Վիքիպեդիա

Սվետլանա Մակարովիչ

Սվետլանա Մակարովիչ (սլովեն.՝ Svetlana Makarovič; հունվարի 1, 1939(1939-01-01), Մարիբոր, Սլովենիա), սլովենացի բանաստեղծուհի, գրող, հրապարակախոս, դերասանուհի, սեփական երգերի կատարող։ Եղել է «Սլովենական պոեզիայի առաջին լեդի»[1]։

Սվետլանա Մակարովիչ
սլովեն.՝ Svetlana Makarovič
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 1, 1939(1939-01-01) (85 տարեկան)
ԾննդավայրՄարիբոր, Սլովենիա
Քաղաքացիություն Սլովենիա,  ՀՍՖՀ և  Հարավսլավիայի Թագավորություն
ԿրթությունԼյուբլյանայի համալսարան
Մասնագիտությունգրող, երգչուհի, դերասանուհի, բանաստեղծուհի, մանկագիր, թատրոնի դերասանուհի և նկարազարդող
Պարգևներ և
մրցանակներ
 Svetlana Makarovič Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Սվետլանայի մայրը կաթոլիկների ընտանիքից էր և երբ ամուսնացել է աթեիստի հետ, ծնողները նրան զրկում են իր ողջ ժառանգությունից։ Սովորելով հետպատերազմյան ծանր պայմաններում՝ Սվետլանան չէր հասցնում սովորել դպրոցի բոլոր առարկաները՝ բացառությամբ ռուսաց լեզվի և դաշնամուրի պարապմունքների։ Պատանեկության տարիներին ընդունվել է արվեստի դպրոց, սակայն շուտով նրան վատ սովորելու պատճառով հեռացրել են։ Հետագայում դաստիարակչուհի է աշխատել Լյուբլյանայի թուլամիտ երեխաների համար նախատեսված գիշերօթիկ դպրոցում։ Շուտով հեռացել է այդտեղից և որոշել, որ երբեք երեխա չի ունենա։

Իր առաջին բանաստեղծությունները գրել է 17 տարեկանում։ 18 տարեկանում որոշել է զբաղվել հոգեբանությամբ, սակայն, երբ ծնողները բաժանվել են, թողել է հոգեբանությունը և սկսել է ելույթ ունենալ սրճարանում և առողջարանային հյուրանոցներում։ 20 տարեկանում նշանվել է, սակայն հարսանիքից անմիջապես առաջ փախել է և որոշ ժամանակ ապրել՝ իր իսկ խոստովանությամբ թափառելով՝ «ինչպես թափառող կատուն»։

1964 թվականին թողարկել է բանաստեղծությունների առաջին հավաքածուն՝ «Կիսախավար» (սլովեն.՝ Somrak): Դրանից հետո Սվետլանան բուռն սիրավեպ է սկսել բանաստեղծ և դրամատուրգ Գրեգոր Ստրնիշի հետ, ով 10 տարով մեծ էր նրանից։ Չնայած դրան, նա շարունակում է բավականին աղքատ կենսակերպ վարել. ապրում է թատրոնի ետնաբեմերում, որտեղ նրան բերել էր Գրեգորը, օգնել է նրան դրամաներ գրել։ Սակայն անկուսակցական լինելու պատճառով Մակարովիչը դերասանական շնորքը ցուցաբերելու մեծ շանսեր չի ունեցել[2]։

Որոշ ժամանակ Սվետլանա Մակարովիչը ապրել է ավստրիական Գրաց քաղաքում, որտեղ նրան հրավիրել էր ծանոթ պրոֆեսոր։ Այնտեղ նա փորձելով գումար վաստակել սեփական բնակարանում՝ կոմիվոյաժոռներին սլովեներեն է սովորեցրել, ուսանողների հետ ռադիոբեմադրություններ է բեմադրել, նկարահանվել է կինոյում։

Մատենագրություն խմբագրել

Պոեզիան պատանեկան տարիքում խմբագրել

  • Somrak, Cankarjeva založba, 1964 (Twilight)
  • Kresna noč, DZS, 1968 (Midsummer night)
  • Volčje jagode, Obzorja, 1972 (Wolfberries)
  • Srčevec, Cankarjeva založba 1973
  • Pelin žena, Mladinska knjiga, 1974 (Poison Woman)
  • Vojskin čas (pesniški list), Založništvo Tržaškega tiska, 1974 (Time of the Army)
  • Izštevanja, Cankarjeva založba, 1977 (Count out)
  • Pesmi (besedila sodobnih jugoslovanskih pisateljev / Svetlana Makarovič, Niko Grafenauer, Tomaž Šalamun), Mladinska knjiga, 1979 (Poems)
  • Sosed gora, Obzorja, 1980 (Neighbour mountain)
  • Pesmi o Sloveniji za tuje in domače goste, Lutkovno gledališče, 1984 (Poems of Slovenia for foreign and domestic guests)
  • Svetlana Makarovič, France Mihelič – Pesmi Svetlane Makarovič in Risbe Franceta Miheliča, Cankarjeva založba, 1987
  • Krizantema na klavirju. Šansonska besedila Svetlane Makarovič, Printing, 1990 (Chrysanthemum on piano)
  • Tisti čas, Mladika, 1993 (That time)
  • Bo žrl, bo žrt (izbrane pesmi), Mladinska knjiga 1998 (Will eat, will be eaten)
  • Samost, samozaložba, 2002 (Aloneness)

Արձակը պատանեկան տարիքում խմբագրել

  • Prekleti kadilci, Center za slovensko književnost, 2001 (Damn smokers)
  • S krempljem podčrtano, Center za slovensko književnost, 2005 (Underlined with a claw)
  • Saga o Hallgerd, Arsem, 2010 (The Hallger Saga)

