Մայա Փահլևանյան (Պեգիվանովա)
Մայա Փահլևանյանը (Պեգիվանովան) (), «Երիտասարդ գվարդիայի» առաջին անդամներից մեկը։ Մեծ ներդրում է ունեցել Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին ֆաշիզմի դեմ ծավալված պարտիզանական պայքարում և դիմադրական շարժման մեջ։ ։
| Մայա Փահլևանյան | |
|---|---|
.jpeg) |
Կյանք խմբագրել
Մայա Պեգիվանովան ծնվել է 1925 թվականի մայիսի 20-ին Ռուսաստանի Ռոստովի մարզի հայկական Թոփթի գյուղում՝ ուսուցիչ Գասպար Գալուշոկյանի ընտանիքում[1]։ Չորս տարեկան հասակում աղջիկը զրկվել է հորից։ Նրան մեծացրել ու դաստիարակել է մայրը՝ Աննա Վասիլևնան։ 1926 թվականին, երբ Մայայի 2 տարին դեռ չէր լրացել, նա մոր հետ հայտնվել է Կրասնոդոնում[2]։
Կրթություն խմբագրել
Մ. Պեգիվանովան սովորել է Կրասնոդոնի մոտ գտնվող Պերվոմայկա ավանի միջնակարգ դպրոցում։ 9-րդ և 10-րդ դասարաններում եղել է դպրոցի կոմերիտական կազմակերպության քարտուղարը[3]։
«Երիտասարդ գվարդիա» խմբագրել
Երիտասարդ գվարդիան հակաֆաշիստական կոմերիտական ընդհատակյա կազմակերպություն էր Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ Նացիստական Գերմանիայի կողմից օկուպացված Կրասնոդոնում։ Գործել է ընդհատակյա կուսակցական կազմակերպության ղեկավարությամբ։ «Երիտասարդ գվարդիայի» անդամներից 17-ը Պերվոմայկա ավանի դպրոցից էին։ Նրանց թվում էր նաև Մայա Փահլևանյանը։
Գործունեություն խմբագրել
Մայա Պեգիվանովան «Երիտասարդ գվարդիա» ընդհատակյա կազմակերպության «Հնգյակի» ղեկավար էր, այս պաշտոնը վստահում էին ամենահամարձակներին։ Նա Ուլյանա Գրոմովայի հետ գրել է հակաֆաշիստական առաջին թռուցիկը և կյանքը վտանգի ենթարկելով՝ այն տարածել է քաղաքում ու շրջակա գյուղերում։ Նա մասնակցեց այն բեմադրումներին և համերգներին, որոնք երիտասարդ գվարդիականները կազմակերպում էին ակումբում զավթիչների համար. «ինքնագործունեության խմբակ» ցուցանակի շնորհիվ ավելի հեշտ էր աննկատ մնալ և հանդիպումներ կազմակերպել։
Մահ խմբագրել
1943 թվականի հունվարի 11-ին Գեստապոն ձերբակալել է «Երիտասարդ գվարդիայի» անդամներին, ծանր խոշտանգումների է ենթարկել՝ փորձելով գաղտնիքներ կորզել նրանցից, բայց կոմերիտականները, նրանց թվում՝ Մ. Պեգիվանովան, ոչինչ չեն հայտնել՝ հավատարիմ մնալով իրենց երդմանը։ Հունվարի 15-ի լույս 16-ի գիշերը, երբ մի քանի գվարդիականների տանում էին մահապատժի, Մայային ոստիկանությունը ստիպված էր ձեռքերի վրա տանել, քանի որ չէր կարողանում քայլել։ Նույն գիշերը նրանց կենդանի նետել են հանքահորի մեջ՝ խնայելով զինամթերքը։ Մարտի 1-ին արդեն ազատագրված Կրասնոդոնում 58 մետր խորությունից դուրս են բերվել նրանց մարմիններն ու թաղվել քաղաքի կենտրոնում գտնվող եղբայրական գերեզմանում։
Պարգևներ խմբագրել
1943 թվականի սեպտեմբերի 13-ին գերմանաֆաշիստական զավթիչների դեմ մղված պայքարում ցուցաբերած խիզախության ու արիության համար ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահությունը Մ. Փահլևանյանին (Պեգիվանովային) հետմահու պարգևատրել է «Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի» և «Հայրենական պատերազմի պարտիզան 1-ին աստիճանի» շքանշաններով[3]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Հայուհիներ, հանրագիտարան երկու հատորով, հ. 1, էջ 201
- ↑ Number (2020 թ․ մայիսի 4). ««Երիտասարդ գվարդիայի» հայերը. Կրասնոդոնի պատանիների ու աղջիկների անմահ սխրագործությունները». Dalma News. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 19-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 19-ին.