Վիքիպեդիա

Ռիմեսա

միջազգային հաշվարկների և արտարժույթով միջազգային դրամական փոխանցումների վճարման փաստաթուղթ

Ռիմեսա (իտալ.՝ Rimessa բառացի տեղափոխված, փոխանցված, հանձնված), միջազգային հաշվարկների և արտարժույթով միջազգային դրամական փոխանցումների վճարման փաստաթուղթ՝ չեկ, մուրհակ և այլն։ Վերջին ժամանակներում այն ավելի լայնորեն օգտագործվում է տարբեր կատեգորիաների աշխատանքային և տնտեսական միգրանտների կողմից իրականացվող միջազգային դրամական հոսքերի հետ կապված, երբ նրանք իրենց վաստակած գումարի մի մասը պարբերաբար ուղարկում են տուն։ Համաշխարհային բանկի գնահատմամբ 2006 թվականին նման ռիմեսաները կազմել են 250-300 միլիարդ ԱՄՆ դոլար` աճելով վերջին 10 տարիների ընթացքում տարեկան մոտ 30%-ով։ Միջազգային դրամական փոխանցումները` կապված դրանց աճող կարևորության և որոշ զարգացող երկրների ՀՆԱ-ում կարևոր ներդրման հետ, որպես կանոն, առանձնանում են դրամական փոխանցումների առանձին ֆինանսատնտեսական ենթակատեգորիայում։ Դրամական փոխանցումները գնալով ավելի մեծ դեր են խաղում շատ երկրների տնտեսություններում։

Փոխանցման գործընթացին մասնակցում են ուղարկողը, ստացողը, որոշակի գումարի փոխանցման մուրհակը, ինչպես նաև միջնորդները, որոնք դրա համար գանձում են որոշակի միջնորդավճար (տարիֆ)։

Նշանակություն խմբագրել

Այս տերմինը այլ իմաստներ ունի։ Ռիմեսան այլ համատեքստերում վերաբերում է պարտապանի կողմից ձեռք բերված մուրհակ և հաստատված նրա կողմից՝ իր պարտատիրոջ պատվերով։

Պատմություն խմբագրել

 
Միջնադարյան հունդին հնդկական ծագում ունեցող դրամական փոխանցումների համակարգ է: 1951 թվականի 2500 ռուփի արժողությամբ հունդի (ռիմեսա), որը դրոշմվել է Բոմբեյ նահանգում` նախապես տպված հարկային դրոշմակնիքով:
 
Գրավատները Ֆիլիպիններում դրամական փոխանցումներ ուղարկելու և ստանալու սովորական վայր են:
 
Լոնդոնում միջազգային դրամական փոխանցումների գովազդ` լեհերեն և ռուսերեն տեքստերով:

Ռիմեսաները աշխարհում նոր երևույթ չեն, քանի որ միգրացիայի բնականոն ուղեկից երևույթ են, ինչը միշտ էլ եղել է մարդկության պատմության մեջ։ Եվրոպական որոշ երկրներ, օրինակ՝ Իսպանիան, Իտալիան և Իռլանդիան, 19-րդ և 20-րդ դարերի ընթացքում մեծապես կախված էին իրենց էմիգրանտներից ստացված դրամական փոխանցումներից։ Իսպանիայի դեպքում 1946 թվականին դրամական փոխանցումները կազմել են նրա ընթացիկ հաշվի ամբողջ եկամտի 21%-ը[1]։ Այս բոլոր երկրները մշակել են դրամական փոխանցումների քաղաքականություն, որը մշակվել է այս ոլորտում զգալի ուսումնասիրություններից հետո։ Օրինակ` Իտալիան աշխարհում առաջին երկիրն էր, որը 1901 թվականին ընդունել է դրամական փոխանցումների պաշտպանության մասին օրենքը[2], մինչդեռ Իսպանիան առաջին երկիրն էր, որը ստորագրել է միջազգային պայմանագիր (1960 թվականին Արգենտինայի հետ) ստացված դրամական փոխանցումների արժեքը նվազեցնելու համար։

2000 թվականից ի վեր ամբողջ աշխարհում դրամական փոխանցումները կտրուկ աճել են` 2012 թվականին գրեթե եռապատկվելով և հասնելով 529 միլիարդ դոլարի։ 2012 թվականին միայն Հնդկաստանից և Չինաստանից միգրանտներն իրենց երկրներ են ուղարկել ավելի քան 130 միլիարդ դոլար[3]։

