Վիքիպեդիա

Սառա Ռուզվելտ

Սառա Անն Ռուզվելտ (անգլ.՝ Sara Ann Roosevelt, ծնունդով` Դելանո (անգլ.՝ Delano), սեպտեմբերի 21, 1854(1854-09-21)[1][2], Newburgh, Օրենջ շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ - սեպտեմբերի 7, 1941(1941-09-07)[1][2], Հայդ Փարկ, Դաչես շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ), Ջեյմս Ռուզվելտ I-ի երկրորդ կինը (1880 թվականից), Միացյալ Նահանգների նախագահ Ֆրանկլին Դելանո Ռուզվելտի մայրը, նրա միակ երեխան, և հետագայում Էլեոնոր Ռուզվելտի սկեսուրը։

Սառա Ռուզվելտ
Դիմանկար
Ծնվել էսեպտեմբերի 21, 1854(1854-09-21)[1][2]
ԾննդավայրNewburgh, Օրենջ շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Մահացել էսեպտեմբերի 7, 1941(1941-09-07)[1][2] (86 տարեկան)
Մահվան վայրՀայդ Փարկ, Դաչես շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ
ԳերեզմանSaint James Episcopal Churchyard[3]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունՀարվարդի համալսարան
ԱմուսինՋեյմս Ռուզվելտ[4]
Ծնողներհայր՝ Warren Delano Jr.?[4], մայր՝ Catherine Robbins Lyman?[1][4]
ԿուսակցությունԴեմոկրատական կուսակցություն
ԵրեխաներՖրանկլին Դելանո Ռուզվելտ[4]
 Sara Delano Roosevelt Վիքիպահեստում

Դելանոն մեծացել է Նյու Յորքի Նյուբուրգ քաղաքում և երեք տարի անցկացրել Հոնկոնգում։ Նա Ֆրանկլինին ծնել է 1882 թվականին և նրա համար նվիրված մայր եղել իր ողջ կյանքի ընթացքում, ներառյալ տնային ուսումը և հասուն տարիքում նրան կից ապրելը։ Նա բարդ հարաբերություններ է ունեցել իր հարսի՝ Էլեոնորի հետ, ինչը հանգեցրել է նրան, որ մամուլը նրան ներկայացրել է որպես իշխող և սարսափելի սկեսուր, թեև դրան հակասող այլ տեսակետներ էլ կան։ Նա մահացել է 1941 թվականին՝ իր կողքին ունենալով որդուն, որն այդ ժամանակ ԱՄՆ նախագահն էր։

Մանկություն խմբագրել

 
Սառա Դելանո Ռուզվելտը Time-ի շապիկին (մարտի 6, 1933)
 
Սառա Դելանո Ռուզվելտն իր որդու՝ Նախագահ Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտի հետ 1933 թվականին Նյու Յորքի Հայդ Պարկ քաղաքի ընտանեկան կալվածքում

Սառա Դելանոն ծնվել է Նյու Յորքի Նյուբուրգ քաղաքում գտնվող Դելանո կալվածքում թմրավաճառ Ուորեն Դելանո կրտսերի և Քեթրին Ռոբինս Լայմանի ընտանիքում։ Նա ուներ տասը քույր ու եղբայր, որոնցից երկուսը մահացել են փոքր տարիքում։ Եվս երեքը մահացել են քսան տարեկանում։

1862 թվականին Սառան, նրա մայրը՝ Քեթրինը, և վեց եղբայրներն ու քույրերը ուղևորվել են Հոնկոնգ[5] «Սուրփրայզ» նավով, որտեղ նրանք միացել են Ուորեն Դելանոյին, ով վերսկսել էր ափիոնի առևտուրը[6], որն այն ժամանակ դեռ օրինական էր[7]։ Նավարկելու ընթացքում Սառան հաճույքով ժամանակ է անցկացրել նավագործի ձեղնահարկում` լսելով ծովային պատմություններ։ Նրա եղբայր Ֆրեդը հայտնաբերել է Քեթրինի ճամփորդության օրագիրը շատ տարիներ անց՝ 1928 թվականին[8]։ 1865 թվականին Քեթրինն իր ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Նյուբուրգ։ Նա տնային կրթություն է ստացել, 1876 թվականին Գերմանիայի Դրեզդեն քաղաքում գտնվող աղջիկների դպրոցում մի կարճ ժամանակահատված սովորելուց բացի[5]։

Դելանոն բնութագրվել է որպես 5'10" (178 սմ)[9][192] հասակ ունեցող և իր երիտասարդ տարիքի համար ինտելեկտուալ գեղեցկուհի դեբյուտանտ։ Նա նաև հայտնի էր իր նպատակասլացությամբ, որն այն ժամանակ չէր բավարարում իր տարիքի և դասի շատ երիտասարդ կանանց[5]։

