Նյուֆաունդլենդի դոլար
Նյուֆաունդլենդի դոլար, Նյուֆաունդլենդ գաղութի, այնուհետև Նյուֆաունդլենդի տիրապետության արժույթն էր, 1865-1949 թվականներին, երբ Նյուֆաունդլենդը դարձավ Կանադայի նահանգ։ Նյուֆաունդլենդի դոլարը կազմում էր 100 ցենտ։
| Երկիր | Dominion of Newfoundland  | |
|---|---|---|
| Իրավասությունը տարածվում է | Dominion of Newfoundland | |
| Տարադրամի պատկերանշանի նկարագրություն | dollar sign | |
| Հաջորդող | Կանադական դոլար | |
| Սկսած | 1865 | |
| Ավարտված | 1949 | |
| Գին | 1 Կանադական դոլար | |
Պատմություն խմբագրել
1865 թ- ին Նյուֆաունդլենդը ներդրեց ոսկու ստանդարտը, և դոլարը փոխարինեց ֆունտ ստեռլինգով 1 դոլար = 4 շիլլինգ 2 ֆունտ ստեռլինգ կամ 1 ֆունտ = 4,80 դոլար փոխարժեքով, ինչը մի փոքր ավելի բարձր է, քան կանադական դոլարը (4 շիլլինգ 1,3 դինար)։ Այս վարկանիշի նշանակությունն այն էր, որ երկու ցենտը հավասար էր մեկ ֆունտի մեկ կոպեկի։ Դա դիտվում էր որպես փոխզիջում Բրիտանական և ամերիկյան համակարգերի ընդունման միջև։ Դա նաև հանգեցրեց Նյուֆաունդլենդի դրամական միավորի համապատասխանեցմանը Բրիտանական Արևելյան Կարիբյան գաղութներում դոլարին։ Արևմտյան հնդկական դոլարը ծագել է անմիջապես իսպանական դոլարից (ութ)։ Նյուֆաունդլենդը եզակի էր Բրիտանական կայսրությունում, քանի որ այն միակ երկիրն էր, որը ներմուծեց իր սեփական ոսկե մետաղադրամը՝ զուգորդված իր ոսկու ստանդարտի հետ։ Նյուֆաունդլենդի երկու դոլարանոց մետաղադրամները հատվել են ընդհատումներով մինչև 1894 թվականին նյուֆաունդլենդում բանկային փլուզումը։ 1895 թ-ին, բանկային ճգնաժամից հետո, կանադական բանկերը տեղափոխվեցին Նյուֆաունդլենդ, և Նյուֆաունդլենդի դոլարի արժեքը ճշգրտվեց այնպես, որ այն հավասար լիներ Կանադական դոլարին, ինչը հանգեցրեց 1,4% արժեզրկման։ 1949 թվականին Նյուֆաունդլենդի դոլարը փոխարինվեց կանադական դոլարով, և Նյուֆաունդլենդը միացավ Կանադային[1]։
Բրիտանական հյուսիսամերիկյան այլ գաղութներ ընդունեցին ամերիկյան չափման միավորը մոտավորապես նույն ժամանակ, երբ Նյուֆաունդլենդը ընդունեց Արևմտյան Հնդկաստանի չափման միավորը։ Ամերիկյան և Արևմտյան Հնդկաստանի դրամական միավորների միջև փոքր անհամապատասխանությունը պայմանավորված էր նրանով, որ 1792 թվականին ԱՄՆ ֆինանսների նախարարությունից Ալեքսանդր Համիլթոնը որպես նոր ամերիկյան դրամական միավոր ընդունեց մաշված իսպանական դոլարների միջին քաշը։
Նյուֆաունդլենդի տասնորդական մետաղադրամը ճշգրտորեն համապատասխանում էր դոլարի միավորին, որն օգտագործվում էր Հարավային Ամերիկայի մեկ այլ բրիտանական գաղութում։ Բրիտանական Գվիանան օգտագործում էր հաշվարկներ, որոնք հիմնված էին իսպանական դոլարի վրա, բայց այդ հաշվարկներն օգտագործվում էին ստերլինգի մետաղադրամների հետ համատեղ։
Նյուֆաունդլենդի դոլարի մետաղադրամները դեռ օրինական վճար են Կանադայի ողջ տարածքում[2], ինչպես թղթադրամները։
Մետաղադրամներ խմբագրել