Համաշխարհային բանկի գնահատականներ խմբագրել

2005 թվական խմբագրել

Ըստ 2005 թվականի տվյալների՝ արտերկրից դրամական փոխանցումների աշխարհի ամենամեծ ստացողը Մեքսիկան է, ինչը զարմանալի չէ` հաշվի առնելով մեքսիկացիների զգալի թիվը (ներառյալ մոտ 12 միլիոն ապօրինի միգրանտներ[փա՞ստ]), որոնք աշխատում են ԱՄՆ-ում։ Մեքսիկային հաջորդում են Հնդկաստանը, Չինաստանը, Ֆիլիպինները և զարգացող այլ երկրներ։ Ռիմեսաների ցանկում Ռուսաստանը զբաղեցրել է իններորդ հորիզոնականը։ Սակայն, ի տարբերություն Մեքսիկայի, դրամական փոխանցումները 2005 թվականին կազմել են Ռուսաստանի ՀՆԱ-ի ընդամենը 0,5%-ը և այնքան էական դեր չեն խաղում, որքան Լատինական Ամերիկայի երկրներում, որտեղ դրանք բնակչության եկամտի երկրորդ կարևոր աղբյուրն են։

2006 թվական խմբագրել

2007 թվականի հոկտեմբերին 2006 թվականի տվյալների հիման վրա հրապարակվեցին համաշխարհային ռիմեսաների վերջին գնահատականները։ 2005 թվականի համեմատ դրամական փոխանցումների ընդհանուր գումարն աճել է 30%-ով։ Հնդկաստանը դրամական փոխանցումների ծավալով առաջին տեղում է. նրան բաժին է ընկել աշխարհի բոլոր ռիմեսաների 8,2%-ը և ընդհանուր առմամբ Ասիա ուղարկված գումարների 20%-ը։ 2006 թվականի առաջատարների աղյուսակը հետևյալն է.

Երկիր Ստացված փոխանցումների ծավալը միլիարդ դոլար (2003 թ.) Ստացված փոխանցումների ծավալը միլիարդ դոլար (2006 թ.)
Հնդկաստան 21,7 24,5
Մեքսիկա 18,1 24,2
Չինաստան 21,3 21,0
Ֆիլիպիններ 12,0 14,6
Ռուսաստան 13,7
Պակիստան 3,9
Բանգլադեշ 3,4 5,97

2019 թվական խմբագրել

Ռիմեսայի ծավալը ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրների նկատմամբ 2019 թվականին գնահատվել է 551 միլիարդ ԱՄՆ դոլար[4], հիմնական ստացող երկրներն են Հնդկաստանը, Չինաստանը, Մեքսիկան, Ֆիլիպինները, Եգիպտոսը, Նիգերիան, Պակիստանը, Բանգլադեշը, Վիետնամը, Ուկրաինան։ Մի շարք երկրների համար ռիմեսայի ծավալը կազմում է ՀՆԱ-ի մոտ 30%-ը (Տոնգա, Հաիթի, Նեպալ, Տաջիկստան, Ղրղզստան)։ Ստացող որոշ առանձին երկրների համար դրամական ռիմեսայի ծավալները կարող են հասնել իրենց ՀՆԱ-ի մեկ երրորդին[5]։

Հիմնական ստացող երկրները

Դրամական փոխանցումներ ստացող խոշորագույն երկրները (ԱՄՆ միլիարդ դոլարով)[6][7][8]
Երկիր 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020[9] 2021[10]
  Հնդկաստան 68.82 69.97 70.97 72.20 62.7 69.0 78.6 84.2 83.1 87
  Չինաստան 57.99 59.49 61.49 63.90 61.0 64 67.4 70.3 59.5 53
  Մեքսիկա 23.37 23.02 24.50 25.70 28.5 31.0 35.7 38.7 42.8 53
  Ֆիլիպիններ 24.61 26.70 27.90 29.80 29.9 33.0 33.8 35.1 34.9 36
  Եգիպտոս 19.24 17.83 19.83 20.40 16.6 20.0 28.9 26.4 29.6 33.3
  Նիգերիա 20.63 20.89 20.88 20.89 19.0 22.0 24.3 25.4 17.0 18
  Պակիստան 14.01 14.63 17.80 20.10 19.8 20.0 21.0 21.9 26.1 33
  Բանգլադեշ 14.24 13.86 15.10 15.80 13.7 13 15.5 17.5 21.7 23
  Վիետնամ 10.00 11.00 11.80 12.30 13.4 14.0 15.9 16.7 17.0 18
  Նեպալ 5.9 6.01 5.29 5.8 6.40 6.68 8.1 5.19 8.1 8.5

