Նուբարաշեն վարչական շրջան
Նուբարաշեն, Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանի վարչական շրջաններից մեկը։ Ընդհանուր սահմաններ ունի էրեբունի և Շենգավիթ վարչական շրջանների հետ։ Արտաքին սահմանագծով սահմանակից է Արարատի մարզին[2]։
Երկիր | Հայաստան |
---|---|
Կարգավիճակ | Երևանի վարչական բաժանում |
Մտնում է | Երևանի մեջ |
Վարչական շրջանի ղեկավար | Անդրանիկ Գասպարյան |
Հիմնական լեզու | հայերեն |
Բնակչություն | 9800 մարդ (2015)[1] |
Տարածք | 18 կմ² |
Բարձրություն ծովի մ-ից՝ - Բարձրագույն կետ | 1,315 մ |
Ժամային գոտի | UTC+4 |
Ընդհանուր նկարագիր խմբագրել
Նուբարաշենն ունի 18 կմ² տարածք (Երևանի 8.07% -ը), մեծությամբ Երևանի 5-րդ շրջանն է։ Գտնվում է Երևանից մոտ 7 կմ հարավ-արևելք ամբողջությամբ մեկուսացված քաղաքից։
Թաղամասի կենտրոնում գտնվում է Նուբարաշենի կենտրոնական այգին և մոտակա Ղևոնդ Ալիշանի անվան թիվ 95 դպրոցը (բացվել է 1932 թվականին)։ Նուբարաշենի ռազմական բազան զբաղեցնում է թաղամասի արևելյան հատվածի մեծ մասը։
Պատմություն խմբագրել
Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միությունը (ՀԲԸՄ) դարձավ միակ սփյուռքի կազմակերպությունը, որը թույլատրվեց գործունեություն ծավալել Հայաստանի խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունում (ՀԽՍՀ)։ ՀԲԸՄ թույլտվությունը տրվել է 1923 թվականին։
1926 թվականի Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության Միացյալ Նահանգների Ֆիլադելֆիայի հանդիպման ժամանակ, ՀԲԸՄ-ն որոշում է կայացրել ֆինանսավորել Հայաստանի Սոցիալիստական Խորհրդային հանրապետությունում նոր բնակելի շենք կառուցելու համար` հիմնադիրի պատվին։ Ծրագրի հիմնական նպատակն էր ուղղված Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած հայ ընտանիքների հայրենադարձությանը և այն տարածվեց Մերձավոր Արևելքում և Եվրոպայում։
Ծրագրի իրականացման համար նախատեսված էր, մինչև 1931 թվականի ապրիլի 30-ը բարձրացնել 250.000 ԱՄՆ դոլարը, որպեսզի ծրագիրը սկսի ՀԲԸՄ-ի 25-ամյակի կապակցությամբ։ Նյու Յորքում հայերի համար նվիրաբերվել է 102.000 ԱՄՆ դոլար, իսկ Չիկագոյից` 25.000 ԱՄՆ դոլար։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանի հարուստ նվիրատուներից շատերը 1929 թ. մեծ դեպրեսիայի զոհ դարձան։ Այսպիսով, 1929 թվականի վերջի դրությամբ ապահովվեց միայն 153.000 ԱՄՆ դոլար։
Հայաստանի կոմունիստական կառավարությունը նախաձեռնության համար առաջարկել է բազմաթիվ տեղեր, այդ թվում` Եղվարդ, Սարդարապատ և Մեծամոր։ Վերջապես, բնակավայրի գտնվելու վայրը ընտրվել է մայրաքաղաքի հարավ-արևելյան հարթավայրում, Նորագավիթի հարևանության հարավում։
Պողոս Նուբարը ծրագրի համար նվիրաբերեց 100,000 ԱՄՆ դոլար, իսկ վերջապես, 1930 թվականի ապրիլ-մայիսին Հայաստանի կոմունիստական կառավարության և ՀԲԸՄ-ի միջև պայմանավորվածություն էր ձեռք բերվել «Նուբարաշեն բնակելի թաղամասի կառուցումը»։ Շուտով նույն տարվանից սկսվեց շինարարական աշխատանքը Երևանի հարավում` քաղաքաշինական ծրագրի հիման վրա, որը մշակվել է ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի կողմից։
1931 թ. հուլիսին մոտ 100-120 բնակելի շենքեր պատրաստ էին ծառայելու։ 1932 թվականին բնակավայրը պաշտոնապես հաստատվել է և անվանվել է Նուբարաշեն (նշանակում է Նուբար քաղաք)։ Նորաստեղծ բնակավայրի առաջին բնակիչները հայրենադարձվել են Հունաստանի հայ ընտանիքները, այնուհետև` Բուլղարիայից, Ֆրանսիայից, Լիբանանից և Սիրիայից։ Ծրագրի գրեթե 50%-ը ավարտվել է 1936 թ. վերջին։ 1937 թ. ամռանը Նուբարաշենում ապրում էր մոտ 1000 հայրենադարձված հայ։