Ընտանիք խմբագրել

Բազմաթիվ թեկնածուներից Սառան ընտրեց ամերիկացի բիզնեսմեն Ջեյմս Ռուզվելտ I-ին, ով իրենից 26 տարով մեծ էր։ Նրանք ամուսնացել են 1880 թվականին։ Երկու տարի անց` 1882 թվականի հունվարի 30-ին ծնվել է Սառայի միակ որդին՝ Ֆրանկլին Դելանո Ռուզվելտը[9][195]: Որդու ծնվելուց հետո բժիշկների խորհրդով Սառան այլևս երեխաներ չի ունեցել, և այդպիսով երիտասարդ Ֆրանկլինը դարձել է նրա ուշադրության կենտրոնը[5][9][191]: Այս ժամանակաշրջանում հարուստ ծնողներից շատերն իրենց երեխաների խնամքը վստահում էին ծառաներին, բայց ոչ Սառան։ Նա Ֆրանկլինին սովորեցնում էր կարդալ և աշխարհագրություն, նաև վարձել էր դաստիարակներ, նրան սովորական դպրոց ուղարկելու փոխարեն[9][197]:

1900 թվականին ամուսնու մահից հետո, Սառան ժամանակավորապես տեղափոխվում է Բոստոն (Մասաչուսեթս), որպեսզի մոտ լինի իր որդուն, որն այդ ժամանակ սովորում էր Հարվարդի համալսարանում[5]։

Սառան հավանություն չէր տալիս կանանցից շատերին, ում սիրահետում էր որդին։ Երբ Ֆրանկլինը սիրահարվել էր իր հեռավոր զարմուհուն՝ Էլեոնոր Ռուզվելտին, Սառան ցանկանում էր ազդել որդու վրա։ Նա փորձում էր ստիպել նրան չեղարկել նշանը, բայց դա նրան չի հաջողվում, նա պնդել է, որ որդին ավելի քան մեկ տարի գաղտնի պահի իր նշանադրությունը։

Հետագայում Սառան մեծապես ներգրավված է եղել Էլեոնորի և Ֆրանկլինի երեխաների կյանքում։ Նա հաճախ խորհուրդներ էր տալիս երեխաներին դաստիարակելու վերաբերյալ, և հաճախ էր խախտում զույգի կարգապահական կանոնները՝ երես տալով իր թոռներին։ Էլեոնորը հաճախ ապավինում էր Սառայի հրահանգներին, որպեսզի նա իրեն ավելի ապահով զգա մայրական իր դերում[5]։

Թեև Սառան հայտնի դարձավ որպես կարծրատիպային իշխող սկեսուր այն բանից հետո, երբ նրան ներկայացրեցին «Արևածագը Կամպոբելլոյում» ֆիլմում, նրա իրական հարաբերությունները Էլեոնորի հետ շատ ավելի բարդ էին։ Նրանք մտերիմ էին ամուսնության առաջին տարիներին, քանի որ Էլեոնորի մայրը մահացել էր, երբ նա փոքր էր, և նա Սառային վերաբերվում էր որպես մորը փոխարինող` նրա հետ քննարկելով խնդիրները։ Սառան աջակցում էր Էլեոնորին այն բանից հետո, երբ հայտնի դարձավ Ֆրանկլինի սիրավեպը Լյուսի Մերսերի հետ, ինչից ամուսնությունը փլուզման եզրին էր հայտնվել։ Այնուամենայնիվ, հարաբերությունները սկսեցին ավելի վատանալ այն բանից հետո, երբ Էլեոնորն ավելի ակտիվորեն ներգրավվեց քաղաքականության մեջ և ակտիվ գործունեություն ծավալեց[10]։

Ֆրանկլին Ռուզվելտը երբեք չի ունեցել սեփական տուն, որն առանձին լիներ մորից[5]։ 1906 թվականին Սառա Ռուզվելտը պատվիրեց կառուցել երկու տուն Նյու Յորքի E 65 փողոցում, որպես հարսանեկան նվեր Ֆրանկլինին և նրա կնոջը՝ Էլեոնորին, խիստ պայմանով, որ ինքը պետք է տեղափոխվի նրանց հարևանությամբ բնակվելու։ Նա վերահսկում էր տների միջև միացնող մի շարք դռներ, որոնցով նա կարող էր մուտք գործել հարևան սեփականության հյուրասենյակ և մանկական ննջասենյակներ։ Նրա որդին և հարսն այդ տնից տեղափոխվեցին միայն, երբ Ֆրանկլինը ստանձնեց Սպիտակ տան ղեկավարի պաշտոնը 1933 թվականին[11]։

