Սերգեյ Այվազյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Այվազյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Սերգեյ Արտեմի Այվազյան (ռուս.՝ Сергей Арутюнович Айвазян ) (հունիսի 24, 1934[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ - մարտի 12, 2019, Մոսկվա, Ռուսաստան), հայազգի մաթեմատիկոս, տնտեսագետ, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ, Լեոնիդ Կանտորովիչի անվան մրցանակի դափնեկիր (2017), ՌԳԱ Կենտրոնական տնտեսագիտական-մաթեմատիկական ինստիտուտի փոխտնօրեն[2], կոմպոզիտոր Արտեմի Այվազյանի որդին։
Սերգեյ Այվազյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունիսի 24, 1934[1] Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
| Մահացել է | մարտի 12, 2019 (84 տարեկան) Մոսկվա, Ռուսաստան |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան |
| Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս և տնտեսագետ |
| Հաստատություն(ներ) | ՌԳԱ Ստեկլովի անվան մաթեմատիկական ինստիտուտ և Central Economic Mathematical Institute? |
| Ալմա մատեր | ՄՊՀ մեխանիկա-մաթեմատիկական ֆակուլտետ |
| Կոչում | պրոֆեսոր |
| Գիտական աստիճան | ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր և պրոֆեսոր |
| Տիրապետում է լեզուներին | ռուսերեն |
| Գիտական ղեկավար | Յուրի Պրոխորով |
| Պարգևներ | |
| Հայր | Արտեմի Այվազյան |
Կենսագրություն խմբագրել
Սերգեյ Այվազյանը ծնվել է Մոսկվա քաղաքում։ 1952 թվականին ոսկե մեդալով ավարտել է Մոսկվայի թիվ 186-րդ միջնակարգ դպրոցը[3]։ 1957 թվականին գերազանցությամբ ավարտել է Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանի մեխանիկայի և մաթեմատիկայի ֆակուլտետը[4][5]։ Համալսարանն ավարտելուց հետո մինչև 1969 թվականը որպես կրտսեր գիտաշխատող աշխատել է Վլադիմիր Ստեկլովի անվան մաթեմատիկայի ինստիտուտում, այնուհետև տեղափոխվել է ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիայի մաթեմատիկայի ինստիտուտ[6], որտեղ էլ իր նախաձեռնությամբ ստեղծվեց կիրառական եղանակներով հավանականության տեսության և մաթեմատիկական վիճակագրության լաբորատորիա։ Նրա առաջին գիտական ղեկավարներն են եղել գիտնականներ, ակադեմիկոսներ Ա.Կոլմագորովը և Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Յու. Վ. Պրոխորովը։ Նրա դիպլոմային աշխատանքի արդյունքները տպագրվել են մի շարք երկրների հրատարակություններում։ 1967 թվականին Այվազյանը պաշտպանել է գիտական ատենախոսություն և ստացել ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածուի աստիճան՝ հավանականությունների տեսության մասնագիտությամբ՝ «Сравнение оптимальных свойств критериев Неймана Пирсона и Вальда» թեմայով[7]։ 1975 թվականին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն մաթեմատիկական կիբեռնետիկա մասնագիտությամբ՝ «Вероятностностатистическое моделирование социально-экономических процессов и некоторые проблемы многомерного статистического анализа» թեմայով[3]։ Նա մոտ 100 գիտական աշխատանքների և մենագրությունների հեղինակ է, որոնք տպագրվել են տարբեր երկրներում։ Նա նաև ղեկավար է եղել մոտ 20 գիտնականի, որոնք պաշտպանել են գիտական թեզեր։ 1988-2001 թվականներին հրատարակել է երկու դասագիրք՝ «Կիրառական վիճակագրություն և էկոնոմետրիայի հիմունքներ», «Կիրառական վիճակագրությունը խնդիրներում և վարժություններում»։ Այվազյանը դասախոսել է նաև Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանում։
Կապը այլ բուհերի հետ խմբագրել
Այվազյանը համագործակցել է մի շարք երկրների բուհերի գիտաշխատողների հետ։ Նրա նախաձեռնությամբ և մասնակցությամբ Ռուս-հայկական համալսարանի հետ մշակվել է «Հայաստանի Հանրապետության մակրո էկոնոմոմետրիկական մոդելավորումը» նախագծի տեխնիկական առաջադրանքի հիմնական դրույթները, զեկուցումներով և դասախոսություններով հանդես է եկել ինչպես Հայաստանի բուհերում, այնպես էլ Արցախի պետական համալսարանում։ Նա դասախոսություններ է ունեցել նաև Դիժոնի համալսարանի տնտեսա-մաթեմատիկական ինստիտուտում (Ֆրանսիա), Լոնդոնի Թագավորական համալսարանում (Մեծ Բրիտանիա) և այլն։ 2008 թվականին Սերգեյ Այվազյան ընտրվել է Հայաստանի ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ։
Անդամակցություն խմբագրել
- Բարձրագույն դպրոցի միջազգային ԳԱ անդամ։
- Ամերիկյան վիճակագրական ընկերության անդամ։
- 2008 թվականին ընտրվել է Հայաստանի ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ։
Մրցանակներ խմբագրել
- ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդի մրցանակի դափնեկիր (1986)
- Ֆրանսիայի վիճակագիրների ազգային կոնգրեսի պատվավոր շքանշան (1986)
- Եվրոպական էկոնոմետրիական կոնգրեսի պատվավոր շքանշան (1988)
- Կոնտորովի անվան մրցանակի դափնեկիր (2017)
Երկեր խմբագրել
- Топология потребления, М., 1978 (համահեղինակ).
- Прикладная статистика: Классификация и снижение размерности. М., 1988 (համահեղինակ).
- Probabilistic-Statistical Modelling of the Relations in Society, Amsterdam-N. Y.-Oxford, 1976.
- Прикладная статистика и основы эконометрики - М.: Юнити, 1998.
- Прикладная статистика и основы эконометрики: Учебник для вузов.
- Россия в межстрановом анализе синтетических категорий качества жизни населения: анализ российской траектории на стыке XX—XXI вв. (1995—2004 гг.). Мир России. 2005. Т. XIV. № 1. С. 62-88.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 http://am.hayazg.info/index.php?curid=14737
- ↑ АКАДЕМИЧЕСКИЙ ЧАС(չաշխատող հղում)
- ↑ 3,0 3,1 АЙВАЗЯН Сергей Артемьевич
- ↑ «Sergey A. Ayvazyanօճհ». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 7-ին.
- ↑ АРТЕМЬЕВИЧУ АЙВАЗЯНУ - 80 ЛЕТ(չաշխատող հղում)
- ↑ Айвазян Сергей Арутюнович(չաշխատող հղում)
- ↑ Полный текст: PDF файл