Վիքիպեդիա

Պաուլ (ութոտնուկ)

Պաուլ ութոտնուկ (գերմ.՝ Paul, 2008 թվականի հունվար[3], Ուեյմութ, Դորսեթ, Անգլիա, 2010 թվականի հոկտեմբերի 26, Օբերհաուզեն, Գերմանիա[4]), Գերմանիայում հայտնի է նաև որպես «Ութոտնուկ-օրաքլ» ( գերմ.՝ Oktopus-Orakel), սովորական ութոտնուկի (Octopus vulgaris) արու ութոտնուկ է, որը հայտնի է Գերմանիայի ֆուտբոլի հավաքականի մասնակցությամբ խաղերի ելքը գուշակելու իր ենթադրյալ ունակությամբ։ Նա ապրում էր Օբերհաուզենի (Գերմանիա) ակվարիումում։ 2011 թվականի հունվարի 20-ին ակվարիումի տարածքում բացվեց ութոտնուկի պատկերով ֆուտբոլային գնդակի հուշարձան, որի ներսում Պաուլի մոխիրն է[5]։

Պաուլ
Տեսակառանձնյակ
Սեռարու
Ծնվել էհունվարի 26, 2008(2008-01-26)
ԾննդավայրWeymouth, Միացյալ Թագավորություն
Սատկել էհոկտեմբերի 26, 2010(2010-10-26)[1] (2 տարեկան)
Սատկելու վայրՕբերհաուզեն, Դյուսելդորֆ, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա[2]
 Paul the Octopus Վիքիպահեստում

Կյանքը խմբագրել

Պաուլի ծննդյան վայրն ու տարեթիվը հստակ հայտնի չեն։ Ըստ նրա պաշտոնական կենսագրության՝ նա ծնվել է 2008 թվականի հունվարին Անգլիայի Ուեյմութ քաղաքում[6]։ Պաուլ անունը ծագել է գերմանացի գրող մանկական բանաստեղծությունից[7]։

Համաձայն այն վարկածի, որն առաջին անգամ հայտնվեց դեղին թերթի կիրակնօրյա համարում[8], չորս ամսական ութոտնուկին բռնել է ութոտնուկների որսորդ Ֆերենա Բարտչը (գերմ.՝ Verena Bartsch) 2008 թվականի ապրիլին Էլբա կղզու մոտ[9], և միայն դրանից հետո նրան տեղավորեցին Օբերհաուզենի ակվարիում։ Այլընտրանքային տարբերակը մեծ ժողովրդականություն ձեռք բերեց Իտալիայում[10][11], քանի որ նրան էր պատկանում Էլբա կղզին։

2010 թվականի Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության քառորդ եզրափակչի Գերմանիա-Արգենտինա խաղից առաջ PETA կազմակերպության կենդանիների իրավունքների պաշտպաններն առաջարկեցին Պաուլին բաց թողնել, սակայն Ծովային կյանքի կենտրոնի վարչությունը հայտարարեց, որ ութոտնուկն ինքնուրույն չէ և չի կարողանա ինքնուրույն սնունդ հայթայթել[12]։ Ըստ DPA-ի՝ իսպանական Կարբալինո քաղաքի գործարարները 30,000 եվրո են հավաքել, որպեսզի Պաուլը դառնա տեղի «Պուլպադա» ութոտնուկների փառատոնի գլխավոր դեմքը։ Քանի որ առաջնությունոմ Իսպանիան Գերմանիայի գլխավոր մրցակիցն էր, տեղական բիզնես ակումբի ղեկավար Մանուել Պասոն երաշխավորեց, որ Պաուլին կենդանի կներկայացնեն ակվարիումում և ոչ թե հայտնի ուտեստի մեջ։ Սակայն մերժել է առաջարկը։

Երբ Գերմանիան զիջեց Իսպանիային, գերմանական թերթը մեղադրեց կենդանուն ազգային շահերը դավաճանելու մեջ։ Ի պատասխան՝ Իսպանիայի վարչապետ Խոսե Լուիս Ռոդրիգես Սապատերոն խոստացավ թիկնապահների թիմ ուղարկել Պաուլին պաշտպանելու համար, մինչդեռ Իսպանիայի շրջակա միջավայրի նախարար Ելենա Էսպինոսան ասաց, որ պաշտպանելու է Պաուլին գերմանացի երկրպագուների կողմից նրա կյանքի վրա հարձակումներից։

Կանխատեսումներ խմբագրել

Կանխատեսում ստանալու համար թափանցիկ պլաստմասսայից պատրաստված երկու խորանարդ սնուցիչներ՝ 30x30x30 սմ չափերով, Գերմանիայի դրոշով և գալիք խաղում նրա մրցակցի վրա, իջեցվել են մեծ ակվարիում, որտեղ ապրում էր ութոտնուկը։ Համարվում էր, որ կհաղթի նա, ում դրոշը առաջինը բացեց Պաուլը։