1865 թվականին ներդրվեցին 1, 5, 10 և 20 ցենտ արժողությամբ մետաղադրամներ, ինչպես նաև 2 դոլար։ 1 ցենտը հատվել է բրոնզից, 5 ցենտը, 10 ցենտը և 20 ցենտը՝ արծաթից, իսկ 2 դոլարը ՝ ոսկուց։ Արծաթե 50 ցենտը շրջանառության մեջ է դրվել 1870 թվականին, իսկ 20 ցենտը փոխարինվել է 25 ցենտով 1917 թվականին։ 1938 թվականին շրջանառության մեջ է դրվել 1 ցենտ արժողությամբ մետաղադրամ։
Թղթադրամներ խմբագրել
1865 թ-ին Նյուֆաունդլենդի կանոնադրական առևտրային միակ բանկը, սկսեց թողարկել թղթադրամներ, որոնք ներկայացված էին ֆունտ ստեռլինգով և դոլարով, 4 դոլար = 1 ֆունտ փոխարժեքով։ Քանի որ այս դասընթացը համապատասխանում էր այն ժամանակ Կանադայում օգտագործված փոխարժեքին, հնարավոր է, որ այդ թղթադրամները նախատեսված չէին որպես Նյուֆաունդլենդի դոլար օգտագործելու համար։ 1880 թվականներին Նյուֆաունդլենդի առևտրային բանկը և Նյուֆաունդլենդի Միություն բանկը թողարկեցին բացառապես դոլարային թղթադրամներ։ Թողարկվել են 2, 5, 10, 20 և 50 դոլարանոց թղթադրամներ։ Սակայն 1894 թվականին երկու բանկերն էլ ձախողվեցին։
Հանրային աշխատանքների վարչությունը 1901 թվականին ներմուծեց պետական դրամական թղթադրամներ՝ 40, 50 և 80 ցենտ, 1 և 5 դոլար արժողությամբ։ 1910 թվականին ավելացվել է 25 ցենտ 2 դոլար։ 1920 թվականին գանձապետարանը ներմուծեց 1 և 2 դոլարանոց թղթադրամներ։
Ոսկե ստանդարտ խմբագրել
Նյուֆաունդլենդի դոլարը կապված էր կանադական դոլարի հետ և մնաց ոսկու փոխարկելի նույնիսկ այն բանից հետո, երբ Կանադան հրաժարվեց ոսկու ստանդարտից 1931 թվականի ապրիլին։ Ոսկու ստանդարտի վերացման և տնտեսական մեծ ճգնաժամի ժամանակ ստեղծված իրավիճակի արդյունքում կանադական դոլարը անկում ապրեց ամերիկյան դոլարի նկատմամբ։ Սա բացեց հնարավորություն միակողմանի արբիտրաժային շուկայում Միացյալ Նահանգների հետ։ Շահեկան դարձավ Կանադական դոլարները նյուֆաունդլենդում ոսկու հետ փոխանակել, այնուհետև ոսկին արտահանել Միացյալ Նահանգներ՝ շահույթով վաճառելու համար։ Սա տնտեսական ճնշում գործադրեց Նյուֆաունդլենդի վրա, քանի որ նրա ոսկու պաշարները սկսեցին նվազել[3]։
1931 թվականի դեկտեմբերին Նյուֆաունդլենդի կառավարությունը վերացրեց ոսկու ստանդարտը[3]։ 1932 թվականի գարնանը ընդունված օրենքը փոփոխեց արժույթի մասին ոսկու արտահանումն առանց թույլտվության արգելող օրենքը։ Թղթադրամները դարձան օրինական վճարամիջոց և այլևս չէին կարող վերածվել ոսկու։ Այսպիսով, Կանադայից մեկ տարի անց, Նյուֆաունդլենդը հրաժարվեց ոսկու ստանդարտից[4]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Encyclopedia of Newfoundland and Labrador, Volume C, Currency, p. 577. Centre for Newfoundland Studies Digital Archive, Memorial University. Retrieved July 19, 2012.
- ↑ Currency Act, RSC 1985, c. C-52, s. 7(1)(b).
- ↑ 3,0 3,1 James Hiller and Michael Harrington (eds.), The Newfoundland National Convention, 1946-1948: Reports and papers, p.377.
- ↑ An Act to make Provision for controlling the Export of Gold and for controlling the Currency, Statutes of Newfoundland 1932, c. 1.