Պուերտո Ռիկո

Պուերտո Ռիկոյի Համագործակցություն
Estado Libre Asociado de Puerto Rico Պուերտո Ռիկոյի Համագործակցություն
; Դրոշ	; Զինանշան
	Ազգային օրհներգ՝ La Borinqueña
	Պուերտո Ռիկո դիրքը
Մայրաքաղաք	Սան Խուան (Պուերտո Ռիկո); 18°27′N, 66°6′W
Ամենամեծ քաղաք	capital
Պետական լեզուներ	իսպաներեն և անգլերեն
Կառավարում	Հանրապետություն
Անկախություն	Իսպանիա-ից
Բնակչություն
ՀՆԱ (ԳՀ)	2007 գնահատում
ՀՆԱ (անվանական)	2010 գնահատում
Ջինի (2006)	53.5 (-)
ՄՆԶԻ (-)	0.894 (շատ բարձր) (-)
Արժույթ	Դոլար (USD)
Ժամային գոտի	UTC (ՀԿԺ-4)
Ազգային դոմեն	.pr
Հեռախոսային կոդ	+1 787, +1 939

Պուերտո Ռիկո (իսպ.՝ Puerto Rico – «հարուստ նավահանգիստ»), պաշտոնական անվանում՝ Պուերտո Ռիկոյի ազատ միավորված պետություն (իսպ.՝ Estado Libre Asociado de Puerto Rico), կամ Պուերտո Ռիկոյի համագործակցություն (անգլ.՝ Commonwealth of Puerto Rico), ԱՄՆ-ից կախում ունեցող տարածք «չներառված կազմակերպված տարածքի» կարգավիճակով (գտնվում է ԱՄՆ ղեկավարության ներքո՝ չհանդիսանալով նրա անկապտելի մասը)։ Պուերտո Ռիկոյի տարածքում ԱՄՆ Սահմանադրությունը գործում է սահմանափակ, գերագույն իշխանությունը պատկանում է ԱՄՆ կոնգրեսին, սակայն տարածքն ունի իր ինքնավարության համակարգը։

Տեղակայված է Կարիբյան ծովում՝ Մեծ Անտիլյան կղզիների խմբին պատկանող Պուերտո Ռիկո կղզու և նրան հարակից մի շարք փոքր կղզիների վրա։

Պուերտո Ռիկոն ունի իր սահմանադրությունը, օրենսդիր, գործադիր ու դատական իշխանությունները։ ԱՄՆ-ի հետ կապը պահպանվում է ընդհանուր քաղաքացիության, արժույթի ու պաշտպանության միջոցով։ Տարածքի կարգավիճակի վերաբերյալ օրենսդրական ստույգ հիմքի բացակայության պատճառով այդ հարցն ակտիվորեն քննարկվում է կղզում, ԱՄՆ-ում ու ՄԱԿ-ում։ 2000 թվականին ԱՄՆ նախագահ Բիլ Քլինթոնի հանձնարարությամբ ստեղծվել է Պուերտո Ռիկոյի կարգավիճակի հարցով հատուկ հանձնաժողով (անգլ.՝ President's Task Force on Puerto Rico's Status)^[1]:

Իր զեկույցում հանձնաժողովը հաստատել է ընթացիկ կարգավիճակն ու առաջարկել կղզու քաղաքացիներին տալ ինքնորոշման իրավունք^[2]։ Ենթադրվում է, որ այդ գործընթացի շրջանակներում Պուերտո Ռիկոյի բնակիչները կընտրեն երեք տարբերակներից մեկը՝ ընթացիկ կարգավիճակի ամրագրում, ընդգրկում ԱՄՆ-ի կազմում որպես նահանգ կամ անկախացում։ Համապատասխան օրինագիծը ներկայացվել է Կոնգրեսի քննարկմանը^[3]։

2012 թվականին տեղի է ունեցել երկու փուլից բաղկացած հանրաքվե Պուերտո Ռիկոյի կարգավիճակի որոշման նպատակով։ Առաջին փուլում տարածքի բնակիչները քեվերակել են հօգուտ քաղաքական կարգավիճակի փոփոխության. դրա օգտին քվերակել է ընտրողների 54%-ը։ 2012 թվականի նոյեմբերի 6-ին տեղի է ունեցել հանրաքվեի երկրորդ փուլը. ընտրողների 65%-ը քվերակել է տարածքը ԱՄՆ 51-րդ նահանգ դարձնելու, 31%-ը՝ տարածքին ԱՄՆ կազմում սուվերեն միավորված պետության կարգավիճակ տալու օգտին։ Ընտրողների 4%-ն է քվերակել տարածքի լիակատար անկախության օգտին^[4] (այլ տվյալներով՝ ընտրողների 61,15 %-ը քվերակել է ԱՄՆ-ի հետ միանալու, 33,31 %-ը՝ կղզեխմբին ԱՄՆ-ի հետ միություն կազմող սուվերեն իավորված պետության կարգավիճակի շնորհման, իսկ 5,53 %-ը՝ անկախության օգտին)^[5]։ Պուերտո Ռիկոյի՝ ԱՄՆ-ի կազմում վերջնականապես ընդգրկվելու համար անհրաժեշտ է ԱՄՆ Կոնգրեսի որոշումը։

Պուերտո Ռիկոյի քաղաքացիներն ունե երկակի քաղաքացիություն՝ Պուերտո Ռիկոյի ու ԱՄՆ-ի, սակայն իրավունք չունեն մասնակցելու ԱՄՆ նախագահի ընտրություններին^[6]^[7]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ԱՄՆ դաշնային արխիվ (անգլ.)
↑ Պուերտո Ռիկոյի կարգավիճակի գծով նախագահական հանձնաժողովի զեկույցի պաշտոնական տեքստը (անգլ.)
↑ Օրինագիծ Պուերտո Ռիկոյի ինքնորոշման վերաբերյալ Արխիվացված 2017-08-31 Wayback Machine (անգլ.)
↑ Puerto Rico vote could change ties to U.S.(անգլ.)
↑ General Elections 2012 and Plebiscite on Puerto Rico Political Status Արխիվացված 2012-11-07 Wayback Machine (անգլ.)
↑ «Гражданство Пуэрто-Рико». www.zarubej.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 22-ին.
↑ «Մի քանի փաստեր Պուերտո Ռիկոյի մասին*» (անգլերեն). www.ifla.org. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 22-ին.

Վիքիճամփորդն ունի Պուերտո Ռիկո‎ին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պուերտո Ռիկո» հոդվածին։

[1] ԱՄՆ դաշնային արխիվ (անգլ.)

[2] Պուերտո Ռիկոյի կարգավիճակի գծով նախագահական հանձնաժողովի զեկույցի պաշտոնական տեքստը (անգլ.)

[3] Օրինագիծ Պուերտո Ռիկոյի ինքնորոշման վերաբերյալ Արխիվացված 2017-08-31 Wayback Machine (անգլ.)

[4] Puerto Rico vote could change ties to U.S.(անգլ.)

[5] General Elections 2012 and Plebiscite on Puerto Rico Political Status Արխիվացված 2012-11-07 Wayback Machine (անգլ.)

[6] «Гражданство Пуэрто-Рико». www.zarubej.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 22-ին.

[7] «Մի քանի փաստեր Պուերտո Ռիկոյի մասին*» (անգլերեն). www.ifla.org. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 22-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]