Մարկուս Վալերիուս Մարցիալիս (լատին․՝ Marcus Valerius Martialis, ոչ վաղ քան մարտ 38 և ոչ ուշ քան մարտ 41, Աուգուստա Բիլբիլիս, Hispania Tarraconensis - 104[1][2], Աուգուստա Բիլբիլիս, Conventus Caesaraugustanus), ականավոր հռոմեացի բանաստեղծ, էպիգրամի վարպետ[3][4]։ Իր կյանքի ընթացքում հրատարակել է 14 գրքից բաղկացած էպիգրամների ժողովածու՝ շուրջ 1200 էպիգրամ։

Վալերիուս Մարցիալիս
լատին․՝ Marcus Valerius Martialis
Ծնվել էոչ վաղ քան մարտ 38 և ոչ ուշ քան մարտ 41
ԾննդավայրԱուգուստա Բիլբիլիս, Hispania Tarraconensis
Վախճանվել է104[1][2]
Վախճանի վայրԱուգուստա Բիլբիլիս, Conventus Caesaraugustanus
Մասնագիտությունբանաստեղծ և գրող
Լեզուլատիներեն
ՔաղաքացիությունՀին Հռոմ
Ժանրերպոեզիա և երգիծանք
Ուշագրավ աշխատանքներEpigrammata?
ԱմուսինMarcella?
 Marcus Valerius Martialis Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնունդով իսպանական Բիլբիլիս քաղաքից էր, որը գտնվում է Գիբերի վտակ (այժմ՝ Էբրո) Սալոն (այժմ՝ Խալոն) գետի վրա։ Ծննդյան թիվը վերականգնվում է էպիգրամներից մեկի (X 24) հիման վրա, որը գրվել է 90-ականների վերջին, որտեղ Մարցիալը նշում է իր ծննդյան օրը՝ մարտի 1-ը և նշում, որ լրանում է իր 57 տարին։

Իր բանաստեղծություններում Մարցիալը հաճախ է նշել իր հայրենիքը։ Բիլբիլիսում սովորել է քերականություն և հռետորություն։ 64 թվականին (հավանաբար փաստաբանի մասնագիտություն ստանալու համար) ուղևորվել է Հռոմ։ Մայրաքաղաքում կապեր է հաստատել իր հայտնի հայրենակիցների՝ Սենեկայի և նրա զարմիկ, բանաստեղծ Լուկանոսի հետ։ Սա Ներոնի կառավարման վերջին ժամանակաշրջանն էր։ 65 թվականին հականերոնական դավադրության բացահայտումից հետո Լուկանոսը և Սենեկան կայսեր հրամանով ինքնասպան են եղել՝ կտրելով երակները։ Մարցիալիսի կյանքն ավելի է վատթարացել։ Երկար ժամանակ նա վարել է քիչ ապահովված կյանք, գրեթե աղքատ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 SNAC — 2010.
  2. 2,0 2,1 2,2 LIBRIS
  3. Czigány, Lóránt. «Janus Pannonius». Library of Hungarian Studies. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 19-ին.
  4. Johnston, Patricia A. «Epigrams and Satire in Latin Poetry». Oxford University Press. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 19-ին.