Նշում. ստորև նշված երկրները միայն 2013 թվականի ընթացքում դրամական փոխանցումներ ստացող խոշորագույն 15 երկրներն են։ Համաշխարհային բանկի տվյալները օգտագործվում են բոլոր երկրների և տարիների համար։

ՀՆԱ-ի մասնաբաժնում դրամական փոխանցումների հիմնական ստացողներն են եղել Տաջիկստանը (42,1%), Ղրղզստանը (31,5%), Նեպալը (28,8%), Մոլդովան (24,9%), Լեսոտոն (24,4%), Սամոան (23,8%), Հաիթին (21,1%), Հայաստանը (21,0%), Գամբիան (19,8%), Լիբերիան (18,5%), Լիբանանը (17,0%), Հոնդուրասը (17,0%), Ուզբեկստանը (18,5%), Ուզբեկստանը (18,5%), 16,9%), Թիմոր-Լեստեն (16,6%), Սալվադորը (16,4%)։ ), Կոսովոն (16,1%), Ջամայկան (15,0%) և Բոսնիան ու Հերցեգովինան (8,82%, ինչը 2017 թվականի համար կազմում է 1,540 միլիարդ ԱՄՆ դոլար` 2017 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ եվրոյի և ԱՄՆ դոլարի փոխարկման փոխարժեքով)[6][11]։

Դրամական փոխանցումներ Հայաստանում խմբագրել

Դրամական փոխանցումները Հայաստանի տնտեսության հիմնական բաղադրիչն են[12]` կազմելով Հայաստանի ՀՆԱ-ի մոտ 13%-ը 2011 թվականի դրությամբ։ 2013 թվականին Հայաստանի ընտանիքների շուրջ 40%-ը ստացել է ռիմեսաներ։ Արդյունքում Հայաստանը հայտնվել է դրամական փոխանցումներ ստացող աշխարհի լավագույն 20 երկրների շարքում[13]։ Դեպի Հայաստան դրամական փոխանցումների ընդհանուր ծավալը հասել է իր գագաթնակետին 2013 թվականին՝ կազմելով 2,192 միլիարդ դոլար, սակայն կտրուկ նվազել է 2014 թվականին ռուսական ռուբլու արժեզրկումից հետո և 2019 թվականին հասել 1,528 միլիարդ դոլարի[14]։

Հայաստանը, լինելով աշխարհի խոշորագույն սփյուռք ունեցող երկիր, զարգացող տնտեսության օրինակ է, որը կախված է դրամական փոխանցումներից և նրանց կողմից տրամադրվող ֆինանսական աջակցությունից[15]։ Դեպի Հայաստան կատարվող դրամական փոխանցումների ընդհանուր ծավալը 2013 թվականին հասել է 1,87 մլրդ ԱՄՆ դոլարի կամ 10,8%-ի։ 2004 թվականին կատարված հետազոտությունն[16] ուսումնասիրել է դրամական փոխանցումների ազդեցությունը միկրո-հեռանկարային տեսանկյունից և պարզել, որ միջին եկամուտ ունեցող տնային տնտեսությունները, ամենայն հավանականությամբ, ընտանիքի անդամ ունեն արտերկրում, քանի որ աղքատ տնային տնտեսությունները ֆինանսական հնարավորություններ չունեն ընտանիքի անդամներին երկրից դուրս ուղարկելու համար, և հարուստ տնային տնտեսությունները դրա համար պատճառ չունեն։

2017 թվականին դեպի Հայաստան դրամական փոխանցումների հոսքերի մեծ մասը եղել է Ռուսաստանից. ընդհանուր դրամական փոխանցումների շուրջ 60,5%-ը։ Այդ թիվը կազմել է մոտ 945 միլիոն դոլար` պայմանավորված այն հանգամանքով, որ Ռուսաստանում ապրում է ավելի քան 2 միլիոն հայ։ Հաջորդ ամենամեծ ներհոսքը գրանցվել Է ԱՄՆ-ից` ավելի քան 160 միլիոն դոլար, ընդհանուր թվի 10,25%-ը (մոտ 500 000-1 000 000 հայ բնակչություն)[17][18]։

