Քվանտային գեներատոր

Քվանտային գեներատոր, ատոմների և մոլեկուլների հարկադրական ճառագայթման վրա հիմնված ԷՄ ճառագայթման աղբյուրների ընդհանուր անվանում։ Կախված այն բանից, թե ինչ երկարությամբ ալիք է ճառագայթում քվանտային գեներատորը, այն կարող է տարբեր կերպ անվանվել՝

լազեր (օպտիկական տիրույթ);
մազեր (միկրոլաիքային տիրույթ);
ռազեր (ռենտգենյան տիրույթ);
գազեր (գամմա ճառագայթման տիրույթ)։

Լազերի կիրառմամբ Դոպլերյան սպեկտրոսկոպիա (ՆԱՍԱ)

Ստեղծման պատմություն խմբագրել

Քվանտային գեներատորի աշխատանքը հիմնված է դեռևս Այնշթայնի կողմից առաջարկված հարկադրական ճառագայթման վրա։ Երբ քվանտային համակարգը գրգռված է և միաժամանակ առկա է քվանտային անցմանը համապատասխան հաճախությամբ ճառագայթում, ցածր էներգիական մակարդակ անցման հավանականությունը արդեն առկա ճառագայթման ֆոտոնների խտությանը համեմատական մեծանում է։ Այս պայմաններում քվանտային գեներատորի ստեղծման գաղափարը պատկանում է սովետական ֆիզիկոս Վալենտին Ֆաբրիկանտին (1940-ական թվականների վերջ)։

1-ին մազերը ամոնիակի մոլեկուլների վրա միաժամանակ իրարից անկախ ստեղծել են ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի ֆիզիկական ինստիտուտում Նիկոլայ Բասովն ու Ալեքսանդր Պրոխորովը և կոլումբիական համալսարանում Չարլզ Տաունսն իր աշխատակիցների հետ։

1954 թվականին նրանց այս աշխատանքի համար շնորհվել է ֆիզիկայի նոբելյան մրցանակ։

Գրականություն խմբագրել

Ландсберг Г.С. Элементарный учебник физики. Том 3. Колебания и волны. Оптика. Атомная и ядерная физика. - 1985.
Херман Й., Вильгельми Б. "Лазеры для генерации сверхкоротких световых импульсов" - 1986.