Այսպիսով, Պաուլը կանխատեսեց Եվրո 2008-ում Գերմանիայի հավաքականի[13] 6 խաղերից 4-ի արդյունքը, բացառությամբ Խորվաթիայի դեմ խմբային փուլի[14] խաղի և իսպանացիների հետ եզրափակիչ խաղի (Պաուլը որպես Գերմանիա ընտրեց հաղթող բոլոր 6 անդամները)։ 2010 թվականին Հարավային Աֆրիկայում կայացած ՖԻՖԱ-ի աշխարհի գավաթի ժամանակ Պաուլը կարողացավ ճիշտ կանխատեսել հանդիպումների բոլոր արդյունքները՝ ներառյալ գերմանացիների պարտությունները Սերբիայի և Իսպանիայի հավաքականների դեմ խաղում[15], ինչպես նաև Անգլիայի և Արգենտինայի նկատմամբ տարած հաղթանակները։

Հատկանշանական է, որ Պաուլին առաջարկվել է ընտրել միայն երկու հաղթողներից, մինչդեռ աշխարհի և Եվրոպայի առաջնությունների խմբային փուլում հնարավոր են ոչոքիներ։ Գերմանիայի հավաքականը ոչ ոքի չի խաղացել 2008 թվականի Եվրոպայի և 2010 թվականի աշխարհի առաջնության խմբային փուլերում անցկացրած 6 հանդիպումներում։

 
Ծովային կյանքի կենտրոն Օբերհաուզենում:

Պաուլը գուշակել էր Իսպանիայի հաղթանակը 2010 թվականի աշխարհի առաջնության եզրափակչում Հոլանդիայի նկատմամբ (սա Պաուլի առաջին և միակ կանխատեսումն էր առանց հանդիպումներ Գերմանիայի հավաքականի մասնակցության )։ Պաուլի կանխատեսմամբ՝ 2010 թվականի աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալների համար խաղում Գերմանիայի հավաքականը պետք է հաղթեր Ուրուգվայի հավաքականին[16]։ Երկու կանխատեսումներն էլ իրականացան, ինչի համար Պաուլին տրվեց աշխարհի առաջնության կրկնօրինակը[17]։ Մրցաշարի ավարտին կենդանաբանական այգու ղեկավարությունը հայտարարեց, որ Պաուլն այլևս կանխատեսումներ չի անի խաղերի արդյունքների վերաբերյալ[18]։

Միևնույն ժամանակ, ըստ «Գազետա» թերթի, գիտնականներին չի հետաքրքրել ութոտնուկը, քանի որ նրա հետ փորձերը չեն կարող գիտական համարվել, և հայտնի չէ՝ ութոտնուկը պատահականորեն ընտրել է սնուցողը, թե մարզիչների հուշումով, որոնք կարող են՝ օրինակ, տուփերից մեկի մեջ դնել ավելի համեղ ուտելիք[19], մի սնուցողն իջեցրել մի փոքր ավելի շուտ, այն ութոտնուկի համար ավելի լավ տեսանելի հատվածում կամ այն կողմից, որը ծանոթ է կամ ավելի հարմար։

Գերմանիայի հավաքականի մասնակցությամբ հանդիպումներ խմբագրել

 
Գերմանիայի և Իսպանիայի դրոշներով սնուցողներ
Հակառակորդ Մրցաշար Փուլ Պաուլի կանխատեսումը Հաշիվ
  Լեհաստան Եվրո 2008 Խմբային փուլ Գերմանիա 2:0 ճիշտ
  Խորվաթիա Եվրո 2008 Խմբային փուլ Գերմանիա 1:2 սխալ
  Ավստրիա Եվրո 2008 Խմբային փուլ Գերմանիա 1:0 ճիշտ
  Պորտուգալիա Եվրո 2008 1/4 եզրափակիչ Գերմանիա 3:2 ճիշտ
  Թուրքիա Եվրո 2008 Կիսաեզրափակիչ Գերմանիա 3:2 ճիշտ
  Իսպանիա Եվրո 2008 Եզրափակիչ Գերմանիա 0:1 սխալ
  Ավստրալիա ԱԱ 2010 Խմբային փուլ Գերմանիա 4:0 ճիշտ
  Սերբիա ԱԱ 2010 Խմբային փուլ Սերբիա 0:1 ճիշտ
  Գանա ԱԱ 2010 Խմբային փուլ Գերմանիա 1:0 ճիշտ
  Անգլիա ԱԱ 2010 1/8 եզրափակիչ Գերմանիա 4:1 ճիշտ
  Արգենտինա ԱԱ 2010 1/4 եզրափակիչ Գերմանիա 4:0 ճիշտ
  Իսպանիա ԱԱ 2010 Կիսաեզրափակիչ Իսպանիա 0:1 ճիշտ
  Ուրուգվայ ԱԱ 2010 Խաղ 3- րդ տեղի համար Գերմանիա 3:2 ճիշտ