Գրականությունը երիտասարդ տարիքում խմբագրել

  • Maček Titi, Samozaložba, 1980 (Titi the Cat)
  • Gal v galeriji, Mladinska knjiga, 1981 (Gal in the gallery)
  • Dedek mraz že gre, Lutkovno gledališče, 1982 (Dedek Mraz is coming)
  • Krokodilovo kosilo: pesnitev – grozovitev, samozaložba, 1983 (Crocodile lunch: poem – dreadness)
  • Čuk na palici, Delavska enotnost, 1986 (Owl on the stick)
  • Črni muc, kaj delaš?, Dokumentarna, 1987 (Black cat, what are you doing?)
  • Kaj bi miška rada?, Dokumentarna, 1987 (What would a mouse want?)
  • Poprtnjački, Dokumentarna, 1988 (Clothers)
  • Kaj lepega povej, DZS, 1993 (Tell me something nice)
  • Show strahov: pesnitev grozovitev, DZS, 1995 (The fear show: poem – dreadness)
  • Veliki kosovirski koncert, Lutkovno gledališče, 2001 (The grand kosovirian concert)
  • Strahec v galeriji, Narodna galerija, 2003 (Spook in the gallery)
  • Mačnice, Center za slovensko književnost, 2006 (Catters)
  • Coprniški muc: pesnitev coprnitev, Miš, 2008 (Witchy Cat: poem of witcherness)

Արձակ և չափածո աշխատանքներ խմբագրել

  • Kosovirja na leteči žlici, Mladinska knjiga, 1974 (Kosovirs and flying spoon)
  • Kam pa kam, kosovirja?, DZS, 1975 (Where to, Kosovirs?)
  • Mačje leto, Dokumentarna, 1987 (Year of the Cat)
  • Zajčkovo leto, Državna založba Slovenije, 1993 (Year of the bunny)
  • Mi, kosovirji, Miš, 2009 (We, the Kosovirs)

Պատմվածքներ երիտասարդների համար խմբագրել

Հեքիաթների ժողովածուներ`

  • Miška spi, Mladinska knjiga, 1972 (Sleepin Mouse)
  • Take živalske, Borec, 1973 (Those Beastlies)
  • Vrček se razbije, Mladinska knjiga, 1975 (Jug Is Broken)
  • Glavni petelinček, Mladinska knjiga, 1976 (The Chief Rooster)
  • Vrtirepov koledar: 1977, Partizanska knjiga, 1976 (Tailwhippers Calendar)
  • Pravljice iz mačje preje, Borec, 1980 (Cat Yarn Fairytales)
  • Mačja preja, Mladika, 1992 (Cat yarn)
  • Smetiščni muc in druge zgodbe, Mladinska knjiga, 1999 (Scruffycat and Other Stories)
  • Svetlanine pravljice = Svetlana's fairytales, Miš, 2008 (Svetlana's Fairytales)

Հեղինակային թարգմանություններ խմբագրել

  • Picko in Packo, translation of Wilhelm Busch picture book Max und Moritz, Založništvo tržaškega tiska, 1980
  • Maček Mačkursson, translation of works of Jólakötturinn Hallveig Thorlacius, Mladinska knjiga, 1997
  • Strahopetko, translation of Fünfter sein Ernst Jandl, Mladinska knjiga, Ljubljana, 1999

Ֆիլմագրություն խմբագրել

Ալբոմներ խմբագրել

  • Nočni šanson (1984)
  • Dajdamski portreti (1985)
  • Pelin žena (with Dennis González) (1986)
  • Namesto rož (1999)

Մրցանակներ խմբագրել

Ճանաչման մրցանակներ խմբագրել

  • 2011 թվական` Լյուբլյանայի «ազատ կին»[3]

Մրցանակներ խմբագրել

  • 1968 թվական` Հարավսլավիայի «Ստերիջինո պոզորժե» մրցանակը Նովի Սադում[4]
  • 1975 թվական` Լևստիկի մրցանակ (pesniški-ի list Vojskin čas ցուցակի համար)
  • 1975 թվական` Հարավսլավիայի Zmajeve dječje igre մրցանակ
  • 1976 թվական` Prešeren Fund մրցանակ («Պատերազմի ժամանակ» բանաստեղծական շարքի համար)
  • 1987 թվական` Յանուշ Կորչակի պատվո ցուցակ
  • 1994 թվական` Ջենկոյի անվան մրցանակ
  • 1994 թվական` IBBY Պատվո ցուցակ
  • 1998, 2000, 2002 թվականներ` Անդերսենի մրցանակի անվանակարգ
  • 2000 թվական` Prešeren մրցանակ
  • 2002 թվական` Վիկտոր (բոլոր աշխատանքների համար)
  • 2009 թվական` Սլովենիայի Հանրապետության վաստակավորի ոսկե շքանշան[5]
  • 2011 թվական` «Լևստիկ» մրցանակ (բոլոր աշխատանքների համար)
  • 2012 թվական` Պոեզիայի ոսկե մետաղադրամ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ https://www.mladina.si/91517/svetlana-makarovic/. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  2. ↑ https://old.delo.si/kultura/svetlana-makarovic.html. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  3. ↑ «Makarovičevi in Sepetu naziv častni meščan , Delo, 2011». delo.si. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  4. ↑ «Sterijino pozorje». pozorje.org.rs. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  5. ↑ Predsednik odlikoval Svetlano Makarovič, 5. 5. 2009 Արխիվացված 21 Օգոստոս 2011 archive.today

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սվետլանա Մակարովիչ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սվետլանա_Մակարովիչ&oldid=9804304» էջից