Սուրբ Նշան եկեղեցի (Եվպատորիա)
Սուրբ-Նշան եկեղեցի, Ղրիմի Սուրբ Խաչ վանքի կենտրոնական շենքն է, գտնվում է նրա արևելյան մասում և վանքի պարսպի մի հատվածն է[1], որը գտնվում է Հին Ղրիմ քաղաքից 3,5 կմ հարավ-արևմուտք[2] Գրիցյա լեռան հյուսիսարևմտյան լանջին[3]։ 2002 թվականից եկեղեցին Սուրբ Խաչ վանքի կազմում վերադարձվել է Հայ Առաքելական եկեղեցուն[4]։
Սուրբ Նշան եկեղեցի (Եվպատորիա)
| |
| եկեղեցի | |
|---|---|
 | |
| Տեղադրություն | Ղրիմ |
| Երկիր |  Ուկրաինա |
| Պատմական երկիր |  Ռուսաստան |
| Կրոնադավանանք | Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի |
Ճարտարապետություն | |
| Կարգավիճակ | գործող |
| Կառուցման սկիզբ | 1358 |
| Շինանյութ | քար |
  |
|
| 45°00′02″ հս․ լ. 35°03′42″ ավ. ե.HGЯO | |
 Վիքիպահեստում | |
Պատմություն խմբագրել
Համաձայն եկեղեցու գմբեթի թմբուկի վերին հատվածի արձանագրության տաճարի կառուցումը թվագրվում է 1358 թվականով։ Արձանագրության մեջ ասվում է.
|
Երկրի վրա փառքի այս աստվածային տաճարը կենաց ծառի դրախտն է, դա լեռնային երկնքի նմանությունն է, Երրորդության բնակավայրը։ Այն սկսվեց Քրիստոսի ծնունդից՝ 1358 թվականին ի փառս սուրբ Նշանի իր ծառայ Յովհաննէս վարդապետի եւ իր եղբայրների ու որդիների ջանքով ... | 
|
Ավանդությունը պատմում է, որ եկեղեցու անվանումը գալիս է այն տեսիլքից՝ հրե խաչից, որը վանքի հիմնադիրները տեսել են երկնքում ապագա շինության վայրում[1][5]։
Ճարտարապետություն խմբագրել
Տաճարի ներքին հարդարանքը շատ համեստ է։ Գլխավոր բեմի առաստաղին պատկերված է գահին նստած Քրիստոսը, զիգզագ գծերի՝ երկնային կայծակների մեջ։ Նրա հարևանությամբ Աստվածամոր, Հովհաննես Մկրտչի կերպարներն են։ Կոմպոզիցիաների եզրերին ավետարանիչների խորհրդանիշներն են՝ հրեշտակ, աղավնի, առյուծ և ցուլ։ Այժմ որմնանկարի մեծ մասը չի պահպանվել, շատ կերպարներ դժվար են երևում։
16-րդ դարում եկեղեցուն կից կառուցվել է զանգակատանով գավիթ։ Տաճարի գավիթի ճարտարապետությունը պարզ է, այն ընդարձակ սրահ է, բուն տաճարի պես շարված է անմշակ քարով։ Զանգակատունը գտնվում է գավիթի հարավ-արևմտյան անկյունից վեր, այն պահակատուն է եղել, որի պատուհաններից բավական հեռու է դիտվում շրջակա տարածքը։ Նախկինում, երբ անտառը բոլոր կողմերից չի շրջապատել եկեղեցին, այստեղից տեսարան էր բացվել դեպի վանքի ճանապարհի մի հատվածը՝ դեպի Ստարոկրիմսկայա հովիտ՝ Կարասուբազարից դեպի Հին Ղրիմ, դեպի Ագարմիշ։
16-18-րդ դարերում տաճարի գավիթի արևմտյան մասում սեղանատուն է կանգնեցվել։ Սեղանատուն տանող աստիճանների տակ՝ կիսաշրջանաձև խորշի մեջ կա մի շատրվան (այժմ չգործող, որտեղից ժամանակին աղբյուրի ջուր է հոսել, որտեղ տաճարի ծխականները ավանդական արարողության ժամանակ լվացել էին իրենց ձեռքերն ու ոտքերը՝ նախքան եկեղեցի մտնելը։ Ջուրը աղբյուր էթ մատակարարվել շրջակա լեռներից կավե խողովակներով[6]։ Շատրվանի ճակատը 12-13-րդ դարերի փորագրված քարե սալաքար է՝ դեկորատիվ «սելջուկյան հյուս»[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Сурб-Хач монастырь (Старый Крым) — путеводитель по отдыху в Крыму». jalita.com (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 13-ին.
- ↑ «Монастырь Сурб-Хач, карта. Фото. Как доехать до Монастыря Сурб-Хач. Экскурсии». crimeamap.ru. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 13-ին.
- ↑ Ելենա Սկրյաբինա Սուրբ Խաչ. լեգենդենր և եղելություններ
- ↑ «Экскурсия в монастырь Сурб-Хач из Коктебеля». Azur (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 13-ին.
- ↑ «Армянский монастырь Сурб-Хач. Старый Крым». www.krym4you.com. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 13-ին.
- ↑ «Армянский монастырь Сурб-Хач в Крыму - фото, карта, история». По-Крыму.ру (ռուսերեն). 2019 թ․ մարտի 14. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 13-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Սուրբ Խաչ, Հայ Սփյուռք հանրագիտարան 2003, էջ՝ 602
- «Ткаченко С.» Сурб-Хач: из позавчера в сегодня, ст. «Боспор Крым», номер 35 по[30 августа[2007 года (ռուս.)