Այլ խաղեր խմբագրել

Խաղ Մրցաշար Փուլ Պաուլի կանխատեսումը Հաշիվ
  Նիդերլանդներ -   Իսպանիա ԱԱ 2010 Եզրափակիչ Իսպանիա 0:1 (0:0) ԼԺ ճիշտ

Պաուլ ութոտնուկ, հավանականության տեսություն և տարբերակներ խմբագրել

Պաուլ ութոտնուկի պարադոքսը բացատրող մի տեսություն ներառում է պարզ բախտը[20]։ Ըստ Դեյվիդ Շպիգելհալտերի (անգլ.՝ David SpiegelhalterՔեմբրիջի համալսարանի վիճակագրության լաբորատորիայի պրոֆեսոր ասում է, որ ութոտնուկի հաջող կանխատեսումների շարքը զուտ հաջողություն էր։ Ինչպես նետաձիգ խաղի դեպքում, անընդմեջ 9 կամ 10 գլուխ կամ պոչ ստանալն ինքնին առանձնահատուկ բան չէ, թեև խաղացողի տեսանկյունից դա կարող է նշանավոր իրադարձություն լինել[21]։

Ըստ (առաջատար առցանց մոլախաղային ծառայություններից մեկը) 2010 թվականի աշխարհի առաջնության առաջին 6 արդյունքները ճիշտ գուշակելու հավանականությունը կազմել է 0,245% կամ 1-ը 408-ից[22]։ Գուշակության այս աստիճանը դեռ դժվար թե կարելի է բացատրել սովորական բախտավորությամբ։

Ճանաչված վարկածը բացատրում է ութոտնուկի ընտրությունը այն երկրների դրոշներում մեծ քանակությամբ դեղինի պարզ առկայությամբ, որոնք նա ընտրել է առաջինը։

Հնարավոր է, որ ութոտնուկի հետ խաղացել է սնուցողներն իջեցրած օպերատորը։ Օրինակ՝ նա կարող էր Գերմանիայի դրոշով սնուցիչը մի փոքր ավելի շուտ իջեցնել կամ ութոտնուկին մի փոքր մոտեցնել։ Ութոտնուկն առաջինը նկատեց նրան և ձգտեց նրա կողմը։

Ամենահավանական տարբերակն այն է, որ առաջին անգամ պատահական ընտրությամբ բացելով գերմանական դրոշով սնուցիչը՝ ութոտնուկը հիշել է իր ընտրությունը և հետո միշտ կառչել դրան, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ գերմանական դրոշն իր ընտրության մեջ չի եղել։ Այնուհետև նա բացեց առաջին տաշտը՝ գերմանական դրոշով ամենանման դրոշով։

Սատկելը խմբագրել

Ութոտնուկ Պաուլը սատկել է 2010 թվականի հոկտեմբերի 26-ի առավոտյան Օբերհաուզենի ակվարիումում[23][24]։ Ակվարիումի ներկայացուցիչ Տանյա Մունցիգի խոսքով՝ Փոլին մահացած են գտել հոկտեմբերի 26-ի առավոտյան։ Իրադարձությունների այս շրջադարձը կանխատեսելի էր, քանի որ վերջին օրերին նա քիչ էր կերել և սովորականի պես ակտիվ չէր։ Ակվարիումի գլխավոր մենեջեր Ստեֆան Պորվոլի խոսքով՝ ութոտնուկը սատկել է մեկ գիշերվա ընթացքում բնական պատճառներով։ Ինչպես գրում է հրատարակությունը, հոկտեմբերի 26-ին Օբերհաուզենի ակվարիումում դրոշները իջեցվել են, աշխատակիցները կրել են սև ժապավեններ, ցուցադրվել է ցավակցական գիրք։ Ծովային կյանքի կենտրոնում կա նրա հուշարձանը[25]։

Սատկելուց հետո խմբագրել

2010 թվականի նոյեմբերի 3-ին Օբերհաուզենի ակվարիումում ներկայացվեց Պաուլի իրավահաջորդ անունով ութոտնուկը։ Ավելին, նոր ութոտնուկը, որը ծնվել է Ֆրանսիայի Մոնպելյե քաղաքում, ստացել է նաև Պոլ անունը[26]։ Պաուլի զարմիկը՝ ութոտնուկ Պաուլն, ով բնակություն է հաստատել Պորտու ակվարիումում 2012 թվականի մարտի 27-ին, նույնպես ֆուտբոլային կանխատեսումներ է արել Եվրո 2012-ի ընթացքում Պորտուգալիայի հավաքականի հանդիպումների համար[27]։

