Տիգրան (իշխան)
Տիգրան, Արշակունիների տոհմի իշխան, ով ապրել է չորրորդ դարի երկրորդ կեսին և հինգերորդ դարի առաջին կեսին։
| Տիգրան |
|---|
Ըստ ժամանակակից ծագումնաբանությունների՝ Տիգրանը Խոսրով Դ թագավորի և Զրվանդուխտի որդին էր, Արշակի եղբայրը[1]։ Տիգրանի հայրը՝ Խոսրով Դ թագավորը, եղել է Արշակունիների արքայատոհմի թագավոր, ով առաջին հայ միապետն էր, որ ծառայել է որպես Արևելյան Հայաստանի պատվիրատու թագավոր Սասանյանների օրոք, կառավարել է 387 թվականից մինչև 389 թվականը[2]։ Նրա մայրը՝ Զրվանդուխտը, Սասանյանների արքայատոհմի արքայադուստր էր, Շապուհ III-ի քույրը, ով կառավարել է 383 թվականից մինչև 388 թվականը[2]։
Տիգրանը կոչվել է իր նախահայր Տիգրան VII-ի անունով, ով հայտնի է նաև որպես բռնակալ և կոչվել է Տիրան, Տիգրանին նաև անվանակոչել են ի պատիվ Արտաշեսյանների տոհմի Տիգրան անունով միապետների[3]։ Տիգրանի անունը Արտաշեսյանների արքայատոհմի ամենատարածված արքունական անունն էր, եղել է Հայաստանի հնագույն թագավորների շարքում։ Նրա ծննդյան թիվը անհայտ է, ծնվել է իր հոր թագավորության օրոք և մեծացել Արևելյան Հայաստանում։ Հայտնի չէ՝ նա ընդունել է քրիստոնեությունը թե զրադաշտականությունը։
389 թվականին Սասանյանների տոհմի թագավոր Բահրամ IV-ը գահընկեց է արել Խոսրով Դ-ին, ապա բանտարկել Տիզբոնում[4]։ Բահրամ IV-ը դժգոհ էր Խոսրով Դ-ից։ Բահրամ IV-ին դուր չէր գալիս Խոսրով Դ-ի պահվածքը, նրան համարում էր չափազանց ինքնավստահ, որովհետև Խոսրով Դ թագավորը Սասանյանների թագավորությունում առանց իրենց տեղյակ պահելու և խորհրդակցելու կատարում էր տարբեր գործողություններ։ Բահրամ IV-ը 389 թվականին փոխարինել է Խոսրով Դ-ին՝ իր եղբոր՝ Վռամշապուհին որպես Սասանյան պատվիրատու թագավոր Արշակունյաց տոհմից[5]։ Դրանից հետո, Զրվանդուխտի, Տիգրանի և Արշակի ճակատագիրն անհայտ է։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Toumanoff, Manual genealogy and chronology for the Christian Caucasus (Armenia, Georgia, Albania), p.76
- ↑ 2,0 2,1 Faustus of Byzantium, History of the Armenians, Book VI, Chapter 1
- ↑ Hovannisian, The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century, p.48
- ↑ Kurkjian, A History of Armenia, p.108
- ↑ Hovannisian, The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century, p.85
Աղբյուրներ խմբագրել
- Faustus of Byzantium, History of the Armenians, 5th century
- C. Toumanoff, Manual genealogy and chronology for the Christian Caucasus (Armenia, Georgia, Albania), ED. Aquila, Rome, 1976
- R.G. Hovannisian, The Armenian People from Ancient to Modern Times, Volume 1: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century, Palgrave Macmillan, 2004
- V.M. Kurkjian, A History of Armenia, Indo-European Publishing, 2008