրանսերեն է խոսում բնակչության 98 %[11].

Բելգիայի գործը և ֆրանսիական համայնքի կառավարությունը խմբագրել

Բելգիան Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության կողմից գրանցված է որպես Բելգիայի դաշնային կառավարություն և Վալոնիա-Բրյուսելի դաշնային կառավարություն։ Երկու կառավարություններն էլ ունեն անդամության կարգավիճակ։

Տես նաև խմբագրել

Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպություն

Նշումներ խմբագրել

  1. ↑ L'anglais est պաշտոնական լեզուն du Parlement mauricien, mais chaque parlementaire a le droit d'utiliser le français lorsqu'il prend la parole (Article 49 de la Constitution mauricienne).

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ de la Charte de la Francophonie
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 des Statuts et modalités d'adhésion à Conférence des chefs d’État et de gouvernement ayant le français en partage
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Chapitre I, section C des Statuts et modalités d'adhésion à Conférence des chefs d’État et de gouvernement ayant le français en partage
  4. ↑ « Organisation Internationale de la Francophonie - Société Nationale de l'Acadie - SNA - snacadie.org »
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Rapport de l'OIF 2014, էջ. 18
  6. ↑ Visite de Michel Barnier en Albanie
  7. ↑ «Organisation Internationale de la Francophonie - Société Nationale de l'Acadie - SNA - snacadie.org » [archive], sur snacadie.org (consulté le 27 octobre 2015)
  8. ↑ États participants
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 9,20 9,21 9,22 9,23 9,24 Rapport de l'OIF 2014, էջ. 17
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Rapport de l'OIF 2014, էջ. 16
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Rapport de l'OIF 2014, էջ. 19
  12. ↑ |Nistal Rosique|2008
  13. ↑ PR Newswire - 2011|id=PR11
  14. ↑ Rapport de l'OIF 2014, p. 19
  15. ↑ Chapitre I, section A des Statuts et modalités d'adhésion à Conférence des chefs d’État et de gouvernement ayant le français en partage
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆրանկոֆոնիայի_միջազգային_կազմակերպության_անդամ_երկրներ&oldid=9489092» էջից