2010 թվականի նոյեմբերի 29- ին կայացած իսպանական «Բարսելոնա» - «Ռեալ Մադրիդ» Էլ Կլասիկո -ի նախօրեին դաշնային իսպանական հեռուստաալիքի հաղորդաշարի հաղորդավարները փորձել են արթնացնել Պաուլի ոգին` գցելով թիթեղյա տարա ակվարիումի մեջ՝ ակումբների գլխավոր մարզիչների լուսանկարներով[28]։ Կանխատեսումն իրականացավ, երբ խաղակեսն ընկավ Պեպ Գվարդիոլայի պատկերով, որի «Բարսելոնան» ջախջախեց Ժոզե Մոուրինյոյի «Ռեալին» 5-0 հաշվով։

2010 թվականի վերջին Փոլին շնորհվեց բրիտանականմրցանակաբաշխություն ՝ «Կենդանու հետ կապված ամենաանսովոր պատմությունը» անվանակարգում[29]։

Կենդանիների սպորտի այլ կանխատեսողներ համեմատվել են Պաուի հետ[30]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11626050
  2. ↑ Sea Life plant Denkmal für totes Orakel Paul (գերմ.) // Westdeutsche Allgemeine Zeitung — Funke Mediengruppe, 2010.
  3. ↑ «Вести. Ru: Осьминог Пауль». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  4. ↑ В Германии умер осьминог Пауль Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով: // Lenta.ru
  5. ↑ «Осьминога Пауля похоронили в футбольном мяче». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 22-ին.
  6. ↑ «Вести. Ru: Осьминог Пауль». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  7. ↑ Boy Lornsen: Der Tintenfisch Paul Oktopus. Gedichte für neugierige Kinder. Manfred Boje Verlag, Köln 2009, 80 S., ISBN 978-3-414-82148-5.
  8. ↑ Krake-Paul: Ich bin die Mutter vom WM-Orakel Paul — News — Bild.de Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով: (գերմ.)
  9. ↑ Don’t Mess with the Octopus: Oracle Paul Celebrates Perfect World Cup Record — spiegel.de Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով: (անգլերեն)
  10. ↑ 'Psychic' oracle octopus Paul’s perfect World Cup record Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով: (անգլերեն)
  11. ↑ «Italians claim perfect 'Paolo'» (անգլերեն). ESPNsoccernet. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  12. ↑ «Аргентинцы предложили сварить немецкого осьминога-оракула». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 4-ին.
  13. ↑ «'Psychic' octopus predicts Germany victory over England». BBC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 9-ին.
  14. ↑ World Cup 2010: 10 things you didn’t know about Paul the psychic octopus Արխիվացված 2012-06-30 archive.today (անգլերեն)
  15. ↑ ««Осьминог-оракул предрёк поражение Германии в полуфинале ЧМ» на сайте «Русской службы Би Би Си»». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 7-ին.
  16. ↑ «Пауль предсказал победу Испании на ЧМ-2010 по футболу» на сайте «Русской службы Би Би Си»
  17. ↑ «Осьминог Пауль получил кубок ЧМ по футболу». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 12-ին.
  18. ↑ «Осьминог Пауль больше не будет давать прогнозов». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 12-ին.
  19. ↑ Осьминог Пауль ученым не интересен — 8 июля 2010
  20. ↑ «5 Theories To Explain "Oracle" Octopus Paul's Perfect World Cup Predictions» (անգլերեն). сайт www.indyposted.com. 2010 թ․ հուլիսի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  21. ↑ «BBC News — What are the chances Paul the octopus is right?». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 9 (օգնություն)
  22. ↑ Paul Armstrong (2010 թ․ հուլիսի 9). «Would you trust World Cup's octopus oracle?» (англ). CNN. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  23. ↑ Знаменитый осьминог Пауль умер // ИА Интерфакс
  24. ↑ Paul the octopus has retired from the clairvoyant’s business! Արխիվացված 2010-10-29 Wayback Machine // Sealife Europe
  25. ↑ Осьминогу Паулю установят памятник(չաշխատող հղում)
  26. ↑ «Публике представили преемника осьминога Пауля». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  27. ↑ Родственник осьминога Пауля будет предсказывать результаты сборной Португалии Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով: Новость на сайте Чемпионат.com от 31 марта 2012 года
  28. ↑ Дух Пауля восстал против Моуриньо Արխիվացված 2010-12-02 Wayback Machine Заметка в газете «Советский спорт» от 29 ноября 2010 года
  29. ↑ «Осьминог и все-все-все». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  30. ↑ «ЧМ-2014: Осьминог Пауль умер, но дело его живёт». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 11-ին.

Հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պաուլ_(ութոտնուկ)&oldid=9954397» էջից