Վիքիպեդիա

Ջորջ Սանտայանա

Ջորջ Սանտայանա (անգլ.՝ George Santayana, իսպ.՝ Jorge Agustín Nicolás Ruiz de Santayana, դեկտեմբերի 16, 1863(1863-12-16)[1][2][3][…], Մադրիդ, Իսպանիա[1][4] և San Bernardo street, Մադրիդ[5] - սեպտեմբերի 26, 1952(1952-09-26)[4][2][3][…], Հռոմ, Իտալիա[4]), ամերիկացի փիլիսոփա, քննադատական ռեալիզմի ներկայացուցիչ։ Ծագումով՝ իսպանացի։

Ջորջ Սանտայանա
անգլ.՝ George Santayana
Ծնվել էդեկտեմբերի 16, 1863(1863-12-16)[1][2][3][…] Մադրիդ, Իսպանիա[1][4] և San Bernardo street, Մադրիդ[5]
Մահացել էսեպտեմբերի 26, 1952(1952-09-26)[4][2][3][…] (88 տարեկան) Հռոմ, Իտալիա[4]
բնական մահով
ԳերեզմանԿամպո Վերանո[6]
Բնակության վայր(եր)Ավիլա[5] և Beacon Street?[5]
Քաղաքացիություն Իսպանիա
Դավանանքքրիստոնեական աթեիզմ
Մասնագիտությունփիլիսոփա, գրող, բանաստեղծ, վիպասան, ակնարկագիր և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Հարվարդի համալսարան
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն, Ստեղծագործական և մասնագիտական գրություն[7] և պոեզիա[7]
ԱնդամակցությունԱրվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա և Phi Beta Kappa
Ալմա մատերՀարվարդի համալսարան, HU Berlin, Թագավորական քոլեջ, Քեմբրիջ, Հարվարդի քոլեջ և Բոստոնի լատինական դպրոց
Տիրապետում է լեզուներինիսպաներեն և անգլերեն[2][8]
ՀայրAgustín Ruiz de Santayana?[9]
ՄայրJosefina Borrás?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 George Santayana Վիքիպահեստում

Գործունեություն խմբագրել

1872-1912 թվականներին ապրել է ԱՄՆ-ում, 1907-1912 թվականներին՝ Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր։ Կրել է Ու․ Ջեմսի և Ա․ Բերգսոնի ազդեցությունը, կյանքի վերջին տարիներին մոտեցել է էկզիստենցիալիզմին, Է․ Հուսեռլի ֆենոմենոլոգիային և Ա․ Ուայտհեդի «պրոցեսի փիլիսոփայությանը»։ Սանտայանայի մետաֆիզիկական համակարգը տրված է «Կեցության ոլորտները» երկում։ Փիլիսոփայության հիմնական խնդիրը Սանտայանան համարում է աշխարհի նկատմամբ բարոյական և գեղագիտական կողմնորոշում մշակելը․ փիլիսոփայությունը ոչ եկեղեցական կրոն է, այն ուղղված է մարդու «մտքին և սրտին»։ Պոեզիան, արվեստը, կրոնը մարդկային հոգեկանի բարձրագույն ձևերն են, որոնք խիստ հակադրվում են «կենդանական հավատի» (արտաքին աշխարհի գոյությունն ընդունող անմիջական համոզմունքի) վրա հիմնված կենսաբանորեն մեկնաբանվող պրակտիկային և գիտությանը։ Ընդ որում, գիտությունն ըմբռնվել է որպես աշխարհի օգտապաշտական նշանակություն Ունեցող ոչ իսկական ընկալում։ Սանտայանան «Տիրապետություն և իշխանություն» գրքում (1951) Պլատոնի ոգով մշակել է հակադեմոկրատական հասարակական-քաղաքական ուսմունք։ Հեղինակ է նաև «Վերջին պուրիտանը» վեպի (1935) և գեղագիտության, մշակույթի ու գրականության վերաբերյալ բազմաթիվ աշխատությունների։ Հայտնի է իր փայլուն գրելաոճով։ Սանտայանայի գաղափարների վրա է հիմնվում ամերիկյան հասարակական մտքի հակասցիենտիստական ուղղությունը։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Santayana, George // The Enciclopædia Britannica: New Volumes — 12 — London, NYC: 1922.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Henfrey N. V. Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Сантаяна Джордж // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 https://books.google.es/books?id=jmRiyN9r63sC&pg=PA452
  6. ↑ Find A Grave — 1996.
  7. ↑ 7,0 7,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. ↑ CONOR.Sl
  9. ↑ https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=5688106 — P. 59.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջորջ Սանտայանա» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 184)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջորջ_Սանտայանա&oldid=9785648» էջից