ԱՄՀ-ի տվյալներով` 2010 թվականից սկսած ԱՄՆ դոլարով, դրամով և ռուբլով դրամական փոխանցումներն աճել են, մինչև 2014 թվականին հասել են իրենց գագաթնակետին, իսկ հետո սկսել են անկայուն կերպով նվազել ռուսական ռուբլու արժեզրկման արդյունքում։ ՀՀ դրամով և ԱՄՆ դոլարով դրամական փոխանցումները նվազել են և հասել գրեթե մինչև 2010 թվականի մակարդակը[19]։

Դրամական փոխանցումներ Ռուսաստանում և ԱՊՀ երկրներում խմբագրել

ԱՊՀ երկրներից առավել կախված է աշխատանքային միգրանտների դրամական փոխանցումներից Մոլդովայի տնտեսությունը, որտեղ դրանք կազմում են երկրի ՀՆԱ-ի 25%-ը։ Հսկայական տնտեսական ներդրում իրենց երկրի տնտեսության մեջ, որը հաճախ պաշտոնական վիճակագրությամբ չի գրանցվում, ունեն նաև Ուկրաինայի աշխատանքային միգրանտները, ինչպես նաև Տաջիկստանից, Ուզբեկստանից, Ադրբեջանից և այլն։ Հիմնական դոնոր երկիրը Ռուսաստանն է, հատկապես Մոսկվան և Մոսկվայի մարզը, Սանկտ Պետերբուրգը, Լենինգրադի մարզը, Հեռավոր Հյուսիսային և Սիբիրի նավթագազային շրջանները։

Տես նաև խմբագրել

Դրամական փոխանցում

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Remesas.org, Emigrantes construyendo escuelas: La primera política oficial de codesarrollo Արխիվացված 2016-04-04 Wayback Machine
  2. ↑ «La primera Ley de remesas de la historia» (PDF). remesas.org (իսպաներեն).
  3. ↑ «The incredible rise of migrants' remittances». tageswoche.ch. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 30-ին.
  4. ↑ «Data release: Remittances to low- and middle-income countries on track to reach $551 billion in 2019 and $597 billion by 2021». blogs.worldbank.org (անգլերեն). 2019 թ․ հոկտեմբերի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 9-ին.
  5. ↑ «Remittances to Developing Countries Expected to Grow at Weak Pace in 2016 and Beyond». worldbank.org. 2016 թ․ հոկտեմբերի 6. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 «Prospects - Migration & Remittances Data». Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 1-ին.
  7. ↑ «Remittances Data» (PDF). Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 12-ին.
  8. ↑ «COVID-19: Remittance Flows to Shrink 14% by 2021 Data». Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 12-ին.
  9. ↑ «Migration and Development Brief 34 | KNOMAD». www.knomad.org. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 1-ին.
  10. ↑ «Migration and Development Brief 35 | KNOMAD». www.knomad.org. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  11. ↑ «Doznake iz inostranstva prošle godine 2,51 mlrd KM». Indikator.ba. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 19-ին.
  12. ↑ «YSU study» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 30-ին.
  13. ↑ Makaryan, Gagik; Galstyan, Mihran (2013). «Costs and Benefits of Labour Mobility between the EU and the Eastern Partnership Partner Countries - Country Report: Armenia» (PDF). SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.2323376. hdl:10419/128266. ISSN 1556-5068. S2CID 155502946.
  14. ↑ "Personal remittances - Armenia", worldbank.org
  15. ↑ Thomas, R. L., Vardanyan, Y., Yagaloff, L., & Diamond, R. (n.d.). Remittances: The Impact on Families in Armenia. Retrieved December 3, 2022, from http://www.ysu.am/files/8-1547618819-.pdf Արխիվացված 2023-03-09 Wayback Machine
  16. ↑ A study conducted in 2004
  17. ↑ "Overseas Individual Remittances to Armenia"(չաշխատող հղում), Hetq.am
  18. ↑ "Armenia - Migrant remittance"(չաշխատող հղում), Countryeconomy.com
  19. ↑ «Caucasus and Central Asia Regional Economic Outlook».

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիմեսա» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռիմեսա&oldid=9401692» էջից