Սառա Ռուզվելտի կենդանության օրոք Ֆրանկլին Ռուզվելտը երեք անգամ ընտրվել է Միացյալ Նահանգների նախագահ։ Սառան առաջին նախագահական մայրն է, ով քվեարկել է իր որդու օգտին։ Սառան շարունակել է աջակցել իր որդու կարիերային, նույնիսկ մի քանի անգամ հանդես գալով որպես Առաջին տիկին։ Նա միշտ պատրաստ էր որևէ դրական բան ասել իր որդու մասին և խստորեն պաշտպանել է նրան և նրա ընտանիքը։

 
Մոր մահից չորս օր անց Զրույցներ բուխարու մոտ հաղորդման ժամանակՖԴՌ կրում է սուգի սև թևկապ (11 սեպտեմբերի, 1941 թ.)

Մահ խմբագրել

Սառա Դելանո Ռուզվելտը մահացել է 1941 թվականի սեպտեմբերի 7-ին՝ նախագահի կողքին՝ իր 87-ամյակից երկու շաբաթ առաջ[9][205][12]։ «Նրա մահից րոպեներ անց Հայդ Պարկի ամենամեծ կաղնին տապալվեց գետնին։ Պարզկա, ոչ քամոտ օր էր»[13]։

Հուղարկավորությունը տեղի է ունեցել Սփրինգվուդում։ Լուսանկարներում նախագահին կարելի է տեսնել թևին սև սգո ժապավեն կապած, որտեղ նա ավելի ուշ ստորագրում է Ճապոնիայի դեմ պատերազմի հռչակագիրը։ Նրա մոր հիշատակի ոգեկոչումը կատարվել է Նյու Յորքի Ստորին Իսթ Սայդում գտնվող Սառա Դելանո Ռուզվելտի զբոսայգում, որը բացվել է նրա կենդանության օրոք՝ 1934 թվականին։ Նրան թաղել են ամուսնու կողքին՝ Հայդ Պարկի Սուրբ Ջեյմս եպիսկոպոսական եկեղեցու բակում։

2003 թվականին Նյու Յորքի քաղաքային համալսարանը հայտարարել է, որ կվերականգնի Սառա Ռուզվելտի նախկին տունը, որն այժմ հայտնի է որպես Սառա Դելանո Ռուզվելտի հիշատակի տուն, Արևելյան 65-րդ փողոցի 47 (47 East 65th Street) հասցեում, որտեղ նա ապրել է 1908 թվականից մինչև իր մահը[11][14]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Lundy D. R. The Peerage
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 http://www.fembio.org/biographie.php/frau/frauendatenbank?fem_id=23594
  3. ↑ Find A Grave — 1996.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Kindred Britain
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 «Sara Delano Roosevelt (1854-1941)». Teaching Eleanor Roosevelt Project. George Washington University. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 21-ին.
  6. ↑ «Delano Homestead Bed and Beakfast - The Homestead». www.delanohomestead.com. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 31-ին.(չաշխատող հղում)
  7. ↑ Brands, H. W. (2008). Traitor to His Class: The Privileged Life and Radical Presidency of Franklin Delano Roosevelt. New York, NY: Doubleday. էջ 17. ISBN 978-0-385-51958-8.
  8. ↑ Butow, R. J. C. (1999). «A Notable Passage to China, Myth and Memory in FDR's Family History». Prologue Magazine. Washington, DC: The U.S. National Archives and Records Administration. 31 (3). Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 11-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Gullan, Harold (2001). Faith of Our Mothers: The Stories of Presidential Mothers from Mary Washington to Barbara Bush. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0-802-84926-7.
  10. ↑ «Question: What was ER's relationship with Sara Delano Roosevelt?». The Eleanor Roosevelt Project. George Washington University. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 21-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «Fixing Monument To Mother-in-Law; Sara Delano Roosevelt Ruled Home of Franklin and Eleanor». New York Times. 2003 թ․ մարտի 18. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 20-ին.
  12. ↑ «National Affairs: Death of a Lady», Time, 1941 թ․ սեպտեմբերի 15, Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին, Վերցված է 2009 թ․ դեկտեմբերի 17-ին {{citation}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  13. ↑ The American Experience: FDR (Part IV; "The Juggler" 1940-1945) (1994), Written & Directed by David Grubin)
  14. ↑ Dunford, Martin; Holland, Jack (2002). The Rough Guide to New York City. էջ 190. ISBN 978-1-858-28869-7.

Գրականություն խմբագրել

  • Pottker, Jan (2014). Sara and Eleanor: The Story of Sara Delano Roosevelt and Her Daughter-in-Law, Eleanor Roosevelt. St. Martin's Press. ISBN 978-1-466-86451-1.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սառա Ռուզվելտ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սառա_Ռուզվելտ&oldid=9757828» էջից