1938 թվականին բնակավայրը վերանվանվեց Սովետաշեն (Սովետասեն), որը նշանակում է խորհրդային քաղաքը։ 1961 թ.-ին Օրդոնիկիձեի շրջանը (Օրրջոնիկիդզևի շրջան) ձևավորվեց որպես Երևանի վարչական շրջան։ 1963 թ. Սովետաշենին տրվել է քաղաքային տիպի բնակության կարգավիճակ՝ Օրջոնիկիձեի շրջանի մի մասը դառնալու համար։
1989 թ. թաղամասը վերանվանվել է իր սկզբնական անվամբ։ 1996 թ.-ին Հայաստանի վարչական բաժանման բարեփոխումների արդյունքում Նուբարաշենին տրվեց Երևանի վարչական շրջանի կարգավիճակ։
Ժողովրդագրություն խմբագրել
2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով, շրջանի բնակչությունը կազմել է 9,561 մարդ (քաղաքի բնակչության 0,9% -ը)։ Ըստ 2016 թվականի պաշտոնական տվյալների` թաղամասի բնակչությունը կազմում է շուրջ 9,800՝ Երևանի ամենաքիչ բնակիչներ ունեցող շրջան։
Թաղամասում գտնվում է 2015 թվականի ապրիլի 25-ին բացված Սուրբ Նահատակաց եկեղեցին։ Շինարարությունը սկսվել է 2012 թվականին և ավարտվել 2015 թվականին։ Եկեղեցին նախագծել է ճարտարապետ Արտակ Ղուլյանը, իսկ միջոցները հատկացրել է հայտնի գործարար Գագիկ Ծառուկյանը։
Մշակույթ խմբագրել
Նուբարաշենի երաժշտական դպրոցը գործում է 1935 թվականից, իսկ թիվ 34 Նուբարաշենի գրադարանը գործում է 1936 թվականից։
Թաղամասում բազմաթիվ հուշարձաններ են տեղադրվել, այդ թվում `
- 1973 թվականին կառուցված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հուշահամալիրը,
- 2004 թվականին կառուցված Ղևոնդ Ալիշանի կիսանդրին,
- Արցախյան պատերազմի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր։
Տրանսպորտ խմբագրել
Նուբարաշենի հիմնական տրանսպորտային միջոցները՝ ավտոմեքենաներ, ավտոբուսներ, և միկրոավտոբուսներ (ԳԱԶել)։
Տնտեսություն խմբագրել
1958 թվականին բացված Նուբարաշենի գործարանը հանդիսանում է թաղամասի առաջին արդյունաբերական գործարաններից մեկը։ 1982 թվականին բացվեց Նուբարաշենի կահույքի գործարանը (ներկայումս հայտնի է որպես WoodLnad): Խորհրդային տարիներին Մասիսի կոշիկի գործարանի մասնաճյուղն էր։
Խորհրդային տարիներից ի վեր թաղամասում գործում են անասնաբուծարաններ, որոնցից ամենամեծը` 1971 թվականին բացված «Նուբարաշեն» թռչնաբուծական ֆերման է։
Անկախությունից հետո թաղամասում բացվեց սննդամթերքի վերամշակման բազմաթիվ գործարաններ, ինչպիսիք են Էլիզա և Գոհար պահածոների պահածոների գործարանը, որը բացվել է 2000 թվականին։
Նուբարաշենի հոգեբուժական բժշկական կենտրոնն ունի 500 մահճակալ։
Կրթություն խմբագրել
2016-2017 թվականների դրությամբ Նուբարաշենն ունի 2 հանրակրթական դպրոց, ինչպես նաև հատուկ կարիքներով երեխաների համար ևս 2 դպրոց։
Սպորտ խմբագրել
Նուբարաշենը մի շարք մարզական դպրոցներ ունի, որոնցից են`
- Նուբարաշենի սպորտի և մշակույթի կենտրոնը, որը բացվել է 2009 թվականին, ձյուդոյի և ժողովրդական պարերի համար։
- 2016 թվականին բացված Նուբարաշենի մանկապատանեկան մարզադպրոցը։
Միջազգային հարաբերություններ խմբագրել
Նուբարաշեն թաղապետարանը կապեր է հաստատել՝
- Արնոուվիլ, Իլ դը Ֆրանս, Ֆրանսիա, 2015թ․։
Փողոցներ, հրապարակներ, զբոսայգիներ խմբագրել
- Նուբարաշենի կենտրոնական փողոց
- Ջրաշեն-Նուբարաշեն փողոց
- Նուբարաշենի կենտրոնական զբոսայգի
- Պողոս Նուբարի անվան զբոսայգի
Եկեղեցիներ խմբագրել
Հուշարձաններ խմբագրել
- Պողոս Նուբար Նուբարյանի կիսանդրին
- Անհայտ զինվորի հուշարձանը, 1941-1945 թթ.
- Ղևոնդ Ալիշանի կիսանդրին
- Չնքուշցիների հուշարձանը
- Արցախյան շարժման ժամանակ զոհված ազատամարտիկների հիշատակին նվիրված խաչքար
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Նուբարաշենի կենտրոնական զբոսայգի
-
Պողոս Նուբարի անվան զբոսայգի
-
Անհայտ զինվորի հուշարձանը, 1941-1945 թթ.
-
Նուբարաշենի կենտրոնական փողոցը