Փողոցային թերթ
Փողոցային թերթ (անգլ.՝ street newspapers կամ անգլ.՝ street papers, երբեմն՝ «փողոցային թերթիկ»), թերթ, ամսագիր կամ այլ պարբերաթերթ, որը վաճառում են անտուն կամ աղքատ մարդիկ և որը տպագրվում է հիմնականում վերջիններիս օգնելու նպատակով, ինչպես նաև հասարակության վերաբերմունքն անտունների, աղքատների և այլ կարիքավորների հանդեպ փոխելու համար[1]։
Սովորաբար փողոցային թերթերի հոդվածների մի մասը գրվում է անտուն կամ աղքատ մարդկանց կողմից[1]։
Բոլոր փողոցային թերթերի աշխատանքային ոճը նույնն է․ ցրիչը, որն անտուն կամ աղքատ մարդ է, գնում է թերթերը կես գնով, այնուհետև դրանք վաճառում է ըստ հայտարարված գնի՝ առանց այն փոխելու իրավունքի և հետևելով հրատարկչատան կանոններին[2]։
Փողոցային առաջին թերթերը հայտնվեցին 19-րդ դարի վերջին 20-րդ դարի սկզբին։ Օրինակ՝ 1915-ից 1920-1930 թվականներին Ցինցինատիում (Օհայո, ԱՄՆ) անտուն տարագիրների համար տպագրվում էր Hobo News թերթը։
Այդուհանդերձ, ժամանակակից ձևաչափով և տիպիկ բիզնես մոդելով փողոցային թերթերը լայնորեն տարածում գտան միայն 1990-ական թվականների վերջերից՝ Նյու Յորքում 1989 թվականին Street News-ի ստեղծման պահից[1][2][3]։
1991 թվականին Լոնդոնում լույս տեսավ ամենահաջողակ փողոցային թերթը՝ «The Big Issue»-ն, որը ստեղծեցին Ջոն Բիրդը և Անիտա Ռոդիկը։
1994 թվականին Գլազգոյում ձևավորվեց Փողոցային թերթերի միջազգային ցանց, որը միավորում էր 120 փողոցային թերթ 40 երկրից[4]։ 2008 թվականին Միջազգային ցանցը սահմանեց իր սեփական մրցանակը[5]։
2000-ական թվականների կեսերից փողոցային թերթերը, ինչպես և բոլոր տպագիր հրատարակությունները, բախվեցին ընթերցողների՝ առցանց կարդալու հետ։ Օրինակ՝ 2007 թվականից Big Issue-ի տպաքանակը 167000-ից ընկավ 125000-ի 2012 թվականին[6]։ Սակայն 2013 թվականին DW-ն նշեց, որ ի տարբերություն ավանդական տպագիր թերթերի՝ գերմանական փողոցային թերթերը գնալով ավելի են տարածվում և որպես օրինակ նշվեց գերմանական փողոցային ամենային թերթը՝ «Biss»-ը, որի տպաքանակն աճեց մինչև 6 մլն օրինակի[7]։
Փողոցային թերթերի մեծ մասն առևտրային գործունեության վրա չի հիմնվում, այլ գոյատևում է դրամաշնորհների շնորհիվ, սակայն նրանցից որոշները գործում են սոցիալական ձեռնարկատիրության սկզբունքներով՝ լիովին կամ մասամբ հանդիսանալով ինքնաբավ և ֆինանսապես կայուն ընկերություններ[1][3]։ Մասնավորապես կարելի է որպես օրինակ նշել 1991 թվականին Մեծ Բրիտանիայում ստեղծված «The Big Issue» թերթը[1], ինչպես նաև 1994 թվականից լույս տեսնող ռուսական «Путь домой» փողոցային թերթը։
Բացի կարիքավորներին ֆինանսապես ապահովելը, փողոցային թերթերը կատարում են մի շարք գործառույթներ[1][3]։ Օրինակ՝ ներսից աշխատում են անտունների/աղքատների ընկերությունների, ինչպես նաև հասարակության հետ՝ տեղ հասցնելով սոցիալական խնդիրները և առաջարկելով դրանց լուծումները[3]։ Բացի այդ փողոցային թերթերի մեջ տարածված են անտունների արտ թերապիայի նախագծեր, նրանց աշխատանքների ցուցահանդեսների և այլ մշակութային իրադարձությունների կազմակերպում[3]։
Փողոցային թերթերի բիզնես մոդելը երբեմն քննադատության է ենթարկվում, մասնավորապես այն բանի համար, որ նա անտուն մարդու կերպարը վեր է ածում ապրանքի, որը վաճառվում է որպես հուշանվեր[3]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Danna Harman (2003 թ․ նոյեմբերի 17). «Read all about it: street papers flourish across the US» (անգլերեն). The Christian Science Monitor. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Boukhari, Sophie (1999). «The Press Takes to the Street» (անգլերեն). UNESCO Courier. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Александра ОСИНА (2009 թ․ ապրիլի 29). «Работа с бездомными, западный опыт» (ռուսերեն). Милосердие.ru. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ Silja J.A. Talvi (2008 թ․ հունիսի 28). «Reporting From The Ground Up» (անգլերեն). In these times. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ Sanjay Suri (2008 թ․ հունիսի 27). «MEDIA: Against Giant Odds, A Touch of Triumph» (անգլերեն). Inter press service. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ «The Big Issue magazine: Help the homeless!» (անգլերեն). The Economist. 2012 թ․ հունվարի 7. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ Наталия Королева (2013 թ․ հուլիսի 29). «Уличные газеты в Германии укрепляют позиции» (ռուսերեն). DV. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 6-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Փողոցային թերթ կատեգորիայում։ |
- Street News Service Արխիվացված 2020-11-30 Wayback Machine, aggregator of articles from street newspapers
- International Network of Street Papers
- North American Street Newspaper Association
- Street Paper Focus Group Արխիվացված 2017-11-11 Wayback Machine at the University of Washington