Պինդ վառելանյութը այն պինդ մարմնային վիճակում գտնվող նյութերն երբ, որոնք օգտագործվում են որպես վառելանյութ՝ էներգիա ստանալու կամ ուղղակի տաքացման համար։

Ածուխի բրիկետներից ստացված կրակ

Պինդ վառելանյութի տեսակներ խմբագրել

Պինդ վառելանյութի հիմնական տեսակներն են՝ հանածո ածուխները, տորֆը, այրվող թերթաքարերը և փայտանյութը։ Հանածո ածուխները, տորֆը և թերթաքարերը օգտագործվում են ոչ միայն որպես պինդ վառելանյութ, այլ նաև արհեստական եղանակով հեղուկ և գազային վառելանյութ ստանալու համար։

Վառելանյութ C-ի տոկոսային պարունակությունը H-ի տոկոսային պարունակությունը O-ի և այլ էլեմենտների տոկոսային պարունակությունը Ջերմարար ունակությունը կկալ/կգ-ով
Փայտանյութ 50 6 44 4500
Տորֆ 59 6 35 5400
Գորշ ածուխ 69 5.5 25.5 6700
Քարածուխ 82 4.3 13.7 8400
Անտրացիտ 95 2.2 2.8 8100
Այրվող թերթաքարեր (օրգանական մասը) 75 9 16 8100
Նավթ (այն պինդ վառելանյութ չէ) 85.5 14.2 0.3 10500

Հանածո ածուխներ խմբագրել

Հանածո ածուխներն առաջացել են երկրաբանական վաղուց անցած դարաշրջանների բուսականության քայքայման հետևանքով։ Որքան ավելի հին է ածուխը, այնքան ավելի ուժեղ է ընթացել բույսերի օրգանիզմների բաղադրությունը կազմող օրգանական նյութերի քայքայման պրոցեսը և նույնքան ավելի է ածխածնի պարունակությունը նրա մեջ։

Հանածո ածուխներից առավել հնագույնը անտրացիտն է։ Նա ածուխների մեջ ամենապինդն է և ունի փայլ։ Ամենից ջահելը՝ գորշ ածուխն է։ Նրա մեջ երբեմն կարելի է նկատել դեռևս չքայքայված բուսական մնացորդներ։ Ըստ տարիքի և ածխածնի պարունակության, քարածուխը գրավում է միջանկյալ դրություն։ Նա առավել մեծ քանակությամբ է արդյունահանվում և ծախսվում։ Նրա տեսակներից մի քանիսը գործադրվում են կոքսի արտադրության համար, որը կարելի է դիտել որպես արհեստական եղանակով ստացված պինդ վառելանյութերի մի տեսակ։ Գորշ ածուխը, որպես ածխածնով ամենից ավելի աղքատը, սովորաբար հեռավոր տարածություններ չի փոխադրվում, այլ սպառվում է տեղում։

Տորֆ խմբագրել

Վառելանյութի կարևոր տեսակ է նաև տորֆը։ Տորֆը գոյանում է ճահիճների հատակին, ճահճային մահացող բույսերի քայքայումից։ Այդ բույսերի մնացորդները կարելի է հեշտությամբ զզնել տորֆի մեջ։ Ածխածնի պարունակությունը նրա մեջ համեմատաբար մեծ չէ, ուստի այն առավելապես օգտագործվում է որպես տեղական վառելանյութ։

Այրվող թերթաքարեր խմբագրել

Այրվող թերթաքարերը օրգանական նստվածքային գոյացումներ են, որոնք պարունակում են կենդանիների և բույսերի հանքային մնացորդներ և անօրգանական ծագում ունեցաղ նստվածքներ։ Այդ պատճառով էլ թերթաքարերը այրվելիս մոխիր շատ են առաջացնում։

Փայտանյութ խմբագրել

Փայտանյութը որպես արդյունաբերական վառելանյութ գնալով ավելի քիչ գործադրություն է գտնում։ Ավելի հարմար է այն օգտագործել որպես շինանյութ և քիմիական վերամշակման օգնությամբ ստացվող զանազան արժեքավոր արտադրանքներ՝ սպիրտ, քացախաթթու, ացետոն, արհեստական մանրաթել ստանալու համար և այլն։

Աղբյուրներ խմբագրել

Յու․ Վ․ Խոդակով, Լ․ Ա․ Ցվետկով և ուրիշներ։ «Քիմիա», Երևան, 1961։